Toerisme in Oost-Congo: het kan!

Terwijl Congo om de haverklap opgeschrikt wordt door nieuw geweld, struikel je bij elke binnenlandse verplaatsing over sporen van oud geweld, waarvoor nooit iemand verantwoordelijk werd gesteld. Ook niet op het vredeseiland Idjwi.

  • © Ivan Godfroid De twee konvooien kruisen elkaar halverwege © Ivan Godfroid
  • © Ivan Godfroid Er wordt zeer dikwijls halt gehouden om vrachtwagens te hergroeperen © Ivan Godfroid
  • © Ivan Godfroid Résidence van de Prince de Ligne © Ivan Godfroid
  • © Ivan Godfroid Voorgevel van de résidence, met zicht op het meer © Ivan Godfroid
  • © Ivan Godfroid De geest van Mobutu waart er nog rond © Ivan Godfroid
  • © Ivan Godfroid Verbrandplaats voor lijken van slachtoffers van RPF-generaals © Ivan Godfroid
  • © Ivan Godfroid Het haventje van Bugarula © Ivan Godfroid
  • © Ivan Godfroid Hotel Hopeland, middenin het groen © Ivan Godfroid

De bewoners van Idjwi gaan er prat op dat er bij hen nooit oorlog is geweest. Idjwi is het tweede grootste meereiland van Afrika. Bovendien ligt het vlakbij Goma en Bukavu, twee steden met elk een interessant aanbod aan toeristische trekpleisters. Dan begrijp je dat Idjwi zijn toekomst maar al te graag aan de toeristische toekomst van één van ’s werelds mooiste regio’s verbindt: de Kivustreek. En er misschien wel de belangrijkste trekpleister kan van worden.  Want het is wel het enige onderdeel dat alsnog kan bogen op peis en vree.

Gewapende escorte

De weg vanuit Butembo naar Goma, waar we de boot naar het eiland moeten nemen, gaat dwars door het Virunga park. Sinds enkele maanden is het niet langer mogelijk op eigen houtje de doorsteek te wagen. Er waren teveel overvallen en ontvoeringen de laatste tijd. De afsluitpoorten van de weg gaan voortaan nog slechts twee keer per dag open: één keer rond 7 uur ’s ochtends, en de tweede keer rond 13u30.

Dan wordt iedereen in een konvooi opgenomen, met enkele bewapende soldaten in het eerste en laatste voertuig. Echt indrukwekkend is die bewaking niet. Wellicht is het vooral het aantal dat de overvallers afschrikt: een goeie dertig voertuigen op een rij, waarvan enkele personenwagens, een zestal taxi-busjes en vooral veel vrachtwagens, daar zitten honderden mensen in en op, dus daar ga je niet lichtzinnig beginnen op schieten. Tenzij je echt een forse groep rebellen bent. Maar blijkbaar is dat niet zo. De coupeurs de routes bestaan zelden uit meer dan een tiental  aanvallers.

Het lijkt in ieder geval te werken: sinds de escortes werden ingesteld, zijn er geen incidenten meer geweest. Het nadeel is wel dat de escorte ontieglijk traag is. Het hele traject van 70 km door het park vergt 5 uren. Dat komt, naar verluidt, omdat het TMK is die de escortes betaalt. TMK is een Congolees transportbedrijf, in handen van een Belgische familie. Zij zouden 40.000 $ hebben neergeteld om hun vele transporten te bewaken. En de burger kan daar nu mee van genieten. Maar hun zware containervrachtwagens met opligger bepalen wel het ritme.

Het is op die manier niet langer mogelijk om het hele traject van 300 kilometer in één dag af te leggen. Dat legt de hotels in Kirumba en Kiwanja, aan beide zijden van het parktraject dan weer geen windeieren.

© Ivan Godfroid

De twee konvooien kruisen elkaar halverwege

Koffiemoorden

Op het eiland Idjwi steunen we met  Vredeseilanden een koffie-coöperatie, CPNCK, de coöperatie van telers en handelaars in Kivu-koffie. Decennialang werden de koffieboeren van Idjwi uitgezogen door Rwandezen aan de overkant van het meer. Door de ineenstorting van de koffieketen in Congo waren ze verplicht zelf hun perkamentkoffie naar Rwanda te vervoeren. Gesaboteerde weegschalen, oplichterij, afpersing door te weigeren de koffie op te kopen tot ’s avonds laat en de Congolese boer geen andere keuze meer had dan goedkoop te verkopen, zelfs overvallen en doodslag op het meer, op terugkerende Idjwi-bewoners na hun koffieverkoop. Alles hadden ze meegemaakt, zonder de zware en vaak onverwachts opstekende stormen op het meer te vergeten. Vele mannen hebben zo het leven verloren zonder dat hun vrouwen ook maar enig idee hadden van hoe ze aan hun einde waren gekomen. Meer dan 1000 weduwen telt het eiland nog.

Krediet krijgen

De coöperatie wou daar een einde aan stellen door de koffie officieel te gaan uitvoeren. Maar zonder kwaliteitsverbetering blijft dat een risicovolle onderneming. De reputatie van doorsnee Congolese koffie is immers abominabel slecht, en in het beste geval geven kopers een prijs die zowat 30% lager ligt dan de richtprijs van de beurs van New York. Dus is Vredeseilanden hen gaan ondersteunen om een betere kwaliteit van koffie te produceren, waarmee ze in een veel beter betalend marktsegment kunnen belanden. Minstens 30% hoger dan New York. Dat is natuurlijk een immens verschil!

