Japan, een soap van natuurrampen

Sinds de herfst woon ik in Japan, en nu beleef ik hier mijn eerste zomer. Men had me al gewaarschuwd dat de zomers ondraaglijk zouden zijn, maar ik moet toegeven dat ik niets zo dramatisch had verwacht. Terwijl ik deze blog schrijf, maakt Japan zich klaar voor een nieuwe natuurramp: tyfoon Jongdari is in aantocht.

Normaal gezien reizen tyfoons noordoostwaarts, maar deze tyfoon gaat de andere kant op. Ja, naar het westen van Japan, dat nog steeds aan het herstellen is van de zwaarste overstromingen sinds tientallen jaren. Ook verwachten we tornado’s.

In de afgelopen zes weken heb ik een zware aardbeving gevoeld, zag ik vol medelijden hoe het nieuws over de zwaarste overstromingen mijn sociale media overspoelde (ik ken mensen in het getroffen gedeelte), heb ik een hittegolf moeten trotseren en heb ik vele nieuwe televisieseries en boeken verslonden. Het beste wat je immers kan doen, is binnen blijven. Voor een Belgische voelt deze snelle opeenvolging van natuurrampen aan als een soap, bijna onrealistisch, maar voor veel mensen is dit een realiteit waarmee ze hebben leren leven. Denken ze.

Thermisch comfort: Hot stuff

De wandeltijd van mijn appartement naar de universiteit is 7 minuten, maar al na 7 seconden voel ik me een trol. Mijn rugzak is altijd gevuld met lichaamsmist, natuurlijke deodorant en doekjes. Ik heb al artikels gelezen over de extra winsten die de hittegolf bepaalde bedrijven oplevert en heb ontdekt dat de meest populaire geur van deodorant in Japan perzik is.

‘Hoe is het mogelijk dat mijn ouders kunnen ontspannen in een sauna bij 70 graden Celsius, maar dat enkele minuten op een afgesloten plein zonder schaduw bij 28 graden Celsius ondraaglijk is?’

Zodra ik de universiteit binnenkom, tovert de airconditioning een glimlach op mijn gezicht. Ik zoek eerst mijn deodorant en zoek dan een klas op. Elke dinsdag werk ik als een onderwijsassistent voor de mastersclasses rond klimaatsverandering. Een gastdocent toonde ons instrumenten en camera’s waarmee je het thermische comfort van een plek kan meten.

Het gaat er niet alleen om hoe warm of koud het in die plek is. Informatie over de luchttemperatuur bepaalt niet noodzakelijk hoe mensen het thermische comfort van een plaats ervaren. Skiën onder 0 graden Celsius op een zonnige dag zal aangenaam aanvoelen, terwijl hetzelfde scenario met mist en sneeuw ervoor zorgt dat je liever knus met een kop warme chocomelk in een gezellige woonkamer wil blijven.

Andersom: hoe is het mogelijk dat mijn ouders kunnen ontspannen in een sauna bij 70 graden Celsius of meer, maar dat we niet in staat zijn een ​​paar minuten op een afgesloten plein te blijven zonder schaduw bij 28 graden Celsius?

De professor legde ons uit dat thermisch comfort ook te maken heeft met windsnelheid, dampdruk, en met hoe we ons kleden, onze leeftijd, lengte, geslacht en gewicht. Japan is ook zeer vochtig, dus dat maakt de zomers hier voor mij moeilijker dan in België. De professor trok ook foto’s van de studenten en mij en toonde dat het beter is om rood te dragen dan groen als je het te warm hebt. Of zoals een Filippijnse student zei: ‘wie heeft tegenwoordig het heetste lichaam of de beste kleding?’

Groen voor iedereen?

Deze informatie is belangrijk want die kan helpen om de microklimaten in onze steden en dorpen te verbeteren. De academische literatuur over toegang tot, bijvoorbeeld, groene ruimten in een stad benadrukt hoe belangrijk de verspreiding van groene plekken is om met klimaatsverandering om te gaan.

In Japan zijn er veel parkjes en de spreiding, althans in Nagoya, is zeer goed. Elke buurt heeft een Shinto tempel, en daarrond is een klein bos. Zelfs in mijn zeven minuten lange wandeling passeer ik een Shinto parkje.

Wat mij verontrust, is wanneer parken privatiseren, of wanneer steden investeren in grote parken in plaats van in kleine gratis oases, en dan de middelen moeten vinden om zulke grote parken te onderhouden. Maar door bijvoorbeeld toegangsgeld te vragen, belet je mensen die bijvoorbeeld zich dat niet kunnen veroorloven de toegang (en ja, die bestaan).

Triller: gewapend beton

Japanners zijn meesters in het bijhouden van allerhande data. Hun systemen voor vroegtijdige waarschuwing, de meteorologische gegevens, de statistische rekeningen, om er maar enkele te noemen, zouden elk ander land jaloers maken. Toen de aardbeving in Osaka op maandagmorgen 19 juni toesloeg, kreeg ik een bericht via mijn telefoon dat me onmiddellijk waarschuwde. Hierdoor bleef het aantal fatale slachtoffers beperkt.

Ik voelde het gebouw trillen, maar de onderzoeker in mij weet dat alle huizen gebouwd na 1981 aardbevingsbestendig moeten zijn omwille van de wetten en dat het Japanse systeem nauwelijks autoconstructie toestaat.

