Amerikaanse klacht tegen sweatshops in Jordanië

Het is de eerste keer dat een ondernemersverbond - de Nationale Textielassociatie (NTA) - een vakbondskoepel (AFL-CIO) steunt bij een aanklacht tegen misbruiken door werkgevers. De twee organisaties willen dat de administratie van president George W. Bush de geschilregeling in het kader van de Vrijhandelsovereenkomst activeert om de schendingen van arbeidersrechten in Jordanië een halt toe te roepen.

“De regering moet die misbruiken aanpakken”, zegt Steve Smith, een woordvoerder van de AFL-CIO. “Dat vormt de essentie van de klacht. De bescherming van de rechten van arbeiders werd ingebouwd in de handelsovereenkomst maar werd nooit afgedwongen.” Vooral het feit dat de schendingen plaatsvinden in de zogenaamde Qalified Industrial Zones (QIZs) - die deel uitmaken van de vrijhandelsovereenkomst - ergert de groeperingen.

In 1998 lanceerde Washington het QIZs-programma als tegenprestatie voor de vredesovereenkomst die Jordanië afsloot met Israël. Producenten die minstens acht procent van hun componenten uit Israël halen, mogen zonder invoerrechten of quota producten naar de Verenigde Staten uitvoeren. In 2000 volgde de ondertekening van een vrijhandelsovereenkomst tussen Jordanië en Washington. Ook met Israël, Marokko, Oman en Bahrein hebben de V.S. zo’n overeenkomst. De handelsovereenkomsten moeten Israël volgens Washington beter integreren in de Arabische wereld.

In mei uitte het National Labour Committee in New York scherpe kritiek: het vrijhandelsverdrag met Jordanië leidt volgens de organisatie tot mensenhandel en slavenarbeid. De organisatie verweet Wal-Markt, Gloria Vanderbilt, Target, Kohl’s, Victoria’s Secret en L.L. Bean te profiteren van de missstanden in sweatshops in Jordanië.

“Onze ervaring met de vrijhandelsovereenkomst met Jordanië versterkt ons in de overtuiging dat de arbeidsrechten in handelsakkoorden en globale handelsregels efficiënter moeten worden beschermd”, zegt John Sweeney, voorzitter van de vakbondskoepel. “Zonder betere bescherming voor de arbeiders zullen de vrijhandelsovereenkomsten uitmonden in bedrog en verraad. De slechtste werkgevers worden beloond met toegang tot de Amerikaanse markt en hogere winsten, terwijl de lokale ontwikkelingsdoelstellingen genegeerd worden.”

Jordanië is er volgens de klacht niet in geslaagd om de verplichtingen in het verdrag na te komen. Het arbeidsrecht voldoet er niet aan de internationale normen en de overheid slaagt er niet in om de wetten die er zijn af te dwingen. “AFL-CIO heeft hard gevochten om de arbeidsrechten in het vrijhandelsverdrag met Jordanië te gieten. We zullen even hard vechten om onze overheid en Jordanië te dwingen die verplichtingen na te leven”, zegt Sweeney. “De lagere arbeidsnormen in handelsakkoorden schaden ook het concurrentievermogen van de VS en de arbeiders in de VS.”

“De ongehoorde misbruiken in Jordanië - werkweken van honderd uur, onveilige werkomstandigheden en onbetaald werk - verstoren de globale arbeidsmarkt”, zegt Karl Spilhaus van de NTA, het oudste industriële ondernemersverbond van de Verenigde Staten. “We willen druk uitoefenen op de overheid om antidumping en subsidiëring agressief af te dwingen in de handelsakkoorden. We roepen de overheid ook op om de bepalingen van het arbeidsrecht na te leven.”

Amerikaanse ambtenaren zeggen dat Jordanië “erg ontvankelijk” is voor de klachten. De Jordaanse regering onderzoekt de zaak en onderneemt stappen om het probleem aan te pakken. In een mededeling van de Jordaanse Ambassade in Washington luidt het dat het aantal arbeidsinspecteurs van 80 naar 180 is opgetrokken en dat externe auditoren de bedrijfsverslagen moeten uitspitten om te controleren of lonen correct worden uitbetaald.

Ook de Amerikaanse regering is geschrokken. “We nemen beweringen over schendingen van arbeidsrechten door onze handelspartners erg serieus”, zegt Gretchen Hamel, een woordvoerder van de Amerikaanse handelsafgevaardigde. “We zijn actief betrokken in discussies met de Jordaanse regering en bekijken hoe we zo goed mogelijk de arbeidsomstandigheden in Jordanië kunnen verbeteren”.