In het grote koffieseizoen dat nu begint, hopen ze er voor het eerst in te slagen een hele container koffie van topkwaliteit te gaan produceren. Aan kopers ontbreekt het alvast niet. Topkoffie mét een verhaal, daar staan de beste koffiehuizen voor aan te schuiven.

Het is toegang tot krediet voor de aankoop van koffiebessen van de leden, dat het moeilijkst te verkrijgen is. De zogenaamde sociale leners zoals Alterfin komen alleen maar over de brug als ze er zeker van zijn dat het risico zo goed als nihil is. Samen met ondernemende boeren risico nemen, dat durven ze niet. Daarvoor kunnen we alsnog enkel terecht bij een aantal privépersonen met het hart op de juiste plaats en een diep geloof in het kunnen van georganiseerde kleine boeren. Gelukkig maar dat die er nog zijn, want anders was het onbegonnen werk om nieuwe coöperatieve ondernemingen te helpen van de grond te komen.

Mobutu

Op een vrij moment stel ik voor om een historische plaats van Idjwi te gaan bezoeken, die iedereen kent onder de naam ‘la Résidence’. Het gaat om de voormalige residentie van de Prince de Ligne, die enkele weken voor de onafhankelijkheid van Congo is overleden. Maar de meeste mensen herinneren zich het gebouw vooral als de plaats waar voormalig president Mobutu kwam overnachten, ver weg van de grote steden als Goma en Bukavu, waar hij zich steeds minder veilig voelde. Met de helikopter was hij er in een knip. De kleinzoon van de kok van Mobutu bracht er ons heen, samen met een ex-kindsoldaat die teruggekeerd is naar het burgerleven en nu met de taxibrommer passagiers rondrijdt op het eiland.

Alle houtwerk is uit het gebouw geroofd door de AFDL-rebellen, toen die in 1996 hun opmars tegen Mobutu waren begonnen. De Chefferie is intussen al enkele jaren bezig met het gebouw te renoveren, en overal zijn nu metalen deuren en ramen aangebracht. Maar het werk is van erg lange adem. Ooit zou het een hotel moeten worden.

Mijn aandacht wordt getrokken door enkele bouwvallige structuren op een honderdtal meter van het huis. Iets in me zegt me dat die plaats van belang is. Alleen weet ik  niet waarom. Tot onze brommertaxi zijn verhaal doet.

© Ivan Godfroid

Verbrandplaats voor lijken van slachtoffers van RPF-generaals

Niet-geregistreerde slachtpartij

Generaal Bisengimana, een Munyamulenge van de hoogplateaus van Itombwe-Uvira, had aan verschillende RPF-generaals van Rwanda toestemming gegeven hun “zuiveringsactie” uit te voeren. In totaal waren zowat 40.000 Rwandese vluchtelingen op Idjwi beland. De Rwandese generaals van huidig president Kagame gingen op zijn bevel in de kampen iedereen arresteren die iet of wat een hoog profiel had. Bij de residence werden hun gevangenen dan afgeslacht en verbrand tussen de muren van wat vroeger de garage van de prins was. Dat verklaart ook waarom er geen dak meer op staat.

Aan de andere kant van het eiland bezoeken we een weeshuis van een lokale NGO PROLASA. Meer dan 150 kinderen die beide ouders verloren, hebben er een veilig onderkomen gevonden waar ze aan hun toekomst kunnen bouwen. Ze komen uit het hele oosten, van Oïcha tot Fizi.

“In Afrika zijn weeshuizen overbodig”, hoor je wel eens zeggen. Niet daar waar het sociaal weefsel dermate is ontwricht dat de veerkracht van de bevolking is ondermijnd…

Vakantie op Idjwi

In het weeshuis is er ook beperkte logeermogelijkheid voor gasten. Mentaal registreer ik alle mogelijke overnachtingsplaatsen. Het plan begint te rijpen om mijn zonen uit te nodigen om te voet het hele eiland te doorkruisen, 43 km van Zuid naar Noord in vogelvlucht. Sinds onze erg geslaagde vakantie op het eiland Tasmanië, hebben we de smaak van eilandtochten meer dan te pakken. We kunnen zo ook rondtrekkend langs gaan bij enkele koffiewasstations van CPNCK. Binnenkort bouwen we er zelfs een koffiefabriekje, zodat niet langer de perkamentkoffie naar Goma moet worden verscheept, maar enkel de groene koffie, een volumebesparing van 20%. En een nieuwe toeristische attractie op het eiland! Mijn oudste zoon heeft in Australië immers de koffiemicrobe te pakken gekregen.

En dat dan afronden met een beklimming van de Nyiragongo vlakbij Goma en overnachten aan de rand van het lavameer. Want zijn vriendin en hijzelf zijn allebei geologen die gepassioneerd zijn door vulkanen. Hoe veel beter zou een vakantie op een vredeseiland ooit kunnen worden?

© Ivan Godfroid

Hotel Hopeland, middenin het groen

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.