Amerikaans Afrikabeleid schippert tussen voluntarisme en berekening

Washington is tegelijkertijd twee heel verschillende wegen ingeslagen in Afrika, zegt Africa Action, een niet-gouvernementele organisatie die jaren geleden ontstond uit de samensmelting van de drie belangrijkste actiegroepen van de Amerikaanse antiapartheidsbeweging.

De eerste is het meest mediageniek en appelleert aan de humanitaire instincten van het grote publiek. Het gaat onder meer over het HIV/aidsprogramma van president Bush en zijn beloften - tot dusverre alleen gedeeltelijk waargemaakt - om ontwikkelingshulp op te drijven en schulden kwijt te schelden.

Voor het tweede pad is er beduidend minder aandacht. Hier draait het erom de Amerikaanse commerciële en strategische belangen te verdedigen. De radicale islam verslaan in de globale war on terror. En de toegang verzekeren tot de Afrikaanse natuurlijke hulpbronnen - vooral olie en gas. Desnoods met militaire middelen.

Het rapport van Africa Action komt net voor een nakende beslissing van de Afrikaanse Unie. Die moet de knoop doorhakken of ze de Verenigde Naties wel of niet gaan vragen om haar 7000-koppige vredesmacht op te nemen in een grotere en robuustere VN-vredesoperatie in Darfur. Het rapport wijst Sudan aan als het voorbeeld bij uitstek van de tegenstrijdige prioriteiten.

Aan de ene kant heeft de regering-Bush Karthoem beschuldigd van genocide in Darfur en heeft ze zich uitgesproken ten voordele van een sterke VN-missie om een einde te maken aan het geweld, dat recent uitsloeg naar Tsjaad. Donderdag nog deed de Amerikaanse vice-minister van Buitenlandse Zaken Robert Zoellick daarvoor nog een oproep.

Maar tegelijk heeft Washington uitgesloten dat het zelf troepen naar Darfur zal sturen en lijkt het in de context van de war on terror een alliantie te smeden met de Sudanese inlichtingendiensten. Naar verluidt bouwen de VS zelfs een afluisterpost in de buurt van Khartoem, gericht op de Hoorn van Afrika en het Arabisch schiereiland. In de mate dat Washington op de samenwerking met Karthoem steunt, zijn de inspanningen om de Darfurcriss te beëindigen beperkt.

Volgens het rapport lijkt het Afrikabeleid van de VS in toenemende mate op de dynamiek ten tijde van de Koude Oorlog. De Amerikaanse houding tegenover Sudan vertoont een vergelijkbare hiërarchie van geostrategische belangen, even verwrongen en met even negatieve gevolgen.

Africa Action merkt op dat de groeiende Amerikaanse militaire aanwezigheid in Afrika in schril contrast staat met de weigering om troepen te sturen naar Darfur. De Amerikaanse troepen in Afrika die deel uitmaken van de gemeenschappelijke troepenmacht in de Hoorn van Afrika en het snel uitbreidende trans-Sahara antiterrorismeinitiatief zijn betrokken geweest bij humanitaire operaties. Maar die zijn volgens het rapport bedoeld als charmeoffensief. Hun hoofdopdracht is de jacht op terroristengroepen en de banden aanhalen met plaatselijke legers en hen trainen en uitrusten voor dezelfde taak.

Tegelijk zullen Amerikaanse bedrijven tijdens de komende tien jaar naar verwachting jaarlijks 10 miljard dollar (8,4 miljard euro) investeren in Afrikaanse olie en gas. Daarmee zou het aandeel van Afrika in de totale Amerikaanse olie-import groeien van de huidige 15 tot 25 procent. Ook dat kan Washington voor grote dilemma’s stellen. (ADR/PD)

http://www.africaaction.org/resources/page.php?op=read&documentid=1742&type=18