“Afrika vecht oorlogen uit op vrouwenlichamen.”

Mensenrechtenactivisten stelden vast dat de gevallen van verkrachting en seksueel misbruik vaak niet behoorlijk geregistreerd worden in Afrika, op enkele beperkte uitzonderingen in Sierre Leone, Rwanda en de Democratische Republiek Congo na. Akina Mama wa Afrika (Swahili voor “solidariteit onder Afrikaanse vrouwen”) is daarom een drie jaar durend project gestart dat het seksueel geweld tegen vrouwen grondig moet documenteren.
Door een gebrek aan statistieken is er geen goede dienstverlening aan vrouwen die slachtoffer zijn geworden van seksueel geweld, zegt Annie Chikwanha van het African Human Security Initiative. Een obstakel voor het project kan zijn dat vrouwen in Afrika vaak niet vrijuit kunnen praten en soms zelfs toestemming moeten vragen om met vreemden te praten.

Gebrek aan politieke wil

Volgens Christine Butegwa van Akina Mama wa Afrika is de internationale aandacht voor het probleem gegroeid en zijn er zelfs landen met een degelijke wetgeving rond seksueel geweld, maar door een gebrek aan politieke wil is daar nog niet veel van te merken op het terrein. Het project voorziet de vrouwen nu van “vaardigheden en instrumenten om de implementatie af te dwingen.”
“We hebben gesprekken met Afrikaanse regeringen die zeggen ‘We kunnen het probleem niet aanpakken omdat we de omvang ervan niet kennen, we hebben geen statistieken.’ Daarom willen we nu vrouwen de middelen geven documentatie en cijfers te verzamelen over ervaringen van vrouwen met gendergeweld zowel in oorlogs- als vredestijd.”
Het project wil de vrouwen ook leiderschap bijbrengen. “We zeggen de vrouwen dat er een leiderschapscrisis is in Afrika en dat er een ander soort leiders nodig is die verandering kunnen brengen”, zegt Butegwa. “We zijn ervan overtuigd dat vrouwelijke leiders met de juiste vaardigheden in staat zullen zijn de situatie om te keren. We hebben bewijzen dat vrouwen met die vaardigheden verandering hebben gebracht in hun eigen gemeenschap.”

Groepsverkrachtingen

Sinds hun onafhankelijkheid hebben de meeste Afrikaanse landen gewapende conflicten gekend. Vrouwen zitten in de hoek waar de hardste klappen vallen. Groepsverkrachtingen en seksuele slavernij leiden vaak tot ongewenste zwangerschappen, ernstige gynaecologische problemen zoals fistels, hiv-besmetting, en psychologische trauma’s.
“Verkrachting wordt gebruikt als oorlogswapen door de milities, en dat doet vrouwen voor altijd pijn, want ook in vredestijd krijgen ze weinig respons wanneer ze hulp en gerechtigheid vragen”, zegt Marie Jalloh, een parlementslid uit Sierra Leone.
In de cultuur van landen zoals Congo, Rwanda, Burundi en Oeganda behoort de vrouw tot de man. “Dus als je de man wil vernederen, verkracht je zijn vrouw of dochter”, zegt Françoise Mukuku, coördinator van een feministische organisatie in de Democratische Republiek Congo.