Angstige rechters motor achter doodstraf China

Het aantal executies in China is nog steeds geheim, maar waarnemers schatten het op 8000 per jaar. Amnesty International telde 3.400 uitgevoerde doodstraffen in 2004 - ongeveer 90 procent van alle terechtstellingen wereldwijd. Het werkelijke aantal ligt wellicht hoger.

Vorige week klaagden de Verenigde Naties andermaal het gebruik van martelingen in het Chinese rechtssysteem aan. Volgens een rapport van Manfred Nowak, een speciale VN-rapporteur, wordt er op grote schaal gemarteld omdat het Chinese rechtssysteem zeer sterk steunt op bekentenissen van de beschuldigden. Hij verzamelde getuigenissen over systematisch gebruik van slagen, elektrische schokken op de voetzolen en geslachtsorganen en langdurige eenzame opsluiting.

Het rapport valt niet in dovemansoren in China. Liu Renwen, een professor van de rechtsfaculteit van de Chinese Academie van Sociale Wetenschappen, zegt dat het gebruik van martelingen maar één reden is waarom er in China zo vaak de doodstraf wordt uitgesproken. Een andere reden is politieke druk, zegt hij. De lokale overheden geloven dat de doodstraf een goed middel is om de openbare veiligheid te garanderen.

De politieke druk is bij uitstek voelbaar tijdens de Yan Da-campagnes. Letterlijk betekent Yan Da ‘sla hard’. Dergelijke campagnes werden in 1983 ingevoerd door Deng Xiaoping om de schaduwzijden van de modernisering van China te temperen. Zo’n tien jaar geleden blies ex-president Jiang Zemin de Yan Da-campagnes nieuw leven in. Tijdens deze repressieve periodes zijn de Chinese instellingen verplicht om de normale juridische procedures te versnellen om hun quota voor opgeloste misdaden te halen.

Sinds de invoering van de campagnes in 1983 is het aantal misdrijven die bestraft kunnen worden met de dood gestegen van 32 tot 68. Daar horen ook economische misdrijven bij zoals belastingontduiking, smokkel en geldverduistering.

Het ziet er niet naar uit dat de doodstraf snel afgeschaft zal worden, al groeit de lobby tegen de doodstraf in China steeds aan. Uit opiniepeilingen blijkt dat een meerderheid van de Chinezen gelooft dat de doodstraf misdadigers afschrikt.

Maar een hervorming van een systeem zit er wel aan te komen. Zelfs de voorstanders van de doodstraf raken er stilaan van overtuigd dat er ‘minder en voorzichtiger’ gedood moet worden.

Tijdens de jaarlijkse zitting van het Chinese parlement deze maand wees de regering de afschaffing van de doodstraf van de hand. Maar Xiao Yangn de voorzitter van het Chinese hooggerechtshof, kondigde wel een reeks hervormingen aan om onterecht gebruik van de doodstraf tegen te gaan. Het hoogste juridische orgaan krijgt opnieuw het laatste woord over de doodstraffen die de provinciale rechtbanken uitspreken. Als een rechtszaak waar de doodstraf werd uitgesproken voor een tweede keer voorkomt, wordt de zitting openbaar. Die maatregel wordt vanaf 1 juli 2006 van kracht.

Mensenrechtenactivisten geloven dat het aantal executies met 20 tot 30 procent
zal dalen. Maar een aantal juridische experts trekt dat in twijfel. Zolang rechtbanken bewijzen verkregen door marteling aanvaarden, zal het aantal onrechtmatige executies niet dalen, waarschuwt Cai Zhang, de voorzitter van het hooggerechtshof in de provincie Jilin. (MM)