Begin post-Mahathirtijdperk dreigt woelig te worden

Mahathirs plannen in verband met zijn opvolging werden de voorbije jaren meermaals doorkruist, maar voorlopig bestaat er geen twijfel aan dat Abdullah, nochtans een zwakke figuur, de nieuwe premier van Maleisië wordt. Zijn vuurdoop wordt de keuze van zijn rechterhand voor de verkiezingen van volgend jaar. Drie machtige ondervoorzitters van de UMNO - Defensieminister Najib Tun Razak, Minister van Binnenlandse Zaken en Consumentenzaken Muhyiddin Yassin en de voormalige kabinetschef Muhammad Taib komen daarvoor in aanmerking; ze geven elkaar geen duimbreed toe. Samen met de verborgen onvrede over de manier waarop Mahathir zijn opvolging aan de partijtop heeft geregeld zonder dat daarbij interne verkiezingen te pas kwamen, kan dat als een splijtzwam werken binnen de partij.

De UMNO, een partij met drie miljoen leden, heeft al vaker zware crisissen doorgemaakt. De laatste speelde zich af in 1998, toen de partij lelijk werd uitgedund nadat Mahathir zijn vice-premier en zelfgekozen opvolger Anwar Ibrahim opzij zette omdat hij een voortijdige machtsgreep vreesde. Anwar werd veroordeeld voor sodomie en corruptie; Mahatthir zorgde ervoor dat Abdullah zijn plaats kon innemen zonder dat de partij daar haar mening over kon geven.

Mahathir houdt de UMNO nog altijd in een ijzeren greep - vorige week deed hij de drie vice-voorzitters publiek verklaren dat ze de keuze van Abdullah voor een running mate niet in vraag zouden stellen. Maar dergelijke beloften zijn weinig waard. Mahathir zelf heeft al verklaard dat hij vreest dat het tot een machtsstrijd komt na zijn vertrek. Ook de autocratische Mahathir, die van Maleisië een gerespecteerde islamitische staat maakte met een fantastische infrastructuur, een hoogopgeleide bevolking en lange tijd indrukwekkende groeicijfers, moest vaak met uitdagers afrekenen. Zijn critici verwijten hem dat hij de democratie en de persvrijheid heeft uitgehold, bijna geen plaats laat voor afwijkende meningen en tegenstanders gevangen houdt zonder vorm van proces.

Veel Maleisiërs hopen dat Abdullah zich minder intolerant opstelt en zachtzinniger omspringt met tegenstanders. Abdullah was al in de jaren 80 minister van Onderwijs, maar werd in 1988 drie jaar uitgerangeerd toen hij het samen met andere politici had aangedurfd Mahathir het hoofd te bieden. Zijn weg naar de macht kwam open te liggen toen Anwar Ibrahim, zijn voorganger als vice-premier, in ongenade viel. Abdullah staat goed aangeschreven bij de islamitische gemeenschap, maar zijn sterkste punt is zijn imago als Mister Clean van de politiek in Maleisië.

Abdullah kan meteen zijn kwaliteiten tonen door een oplossing uit te denken voor Anwar Ibrahim. Het ‘probleem’ Anwar moet van de baan zijn voordat de UMNO weer naar de verkiezingen gaat - in 1999 stemde bijna 65 procent van de islamitische Maleiërs tegen de regering omdat ze het niet eens waren met de manier waarop de vice-premier politiek was uitgeschakeld. Ook de internationale gemeenschap zou een oplossing verwelkomen. Anwar heeft een straf van zes jaar wegens corruptie uitgezeten, maar werd tot negen jaar veroordeeld voor sodomie. Zijn beroep tegen die straf wordt momenteel behandeld door het opperste gerechtshof; op 14 juli wordt uitspraak gedaan over zijn aanvraag om op borgtocht vrij te komen.