Boeren in Peru protesteren tegen transgene aardappel

Inheemse boeren uit Peru, waar de aardappel zijn oorsprong heeft, willen dat het Zwitserse Syngenta afziet van het patent op de zogenoemde terminator technologie. Met deze technologie kan voorkomen worden dat aardappelen uitlopen, tenzij ze behandeld worden met chemicaliën waar een patent op rust.

Meer dan veertig boeren uit de Andesregio tekenden vorige week een protestbrief aan Syngenta. Zij zien de nieuwe aardappel als een bedreiging voor meer dan 3000 natuurlijke aardappelsoorten. Gisteren protesteerden zo’n honderd boeren uit andere landen bij de biodiversiteitsconferentie in Curitiba tegen genetisch gemanipuleerd zaai- en pootgoed. De introductie daarvan kan ertoe leiden dat boeren geen zaad uit hun eigen oogst meer kunnen bewaren om het in het daaropvolgende jaar te gebruiken als zaaigoed.

De meeste aardappelboeren in de wereld bewaren zelf aardappelen om ze het jaar daarop te poten, zegt Michel Pimbert, van het International Institute for Environment and Development (IIED) in Londen. Als terminator technologie wordt toegepast op aardappelen, dan is dat niet langer mogelijk. Boeren in bijvoorbeeld Europa en de Verenigde Staten, worden dan gedwongen om elk jaar nieuw pootgoed te kopen bij de bedrijven die transgene aardappelen introduceerden.

Boeren elders in de wereld die niet kiezen voor transgene aardappelen, lopen echter ook een risico volgens Pimbert. De oogst van kleinschalige boeren in de Andes en biologische boeren kan genetisch vervuild raken door kleine hoeveelheden stuifmeel van de transgene aardappelen. Inheemse gemeenschappen zien in de komst van transgene aardappelen een bedreiging voor hun manier van zaadveredeling, die gebaseerd is op een eeuwenoude traditie.

De agro-industrie beweert dat de biodiversiteit juist vergroot wordt door de transgene gewassen en dat de hoge kosten meer dan gecompenseerd worden door een hogere opbrengst en betere kwaliteit van de gewassen.

Boeren die natuurlijke soorten verbouwen, kunnen overwegen de introductie van gepatenteerde en transgene aardappelen juridisch aan te vechten, zegt Pimbert. De boeren die het oorspronkelijke kiemplasma ontwikkelden dat biotech-bedrijven nu gebruiken en patenteren, kunnen die bedrijven aanklagen voor diefstal van hun kennis en innovaties.

Ook elders in de wereld kunnen boeren naar de rechter stappen, als hun gewassen vervuild worden door transgene varianten, zegt hij. Pimbert erkent echter dit soort zaken leiden tot langdurige en geldverslindende procedures. Daarom is het zo belangrijk dat het moratorium op deze techniek gehandhaafd wordt.

De VN-Conventie Inzake Biodiversiteit nam in 2000 een moratorium aan op het toepassen van de technologie. De agro-industrie en sommige regeringen willen de regels echter versoepelen.

Momenteel telt de wereld ongeveer een miljard kleine boeren. De commerciële zaadmarkt heeft volgens onafhankelijke deskundigen jaarlijks ongeveer 23 miljard dollar aan inkomsten. Als boeren gedwongen worden elk jaar nieuw zaad te kopen, dan zouden die inkomsten stijgen tot 45 miljard, schatten zij.

Onderzoekers van de Canadese Action Group for Erosion, Technology and Concentration (ETC) schatten dat de industrie nog eens 10 miljard dollar extra kan binnenhalen uit ontwikkelingslanden, als terminator zaad verkocht mag worden. Braziliaanse boeren zouden dan jaarlijks zo’n 500 miljoen dollar kwijt zijn aan zaad voor sojabonen en Pakistaanse boeren zouden jaarlijks 120 miljoen dollar kwijt zijn aan zaad voor katoenplanten. Momenteel gebruikt 80 procent van de boeren in Brazilië en Pakistan zaad uit eigen oogst. (JS)