Australische interventies werken eilandstaten Stille Oceaan op de heupen

De Australische interventies kaderen in de strijd tegen het terrorisme die het land aan de zijde van de Verenigde Staten voert. Heel wat eilanden in het zuidelijke deel van de Stille Oceaan zitten in grote financiële problemen; op sommige plaatsen groeien ook andere bestuurlijke uitdagingen de overheid boven het hoofd. De Australische regering heeft angst dat terroristen daardoor makkelijk voet aan de grond kunnen krijgen op de eilanden en een bedreiging kunnen gaan vormen voor Australië zelf.

De meest spectaculaire concretisering van die nieuwe doctrine is de Australische interventie op de Salomonseilanden. In juli stuurde Australië 1.400 soldaten, 135 agenten en 50 medewerkers van zijn inlichtingendiensten naar de archipel. De regering van de Salomonseilanden had daar zelf om gevraagd - ze gaf toe dat ze niet meer op kon tegen het geweld van rivaliserende milities. Ook Nieuw-Zeeland, Fiji, PNG en Tonga hebben troepen geleverd voor de vredesmacht op de Salomonselanden. Canberra heeft onlangs ook financiële experts naar de archipel gestuurd om de staatsfinanciën recht te trekken.

De Salomonseilanden lijken de hulp van buitenaf echt nodig te hebben, maar critici in Australië verwijten hun regering dat aan de operatie begonnen is zonder duidelijke ideeën hoe ze de onderliggende problemen van armoede, sociale rechtvaardigheid en gelijkberechtiging wil aanpakken.

Andere initiatieven van Australië om orde op zaken te stellen in de regio maken nog meer kritiek los. Australië is er ook in geslaagd greep te krijgen op de ordehandhaving op Fiji. In augustus werd een Australische politie-officier er benoemd als hoofd van de politie, en een voormalige Australische militair heeft de opdracht gekregen het veiligheids- en defensiebeleid van de kleine archipel te herbekijken. Dat onderzoek wordt betaald met Australisch ontwikkelingsgeld.

Ook in het geval van PNG gebruikte Australië zijn positie als grootste donor om zijn inmenging door te drukken. Australië geeft PNG ongeveer 200 miljoen euro ontwikkelingshulp per jaar. De voorbije weken voerden de twee regeringen hevige discussies over de Australische eis om beter te kunnen toekijken op de besteding van dat geld. Premier Michael Somare beschuldigde Australië ervan de soevereiniteit van zijn land te willen aantasten. Maar uiteindelijk koos Somare toch eieren voor zijn geld.

In het geval van PNG kan de Australische regering nog aanvoeren dat ze alleen het beste wil voor de voormalige Australische kolonie, en dat de critici hulpvaardigheid verwarren met machtsstreven. Maar regio heeft ook al staaltjes gezien van onverhulde Australische arrogantie. In augustus legde de Australische premier John Howard alle overige eilandstaten in de Zuidelijke Stille Oceaan zijn wil op door de Australiër Greg Urwin door te drukken als secretaris-generaal van het Pacific Island Forum. Die functie ging traditioneel altijd naar een inwoner van een van de kleine eilanden.

In een poging om de Australische invloed in te dammen, onderneemt de regering van PNG nu pogingen om betere betrekkingen aan te knopen met Aziatische landen. Premier Somare heeft China uitgenodigd joint ventures aan te gaan met plaatselijke bedrijven om de grote aardgas- en houtreserves van het land te exploiteren. Somare heeft er ook voor gezorgd dat de Maleisische premier Mahathir Mohamad in oktober een bezoek brengt aan PNG. Eerder deze maand trok een regeringsdelegatie van PNG naar Kuala Lumpur om leningen los te krijgen waarmee de financiële nood van PNG kan verminderd worden.