Analfabeetjes blazen boekenverkoop in Bujumbura nieuw leven in

Naast pindanoten, eieren en diverse gadgets vind je aan de geïmproviseerde kraampjes in de straten van Bujumbura de laatste tijd steeds vaker oude schoolboeken, woordenboeken en zelfs romans terug. Wat er in de boeken staat laat de verkopers, meestal ongeletterde straatkinderen, onverschillig, maar ze weten wel hoeveel het moet kosten.
“Ik heb nooit leren lezen, maar ik kan de boeken wel uit elkaar houden en bepaal mijn prijs op grond van wat ik er zelf voor heb betaald”, zegt de jonge Pie Nzokira, “Het is een beetje zoals met andere koopwaar als kleren of zo. Op elk boek maak ik een beetje winst en omdat ik nergens ben ingeschreven en geen vaste standplaats heb, betaal ik geen belastingen.” De boekenbusiness levert Pie elke dag ongeveer 2000 Burundese frank (1,3 euro) op.
Het aanbod van de boekenkraampjes bestaat uit Franse schoolboeken, handboeken over literatuur, of gespecialiseerde werken over geschiedenis, aardrijkskunde, biologie of chemie. Pie is net als veel van zijn ongeletterde vriendjes in een half jaar uitgegroeid tot een van de voornaamste cultuurleverancier voor leergierige en leeshongerige Burundezen.
Boeken zijn schaars in Burundi. De weinige exemplaren in scholen en bibliotheken zijn tot op de draad versleten. De prijzen voor nieuwe boeken in de enige boekhandel van Burundi, de Librairie Saint-Paul, liggen ver buiten het bereik van de doorsnee beurs. Zelfs de boekenhandelaren op de centrale markt zijn nog te duur voor veel Burundezen, die het lezen wat zijn verleerd.
Dankzij de straatverkopers is het boek opnieuw democratisch geprijsd. Voor vijf euro vind je er een woordenboek dat bij Saint-Paul gemakkelijk 15 euro kost. Een boek kost bij hen zelden meer dan zeven euro. De klanten moeten er dan wel bijnemen dat er hier en daar pagina’s ontbreken of dat een stempel is doorgehaald of weggevaagd om de herkomst van het boek te verbergen.
“Ik verkoop de boeken die ze mij brengen, geen idee waar ze vandaan komen”, zegt een van de verkopers. Net als veel van zijn collega’s verkoopt hij boeken voor een baas die hem 10 procent van de opbrengst geeft. “Mijn baas is een grote importeur van spullen uit Europa”, zegt hij, “In zijn containers zitten ook altijd tweedehandsboeken die hij aan ons geeft om te verkopen.”
Andere jongeren werken voor eigen rekening en hebben zo hun eigen leveranciers. “Ik heb goede contacten met de boekenverkopers van de centrale markt en koop soms boeken van hen over. Soms krijg ik ook boeken aangeboden die zijn gestolen in scholen, lycea of zelfs in de bibliotheek van de universiteit”, zegt een jongeman. In een van zijn boeken staat “Gift van de Franse Ambassade aan Burundi”. In een wiskundeboek staat “Gemenge basisschool van Moncoutant”, blijkbaar afkomstig uit een plaatsje in het westen van Frankrijk.
Rond de boekenstandjes zijn intussen heel wat mensen samengetroept. “Je weet nooit wat je gaat vinden, het hangt een beetje van het toeval af”, zegt een moeder die een net een schoolboek heeft gekocht voor haar zoon. De andere klanten zijn studenten of ambtenaren, de leeshonger is blijkbaar groot in Burundi. Of de verkopers zelf ooit een boek ter hand zullen nemen, is een andere vraag.