Amerikaanse huurlingen lonken naar VN

Dat binnen de Verenigde Naties geld gebruikt wordt waar politieke wil en moed ontbreken, is niets nieuws. Lidstaten zijn over het algemeen niet erg scheutig met troepen voor vredesmissies in conflictgebieden. De permanente leden van de Veiligheidsraad leverden de voorbije jaren amper 3,7 procent van de blauwhelmen. Het overgrote deel van de vredestroepen komt uit andere landen die hun troepen ‘verhuren’ aan de VN. Bangladesh, Pakistan en India lopen op kop en leveren meer dan één derde van alle VN-vredestroepen. Voor transport en materieel kloppen de VN al sinds jaar en dag aan bij private militaire firma’s (zogenaamde “Private Military Companies” of PMC’s).
Imagoprobleem
Maar die PMC’s, en met name Blackwater, hebben in Irak een kwalijke reputatie opgebouwd. Er kwam veel kritiek op het roekeloze gedrag van de huurlingen en na verschillende ernstige incidenten waarbij burgerslachtoffers vielen, dreigde de Iraakse regering zelfs openlijk om alle werknemers van Blackwater het land uit te zetten.
Een dergelijke reputatie is moeilijk te verenigen met een marketingcampagne als vredeshandhaver, en dus moet Blackwater een grondige imagoverandering ondergaan. De naam is prompt veranderd van Blackwater USA naar Blackwater Worldwide, het sluipschuttervizier uit het bedrijfslogo is omgevormd tot twee halve ovalen en de firma noemt haar werknemers voortaan consequent ‘global stabilization professionals’. Via de nieuwe website zijn zelfs kinderkleedjes en teddyberen te bestellen met het nieuwe logo.
Maar ook achter de schermen is Blackwater druk in de weer. De firma investeert miljoenen dollars in materieel, vliegtuigen en helikopters voor humanitaire interventies en vredesmissies en heeft zelfs een marineschip aangekocht dat gebruikt kan worden als moederschip bij vredesinterventies. Blackwater heeft een eigen voertuig, de “Grizzly”, ontwikkeld voor gebruik in conflictgebieden. De jeep kreeg een speciale, diamantvorige romp die de inzittenden moet beschermen tegen mijnen en hinderlagen. En om het arsenaal compleet te maken, kocht de firma een onbemand verkenningsvliegtuigje, de Polar 400, dat onder meer ingezet kan worden in grensgebieden.
Binnenlandse opdrachten
De reden voor de plotse vredesijver van Blackwater is simpele bedrijfseconomie. Een private firma kan haar troepen niet gewoon een tijdje op non-actief zetten in vredestijd. In tegenstelling tot een natie beschikt ze niet over belastingsgeld om de troepen te onderhouden, en daarom zoekt Blackwater naar nieuwe activiteiten buiten de traditionele veiligheidsopdrachten. Het denkt daarbij niet enkel aan vredesmissies, maar ook aan humanitaire en taken die traditioneel door ngo’s uitgevoerd worden.
De firma lonkt ook naar opdrachten in de Verenigde Staten zelf. Volgens onderzoeksjournalist Jeremy Scahill, auteur van een boek over Blackwater, heeft dat veel te maken met de enorme fondsen van het Department for Homeland Security.
“Na orkaan Katrina is Blackwater zich echt op binnenlandse operaties beginnen richten en is er een speciale afdeling opgericht”, zegt Scahil. “Ik denk dat Blackwater hulp bij catastrofes wil gebruiken als een achterpoortje om bij het ministerie binnen te raken, net zoals ze Darfoer wil gebruiken in de internationale gemeenschap. Dat ministerie wordt overigens aan een sneltreinvaart geprivatiseerd en ook de grenspatrouilles zouden wel eens uitbesteed kunnen worden. DynCorp, een concurrent van Blackwater, heeft al laten weten dat het grenswachten wil organiseren in opdracht van de overheid.”
Twijfel
Maar de plannen om huurlingen in te zetten bij humanitaire missies zijn erg controversieel. Afgezien van de kwalijke reputatie die de “Blackwater-cowboys” in Irak hebben opgedaan, vrezen velen dat de huurlingen niet over de nodige expertise beschikken. Ze hebben weliswaar ervaring met de beveiliging van konvooien of gebouwen in conflictgebieden, maar vredeshandhaving is heel andere koek.
Bovendien functioneert een private firma vanuit andere motieven dan een land. Een succesvolle vredesmissie is er een die zo snel mogelijk beëindigd kan worden, maar een bedrijf heeft er net alle baat bij om het contract zo lang mogelijk te rekken. Een ander probleem het vaak uitgesproken Amerikaanse karakter van de huurlingen, die bij de plaatselijke bevolking gewoon als Amerikaanse troepen gezien worden.
Waarnemers volgen de ontwikkelingen bij Blackwater met groeiende verbazing. Waar de meeste PMC’s zich naar de buitenwereld een onopvallend profiel aanmeten, lijkt Blackwater echt een publieke merkenstrategie te volgen en organiseert het zelfs onvervalste promotiestunts. Zo landden tijdens de rust van een footballmatch in San Diego Blackwater-parachutisten met de Amerikaanse vlag op het veld.
De firma beschikt naast uitgebreide trainingfaciliteiten over een heus gedenkmonument voor gesneuvelden en voor sommige missies moeten de huurlingen een eed afleggen. Volgens tegenstanders dreigt Blackwater dan ook van een private firma uit te groeien tot een echt huurlingenleger zonder grenzen.