Aardappelcentrum zet bioindustrie een hak

Dit betekent niet dat deze gemeenschappen hun aardappelsoorten nu zelf gaan beschermen met patenten, legt Alejandro Argumedo uit. Ze zijn tegen patenten - die vertegenwoordigen een opvatting over bezit die niet in hun wereldbeeld past. Indianen zijn gewoon om informatie te delen. Maar door deze overeenkomst kan niemand anders aanspraak maken op intellectuele eigendomsrechten op hun kennis. Argumedo is directeur van de Vereniging voor Natuur en Duurzame Ontwikkeling (ANDES), een niet-gouvernementele organisatie uit Cusco die door indianen wordt geleid. Cusco is één van de centra van het vroegere Incarijk.

Volgens Argumedo kan het initiatief verreikende gevolgen hebben. De aardappelovereenkomst is volgens hem een eerste wettelijk teken voor het herstel van de rechten van inheemse volken. Ook maïssoorten in Mexico of rijst uit India of Thailand kunnen op die manier uit de handen van de agro-industrie worden gehouden.

Met name rond de rechten op geurige rijstsoorten als basmati en jasmijnrijst werd de voorbije jaren een verbeten strijd geleverd tussen de landen waar die soorten van oudsher worden geteeld en ondernemingen die de rechten op de naam of op bepaalde kenmerken van die soorten voor zich reserveerden.

Dat de Peruaanse indianen met aardappelen beginnen, ligt voor de hand. Peru ziet zichzelf als de bakermat van de aardappel. Aardappelen zijn hier een belangrijk voedingsgewas, maar ook een cultureel symbool, zegt Argumedo. Ze spelen een rol bij huwelijksplechtigheden en bij religieuze ceremonies. De teelt gaat duizenden jaren terug, en we hebben ons samen met de aardappel ontwikkeld. In Peru en de omliggende Andesregio worden meer dan 2.000 aardappelvariëteiten geteeld - de helft van het wereldwijde aantal.

De sterke reputatie van het Internationaal Aardappelcentrum geeft de overeenkomst internationaal gewicht. Het centrum beheert de grootste genenbank van aardappelvariëteiten en speelt een belangrijke rol bij internationaal onderzoek naar het gewas.

Volgens ANDES, dat een bemiddelende rol speelde bij de totstandkoming van het akkoord, betekent de afspraak dat gemeenschappen in de Andes de genenbank kunnen openstellen en boerengemeenschappen in Peru en in andere landen kunnen doen profiteren van de biologische diversiteit die er is opgeslagen. De Peruaanse overheid participeert niet in de overeenkomst, maar het akkoord heeft wel kracht van wet in Peru.

Bij de voorbereiding van het akkoord kreeg ANDES steun van het Internationaal Instituut voor Milieu en Ontwikkeling (IIED) uit Londen en van de Nederlandse overheid. Organisaties uit andere landen willen gelijkaardige initiatieven voor andere gewassen van de grond krijgen op een vergadering van de Conventie over Biodiversiteit die volgende maand in Bangkok plaatsvindt, en op een bijeenkomst van de Wereldorganisatie voor Intellectueel Eigendom in juni in Genève. (PD/MM)