Een jong meisje stierf, omdat ze pech had bij een betonnen muur te staan. Beton kan aardbevingen niet aan, en daarom mag sinds 1981 alleen gewapend beton gebruikt worden.

‘Rijke mensen kunnen hun weg uit de miserie kopen. Hoe armer je bent, hoe frequenter je de “apocalyptische klimaatsverandering” aanvoelt’

Maar de monitoring van gegevens kon niet de schade van de grootste overstromingen sinds decennia niet weerhouden. Midden juli stierven meer dan tweehonderd Japanners toen overstromingen en aardverschuivingen West-Japan troffen.

In onze universiteit bespraken professoren en jonge onderzoekers het nut van monitoring als mensen de waarschuwing niet serieus nemen en niet op tijd willen evacueren. De meeste slachtoffers waren ook oude mensen, en ik vroeg me af of het geen vraag was of ze niet kunnen evacueren, in plaats van niet willen. Zelfs in landen met de beste technologie en waarschuwingssystemen kunnen mensen door natuurrampen sterven.

Natuurrampen zijn in de eerste plaats sociale problemen. Als een landverschuiving in Niemandsland gebeurt, geeft niemand er een zier om, maar als mensen sterven, dan is het een ramp. Kenis’ en Lievens’ boek De mythe van groene economie werpt een nieuw licht op klimaatsverandering. Volgens de auteurs zijn natuurrampen of zaken als klimaatsverandering geen milieuproblemen, maar maatschappelijke kwesties. Rijke mensen kunnen hun weg uit de miserie kopen. Hoe armer je bent, hoe frequenter je de “apocalyptische klimaatsverandering” aanvoelt.

Madmen Marketeers: vastgoed en (on)veiligheid

Bedrijven zien opportuniteiten voor winst in klimaatsverandering en andere natuurlijke rampen. Zoals ik al zei, kent de parfumindustrie hoge winstcijfers. Ook zag ik advertenties voor kussens in de vorm van een kat die verkoeling zouden bieden. Er zijn hier nogal originele manieren van aanpassing aan klimaatsverandering. Het bewijst hoe vindingrijk en veerkrachtig mensen kunnen zijn. Eigenlijk best wel positief.

Wat mij zorgen baart, is de korte levensduur van huizen in Japan. Mijn onderzoek bracht me al naar apocalyptische stedelijke landschappen vol lege huizen en ruïnes. Japanners houden van nieuwe huizen, en de gemiddelde levensduur van een huis is twintig tot dertig jaar.

Wanneer je aan Japanners vraagt waarom de levensduur van een huis zo kort is vergeleken met een huis in het Westen, is het antwoord vaak dat bekende woord ‘aardbevingen.’ Wanneer je op websites van vastgoed en bouwbedrijven surft, lees je vooral een zeer professionele uitleg dat hun huizen aardbevingsbestendig zijn. Koop onze veilige huizen!

Veilig is het buzzwoord van de marketing gericht op de kapitaalkrachtige klant. Veilige huizen, veilig water, veilige varkens.

Daarom dumpen de Japanners hun oude, iets minder veilige huizen (die eigenlijk even veilig zijn als ze na 1981 gebouwd zijn) voor iets wat normaal gezien veiliger is. En intussen draagt de nieuwbouw in Japan bij tot nog meer klimaatsopwarming.

Het is ironisch dat een land waarvan de bevolking daalt, nog steeds bouwt, terwijl er meer dan 8 miljoen huizen leeg staan. Ik ben er zeker van dat de marketeers van de machtige constructiebedrijven hier tonnen geld aan verdienen.

Lokale overheden weten welke gebieden gevaarlijk zijn, maar toch laten ze zich overtuigen door lobbyisten om daar te laten bouwen. Rijk zijn betekent vaak veilig zijn. Veilig voor de effecten van klimaatsverandering. En ondertussen “vergeten” we de de arme ouderen in de gevaarlijkere gebieden, met een hoger risico op landverschuivingen en overstromingen.

Vergeten

Eerlijk gezegd, ik sta er versteld van hoe marketing ons zo gemakkelijk de ecologische geschiedenis van ons dorp en onze stad doen vergeten. We herhalen fouten van de geschiedenis, omdat we zo graag willen vergeten wat er gebeurd is. We willen verder gaan.

‘Gelukkig ben ik geen oude Japanner van het platteland. Ik kan gemakkelijk naar een veilige plek gaan, en ik ben zeer dankbaar voor dat privilege’

Maar soms is het inderdaad belangrijk om ook over onze schouders te kijken en naar verhalen van oudere mensen over onze omgeving te luisteren. Maar ja, wie heeft tijd om naar oude mensen te luisteren? Dat is trouwens een zeer interessante vraag in Japan, maar voor een andere tijd.

Het is immers tijd om naar mijn appartement te gaan, want de zon heeft plaatsgemaakt voor de eerste regen. De tyfoon komt eraan. Gelukkig ben ik geen oude Japanner van het platteland. Ik kan gemakkelijk naar een veilige plek gaan, en ik ben zeer dankbaar voor dat privilege. Ik ben ook dankbaar voor het privilege dat ik weet hoe ik internet en Netflix kan gebruiken. Zo, welke soap bekijk ik vanavond? Hmm, liefst een soap die me doet vergeten wat er buiten mijn comfortzone gebeurt.