"Afrika moet schraapzucht geldkoeriers aan banden leggen"

De zowat dertig miljoen Afrikaanse migranten sturen elk jaar ongeveer 27 miljard euro naar huis, schat het IFAD, het VN-Fonds voor Landbouwontwikkeling. “Dat is meer dat alle buitenlandse hulp en directe buitenlandse investeringen in Afrika samen”, zegt Pedro de Vasconcelos, de coördinator van een programma van het IFAD dat de geldstroom in goede banen probeert te leiden. “Nog belangrijker is dat dit geld direct terecht komt bij mensen die het nodig hebben. Het geld dat van overzee wordt overgemaakt, is voor veel arme gezinnen op het platteland van levensbelang.”

Gebrek aan concurrentie

Maar te veel van het geld blijft onderweg plakken. Een belangrijke oorzaak is het gebrek aan concurrentie tussen de geldkoeriers. Twee bedrijven, Western Union en MoneyGram, controleren 65 procent van de Afrikaanse markt. Gemiddeld betalen Afrikaanse migranten de koerier 10 procent van het bedrag dat ze willen overmaken. Het wereldwijde gemiddelde van landen waar veel geld vanuit het buitenland wordt overgemaakt, is 5 procent. Met name in Latijns-Amerika zijn de prijzen van geldkoeriers het voorbije decennium drastische gedaald.
Het leeuwendeel van de Afrikaanse landen laat alleen traditionele financiële instellingen toe geld uit het buitenland over te maken aan de bestemmelingen. Toch blijken ook supermarkten, kredietcoöperaties en instellingen die microleningen verschaffen, dat perfect te kunnen doen. Als er op meer punten bedragen kunnen worden afgehaald, zal er meer geld worden verstuurd en zal de kost voor de begunstigden dalen.

Geld bij de kruidenier

Hier en daar beginnen landen dat in te zien. Nigeria heeft bijvoorbeeld de exclusiviteitscontracten verboden die geldkoeriers in veel landen met sommige banken sluiten. En de stichting Hirda in Amsterdam werkt samen met het IFAD aan een systeem dat familieleden van Somalische migranten zal toelaten buitenlandse geldzendingen gewoon bij de kruidenier af te halen.
Afrikaanse landen zouden ook kunnen beslissen het geld dat emigranten naar huis sturen, niet langer te belasten. Ook dat zou de bedragen in de hoogte doen schieten, denkt het IFAD.
Donorlanden moeten volgens de organisatie hun invloed gebruiken. De G8, de groep van de grootste acht industrielanden, beloofde in juli bij haar top in het Italiaanse L’Aquila dat ze de kost van buitenlandse geldzendingen de komende vijf jaar zal halveren.
De Vasconcelos van het IFAD verwacht veel van de eventuele inschakeling van instellingen die microleningen toestaan. Begunstigden die via die organisaties hun geld krijgen, zullen bijna zeker een deel van de bedragen sparen. Dat geld kan dan later voor productieve investeringen worden gebruikt. Op die manier kan het effect van de vanuit het buitenland overgemaakte bedragen verveelvoudigd worden.