Amerikaanse politici oneens over strategische prioriteiten (analyse)

De “Israëlische lobbygroep” in Washington – politici, adviseurs en zakenlui die dicht aanleunen bij de Israëlische regering - pleiten voor een kordate aanpak van het gevaar dat uitgaat van de nucleaire ambities van Iran. Ze vinden dat de VS zo snel mogelijk een sanctieregime moeten uitwerken dat Iran dwingt de verrijking van uranium stop te zetten. De groep telt veel haviken die ervoor pleiten militaire middelen in te zetten tegen Teheran als de diplomatieke inspanningen van de regering-Obama er niet voor het eind van het jaar toe leiden dat Iran zijn atoomprogramma opschort.

Pentagon wil stabiel Midden-Oosten

De tegenstanders van deze strekking zijn vooral te vinden in het Amerikaanse ministerie van Defensie. De top van het Pentagon wil nu vooral stabiliteit in het Midden-Oosten. Dat zou de VS toelaten het merendeel van hun troepen snel terug te trekken uit Irak, de strijd tegen de taliban in Afghanistan op te voeren en alles te ondernemen wat nodig is om de dreigende chaos in Pakistan te vermijden. Een aanval op Iran zou dat hele scenario in de war sturen.
Zowel de Amerikaanse defensieminister Robert Gates als stafchef Mike Mullen hebben het afgelopen jaar meermaals gewaarschuwd voor acties die het Midden-Oosten verder zouden kunnen destabiliseren. Ook de directeur van de Nationale Inlichtingendiensten (DNI), Dennis Blair, en generaal Douglas Lute, die in het Witte Huis verantwoordelijk is voor het militaire beleid in Irak en Zuid-Azië, zitten op die lijn.

Verdeeld parlement

Alles wijst er op dat president Barack Obama en vicepresident Joe Biden voorlopig het Pentagon volgen. Maar het Amerikaanse parlement lijkt verdeeld.
De richtingenstrijd werd de voorbije week heel duidelijk in Washington.
Op de jaarlijkse beleidsconferentie van het American Israel Public Affairs Committee (AIPAC), de machtigste pro-israëlische lobbygroep in de VS, werd dagenlang gehamerd op de existentiële bedreiging die de Iraanse plannen uitmaken voor Israël. De 6000 deelnemers, onder wie meer dan de helft van de Amerikaanse parlementsleden, hadden het nauwelijks over Irak, Afghanistan en Pakistan. Het AIPAC vindt dat de VS eerst en vooral een internationale coalitie op de been moeten brengen tegen het regime in Teheran. Van die coalitie zouden naast Israël ook “gematigde” Arabische landen deel moeten uitmaken.
Bijna gelijktijdig kwamen de Afghaanse president Hamid Karzai en de Pakistaanse president Asif Ali Zardari in Washington aan voor gesprekken met president Obama en andere topmensen uit de Amerikaans regering. Het Witte Huis maakt zich zorgen of Karzai en Zardari de opmars van de taliban in hun land wel zullen kunnen stuiten.

Centraal front tegen de terreur

Obama lijkt zich voorlopig te houden aan zijn verkiezingsbelofte dat de situatie in Afghanistan en Pakistan – volgens hem “het centrale front in de strijd tegen de terreur” - de hoogste prioriteit zou krijgen. De Amerikaanse president heeft met Richard Holbrooke een topgezant benoemd die de Amerikaanse diplomatie in en om de twee landen kan stroomlijnen. Holbrooke heeft al herhaaldelijk gezegd dat Iran een belangrijke rol moet spelen bij de stabilisering van Afghanistan.
Intussen vliegt de Amerikaanse stafchef Mullen geregeld heen en weer naar Pakistan voor overleg met zijn Pakistaanse tegenhanger, general Ashfaq Kiyani. Het Amerikaanse leger en het ministerie van Defensie zijn er zeker ook niet op gebrand de spanningen met Iran op te drijven. Iran grenst aan Irak, Afghanistan en Pakistan en kan het de VS in de drie landen moeilijker maken.

Diplomatie heeft nog voorrang

Voorlopig heeft de Israëlische lobby vrede met de inspanningen van de Amerikaanse regering om Iran langs diplomatieke weg te overtuigen zijn atoomplannen op te bergen. Minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton heeft verklaard dat de VS zwaardere sancties overwegen als Iran helemaal niet ingaat op de Amerikaanse voorstellen, al heeft ze er niet bij gezegd wanneer het Amerikaanse geduld ten einde zal zijn. Het AIPAC vindt dat de VS niet te lang mogen talmen.
Een militaire actie van de VS tegen Iran lijkt voorlopig heel onwaarschijnlijk, maar voor Israël wil niemand de hand in het vuur steken. In maart dreigde de Israëlische premier Benjamin Netanyahu nog met een aanval, “zelfs als de VS niets doen”. De Amerikaanse regering en het Pentagon hebben de Israëlische regering duidelijk laten verstaan dat ze absoluut tegen zo’n actie zijn.