‘Leerkrachten moeten niet kleurenblind zijn. Ze zouden op school de kleuren net in HD moeten zien’

Diversiteit, op verschillende vlakken, weerspiegelt zich ook binnen de klasmuren. Toch lijkt het alsof sommige leerlingen onzichtbaar blijven. Het is hoog tijd om hier kritischer mee om te gaan zodat elke leerling zich gezien voelt, schrijft leerkracht en kersvers #WijZijnHier-blogster Ann Smedts.

Diversiteit komt de laatste jaren meer en meer op de voorgrond in het onderwijs. En dat begint al bij het lezen van het schoolreglement dat je op de eerste schooldag door zoon- of dochterlief bij thuiskomst onder je neus krijgt geschoven.

Laat ons eerlijk zijn: weinig ouders lezen het schoolreglement. Want ze gaan ervan uit dat er geen wereldschokkende zaken instaan. Elke school wil immers de beste school voor elk kind zijn en ouders weten dat stoute kindjes straf krijgen.

En uiteraard zijn alle kindjes van eender welke etnische of sociale klasse welkom. Lang leve de diversiteit op de speelplaats, toch? Als scholen diversiteit zo hoog in het vaandel dragen, verdient dat dan niet meer dan één alinea in een schoolreglement?

Want diversiteit op school, wat is dat eigenlijk? Ondanks heel veel goedbedoelde acties blijft diversiteit op school vaak beperkt tot 'projectjes'. En ja, ik schrijf hier 'projectjes' op een beetje een denigrerende manier. Niet omdat ik collega-leerkrachten hiermee iets wil verwijten. Integendeel, vaak is het organiseren van deze 'projectjes' een intensieve bezigheid.

Helaas is de realiteit dat diversiteit en omgaan met diversiteit vaak in deze “projectjes” worden weggestoken. Met een beetje geluk organiseren enkele gemotiveerde leerkrachten zelfs een volledige projectdag. Stel je voor! Eén volledige dag waarin we laten zien hoe belangrijk we diversiteit vinden en dat alle kindjes welkom zijn op onze school. En nog belangrijker: we kunnen het aankruisen bij onze transversale doelen waardoor ze zelfs in Brussel een rondedansje maken. En elke leerkracht weet: kruisjes zijn belangrijk. Iedereen blij! Want wij zijn goed bezig. Toch?

Helaas lijkt diversiteit en alles errond op scholen vaak een dunne vernislaag die je met een beetje krabben snel verwijdert.

Een mooi voorbeeld hiervan is het uithangen van de regenboogvlag. Begrijp mij niet verkeerd, ik ben een grote fan van de regenboogvlag op zich. Een wapperende regenboogvlag aan je schoolpoort is echter slechts window dressing als het daarbij blijft. Ja, joepie elke LGBTQ- leerling én leerkracht ziet een symbool wapperen, maar ook dit is slechts vernis, zij het met een regenboogkleurtje.

Wanneer je een blik op de lesinhouden werpt, zal je zien dat er in de dagelijkse lesinhouden, maar ook in aangekochte hand- en werkboeken bitter weinig rekening wordt gehouden met LGBTQ. Gezinnen bestaan uit mama’s en papa’s waarvan de kindjes zich allemaal perfect thuis voelen in hun genderidentiteit en er niemand in de kast zit. Maar hey, de wapperende regenboogvlag toont dat je welkom bent. Je bent gewoon onzichtbaar in de klas en lessen die je elke dag volgt. Misschien kunnen we het goedmaken met een paarse dag? Weer een kruisje erbij!

Ook leerlingen met een andere etnische culturele achtergrond lijken, net als LGBTQ-leerlingen, onzichtbaar. Dit zowel in boeken als vooraan in de klas. Onderzoeken, opiniestukken, … iedereen weet het en toch zie ik weinig rolmodellen vooraan in de klas. Ja, daar zijn verschillende redenen voor waar ik nu niet verder over zal uitweiden.

Je bewust zijn van het feit dat je geen rolmodel bent voor elke leerling in de klas, is niet iets waarbij je je gewoon moet neerleggen. Integendeel. Als witte leerkracht kan je diversiteit en rolmodellen in je klas brengen zodat elke leerling een stukje herkenning kan vinden in je lessen.

En dat kan op heel simpele manieren. Ik geef even een voorbeeld. Recent zag ik een taak voor het vak geschiedenis passeren. De taak is een schoolvoorbeeld van een zoveelste gemiste kans. De opdracht was nochtans simpel, de doordachtheid echter nog simpeler: bespreek een belangrijke historische figuur. De leerkracht had er voor het gemak vier voorbeelden bij geplaatst, kwestie van een historisch figuur te kaderen voor de kinderen: Hitler, Karel De Grote, Julius Caesar en Columbus.

Met een opgetrokken wenkbrauw heb ik de opdracht van deze taak bestudeerd. Geschiedenis beperkt zich tot vier witte mannen. In deze tijd? Is het omdat het een belangrijk figuur moet zijn dat we plots blind worden voor de historische verwezenlijkingen van vrouwen en niet-witte personen? Me dunkt dat er nochtans rolmodellen genoeg zijn die hier naar voren hadden kunnen geschoven worden.

Lees ook

‘Niet iedereen heeft de kracht om zijn zware rugzak te dragen’

Kleur je les

Eerlijk, bijna alle kinderen – zonder onderscheid tussen wit en niet-wit - maken deze taak zonder nadenken. Zij zijn het immers gewoon dat er op school voornamelijk naar witte mensen wordt verwezen, links of rechts een Nelson Mandela, Martin Luther King of Mahatma Ghandi negerend. Dit staat evenwel haaks op wat we in de “projectjes” verkondigen of in die ene alinea in het schoolreglement, toch? Iedereen welkom…of toch jij als kind. Je cultuur en geschiedenis die gaan we even aan de schoolpoort achterlaten. Toch tot we een “projectje” gaan organiseren.

Ik hoor leerkrachten vaak zeggen dat ze op school kleurenblind zijn. Met die plaatselijke kleurenblindheid bedoelen ze voornamelijk dat het voor hen niet uitmaakt welke kleur een leerling heeft. En dat siert hen. Ik ben ervan overtuigd dat ze dit zeggen vanuit een warm hart voor de leerlingen, maar toch. Je zou op school de kleuren net in HD moeten zien.

Je lessen zouden een brede waaier aan diversiteit moeten bevatten waarbij alle kleuren, maten, gewichten en verhoudingen aanwezig zijn. De voorbeelden in een geschiedenistaak zouden namen als Sojourner Truth, Emily Pankhurst en Alan Turing moeten bevatten. Een zoektocht naar figuren waar je als leerkracht je leerlingen in tracht te herkennen. Een omgekeerde beweging dus. Eentje waarvan zowel de leerkracht als de leerling beter en rijker worden.

Voor de goede orde, dit heeft niets te maken met politieke correctheid of met gepamper, maar wel met alle leerlingen die je hebt welkom geheten op de eerste schooldag zich blijvend welkom te laten voelen. En last but not least, het zal van jou nog een betere leerkracht maken. Want een leerling zal zich bij jou in de klas pas echt gezien voelen als hij zich herkent in wat je vertelt en toont. Probeer het! Het is minder werk dan een “project”.