In Burkina Faso gaat het moderne harmonieus (of chaotisch) samen met het traditionele

Het onvermijdbare vreemde

Eric Montfort CC BY-NC-ND 2.0

Bobo-Dioulasso markt, Burkina Faso

Zoals het elke goede wereldreiziger overkomt, hoezeer ze ook maar probeert zelfbewust te zijn, er valt niet aan te ontkomen. Soms zijn er gewoon dingen die je compleet uit het veld slaan. Het zijn gebeurtenissen waarbij je direct denkt: ‘WAT RAAR?!!’. Het is moeilijk aan dit gevoel te ontkomen, en dat hoeft naar mijn mening ook helemaal niet. Een wereld die 100 procent politiek correct is, laat niet bijzonder veel van de werkelijkheid over.

Waarom doen alsof alles voor iedereen doodnormaal is –of zou moeten zijn? Dus, met het volste bewustzijn van mijn onwetende, blanke studentenkopje, wil ik graag de meest opvallende tradities en maatschappelijke fenomenen die ik gezien heb met jullie delen. Als laatste wordt de unieke dynamiek tussen modern en traditie in Burkina beschreven.

Dansen met de doden

Dit is een dorp middenin de wildernis, momenteel bestaande uit vijf. Vijf dorpen. Allemaal Dogomatougou. Wanneer het water op is, schuift het dorp steeds een stukje op. Sommige mensen hebben echter geen zin om hun hele hebben en houden wéér een paar kilometer op te schuiven, en blijven wonen in Dogomatougou 1, 2 of 3 Of 4.

Niet ver van Dogomatougou krijg je zelfs wanneer je net overleden bent niet veel rust. Vanaf de rouwlocatie wordt de kist op de schouders genomen, waarna de kistdragers al dansend door de straten gaan. Soms gaat dat er nogal heftig aan toe. Pas op –wanneer één van je dragers struikelt voor een huis wordt de bewoner ervan verdacht jouw dood te hebben veroorzaakt. Hekserij geldt nog als een legitieme beschuldiging in veel delen van Burkina Faso. De buren kunnen na zo’n beschuldiging maar beter snel hun spullen pakken. De overledene wordt dan huis onder de beschuldiges bed begraven, waar deze eindelijk mag uitrusten.

Dubbel gezegend

Zowel op het platteland als in de steden hebben we bedelende vrouwen gezien, met één kind op elke heup. Deze traditie is nogal een paradox: je bent als vrouw gezegend met een tweeling (twee kinderen voor een bevalling). Hierna word je echter door je familie voor een bepaalde tijd op straat gezet om te bedelen. Iedereen die doneert, neemt daarbij deel aan de zegen die jij gekregen hebt door je dubbele zwangerschap. Jij gezegend, zij gezegend, maar wel op de hoek van de straat.

‘Iedereen die doneert, neemt daarbij deel aan de zegen die jij gekregen hebt door je dubbele zwangerschap. Jij gezegend, zij gezegend, maar wel op de hoek van de straat’

Traditioneel dragen vrouwen geen ondergoed onder hun wikkelrok. Door dit gebrek aan slipjes en bh’s zou er dus ook geen sexy lingerie zijn, zou je denken. Toch wel: de dames dragen lange strengen van gekleurde kraaltjes om hun heupen.

Het zijn een soort buikkettingen, en ik kan uit ervaring zeggen dat ze best plezierig zijn om te dragen. Ook nu steeds meer vrouwen ‘westers’ ondergoed dragen, zijn de kettinkjes gebleven. Wel een nadeel: als je nogal hard danst, kan het soms gebeuren dat de ketting knapt en het ineens kraaltjes regent.

Overigens lijkt het ook een traditie te zijn bij sommige stammen om alleen seks te hebben met het licht uit. Dit lijkt nogal preuts en tegenstrijdig, aangezien je wel overal condooms en lingerie kunt kopen in de grote steden. Die laatsten zijn toch vooral nuttig en zichtbaar met het licht aan.

BobbiLe Ndiaye

Buikkralen (Senegal)

Afrikaanse autokeuring

Een geniale uitvinding is de pre-APK behandeling bij sommige lokale garagisten. Zit je APK er aan te komen, maar heb je geen geld voor onderdelen? Geen probleem. Bij een aantal garages kun je onderdelen tijdelijk huren. De technici halen alle ontoereikende stukken van je auto af (deuren, versnellingspoken, ruitenwissers, banden, claxons) en vervangen ze voor betere. Je auto is weer als nieuw –in ieder geval tot na je APK. Met de goedkeuring op zak rijd je terug naar de shop, waar alles weer uit elkaar gehaald wordt.

Mocht je kort na je ‘APK’ stranden, dan blijft het autowrak soms gewoon liggen waar je crashte. We zijn aan veel spookachtige roestskeletten voorbijgereden.

Het gebruik van de knipperlichten is hier ook compleet anders. Veel wegen hebben slechts twee ‘banen’, of in ieder geval twee richtingen. Wanneer je achter een langzame auto of grote vrachtwagen rijdt, is het vaak onmogelijk om te zien of je hen kunt inhalen zonder frontaal te botsen. Daarom geldt hier het rechterknipperlicht als ‘ja! Haal me maar in!’, en het linkerknipperlicht als ‘nee, blijf achter me’. Je moet het maar weten.

Kost en inwoning in de gevangenis

Veel gevangenissen hebben op hun terrein zaaivelden liggen. Hier mogen (moeten) de gevangenen hun eigen kostje verbouwen –en die van de bewakers. Het jaar rond worden maïs en sorghum (soort graan) geoogst. Niet werken betekent niet eten.

De modernisering van tradities

In het Westen gaan we vaak uit van een lineaire ontwikkeling (die we zelf ook aanhouden, vandaar dat we dit geloven), waarbij tradities uitsterven in de vooruitgang. De wetenschap en de toekomst worden gezien als de vijanden en de overwinnaars van vastgeroeste, ‘domme’ denkbeelden uit het verleden.

Door mijn tijd hier ben ik steeds beter gaan beseffen hoe masochistisch West-Europa eigenlijk is. Elk stukje oude cultuur wordt medogenloos uitgeroeid of sterft een eenzame dood. Waar wij verleden en heden als incompatibel en in segmenten zien, worden ze hier juist vakkundig door elkaar geweven.

Zo bijvoorbeeld onze buurjongen Olivier. Op zijn telefoon Whatsappt hij met zijn verloofde, maar hij moet wel het huwelijk rondkrijgen door toestemming te vragen aan het hoofd van haar familie. Eén van de grootste producenten voor het basisvoedsel ‘tô’ is bijvoorbeeld tevens koning (of Naaba), en sommige van zijn werknemers zijn ook zijn onderdanen. Deze dynamiek wordt binnenkort in een ander artikel verder verkend.

Over het algemeen bestaan er nog zoveel tradities en vormen van bijgeloof niet ómdat Burkina Faso ‘onderontwikkeld’ zou zijn, maar omdat het moderne harmonieus (of chaotisch) samengaat met het traditionele. Dat zoiets zou kunnen bestaan, had ik nooit verwacht.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.