Amerika vraagt VN nieuwe uitzondering op wet oorlogsmisdaden

In december 2000 tekende de voormalige Amerikaanse president Bill Clinton het stichtingsverdrag van Rome dat de oprichting van het Internationaal Strafhof (ICC) regelt. Maar zijn opvolger George W. Bush verklaarde dat hij het verdrag niet zou ratificeren. De VS sloten sindsdien een reeks bilaterale verdragen af die landen ertoe verbinden geen Amerikanen over te dragen aan het Internationaal Strafhof. De VN-Veiligheidsraad nam bovendien een resolutie aan die Amerikaanse deelnemers aan vredesmissies immuniteit verleent. Vorig jaar werd de uitzonderingsregel hernieuwd - waarbij Frankrijk, Duitsland en Syrië zich onthielden. De hernieuwde resolutie geldt nog tot eind juni en de VS vragen nu dus een tweede hernieuwing.

Een Aziatische diplomaat die anoniem wou blijven, zegt dat hij zeker is dat de VS genoeg druk op de leden van de V-raad zullen uitoefenen om de resolutie erdoor te krijgen.

Maar VN-secretaris-generaal Kofi Annan zei vorig jaar dat de uitzondering geen jaarlijkse routine mocht worden. Als het dat werd, vrees ik dat de wereld eruit zou besluiten dat de Veiligheidsraad absolute en permanente immuniteit opeist voor mensen in de VN-vredesmissies. Die interpretatie zou niet alleen de autoriteit van het Internationaal Strafhof ondermijnen, maar ook de autoriteit van de Veiligheidsraad en de legitimiteit van VN-vredesmissies, zei Annan.

De regering-Bush vreest elke discussie ten gronde over de nieuwe resolutie en wil de hernieuwing zo snel mogelijk door de Raad jagen om de groeiende bezwaren te snel af te zijn, zegt Richard Dicker van de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. De VS willen ten alle prijze vermijden dat de kwestie de steun van de Veiligheidsraad voor de machtsoverdracht in Irak op 30 juli in het gedrang brengt. Nadat Washington vorig jaar de Veiligheidsraad links liet liggen bij de beslissing Irak binnen te vallen, rekent de Amerikaanse regering nu op de steun van de VN bij de machtsoverdracht en wil ze dat de VN in 2005 verkiezingen organiseren in Irak.

Dicker voorspelt dat het aantal landen dat zich bij de stemming zullen onthouden, dit jaar groter zal zijn dan vorig jaar. Human Rights Watch roept de Veiligheidsraad op om geen enkel land - ook niet de VS - voorkeursbehandelingen te geven.

De VS “hebben een verdomd gevoel voor timing, zegt Dicker, verwijzend naar de recente onthullingen over martelingen van VS-soldaten en ander personeel in Irak. Volgens een aantal advocaten zouden de misdaden van de Amerikaanse soldaten vervolging voor oorlogsmisdaden rechtvaardigen als de VS voor het Internationaal Strafhof zouden kunnen worden gebracht. Francis Boyle, professor internationaal recht aan de rechtsfaculteit van de Universiteit van Illinois in de VS, vindt een hernieuwing ongehoord. Met het martelschandaal in Abu Ghraib weet de wereld precies waarom de Amerikaanse regering al het mogelijke heeft gedaan om het Internationaal Stafhof te saboteren.