Graaien in Congo: gaat Kabila nu corruptie bestrijden?

Congo is virtueel failliet. Het nationaal budget is vorig jaar ineengezakt als een pudding. Het budget van 2017 is wellicht geen beter lot beschoren. Ambtenaren zijn al maandenlang niet meer betaald. Overal dreigen stakingen uit te breken. Binnenkort moet het schooljaar weer opstarten, maar meer nog dan voordien zullen leerkrachten beroep doen op de goodwill van de ouders.

Het uitstellen van de verkiezingen gebeurde ook al met als hoofdargument dat de staatskas leeg is. Wegens ineengestorte grondstoffenprijzen. Maar sindsdien is wel één en ander aan het licht gebracht dat de Congolezen perplex laat.

All the President’s wealth

De Panama papers vermeldden al duidelijk dat Kabila’s tweelingzus van in 2001 al, toen broertje amper aan de macht was, een offshore bedrijf oprichtte. De Congo Research Group groef nog veel dieper en bracht het hele familiefortuin van de Kabila-clan in kaart. Meer dan 80 bedrijven worden door hen bestierd, in zowat alle sectoren van de nationale economie. Het is duidelijk wiens belangen daarbij voorop komen te staan. In alle geval niet die van de modale Congolees.

De Congo Research Group groef nog veel dieper en bracht het hele familiefortuin van de Kabila-clan in kaart. Meer dan 80 bedrijven worden door hen bestierd, in zowat alle sectoren van de nationale economie.

Met zulke onbeteugelde voorbeelden voor ogen kan je verwachten dat ze veel navolging krijgen. De overheid verliest natuurlijk haar autoriteit als ze de Eerste Familie zomaar laat begaan. 

Neem nu SOPECO, een Chinees bedrijf aan wie het innen van tolgeld op de grote wegen werd toevertrouwd in ruil voor het onderhoud van die wegen. Het regenseizoen is dit jaar uitzonderlijk vroeg begonnen. Dat merk je meteen aan de staat van de wegen.

Maar SOPECO doet niets en de vrachtwagens rijden zich alweer vast op de hoofdweg die Butembo via Beni verbindt met Oeganda en Mombasa, de uitvoerhaven.

Potige chauffeurs

De taxichauffeurs die leven van het passagierstransport op deze weg zijn natuurlijk mee de sigaar. Maar in tegenstelling tot twee jaar geleden, toen hetzelfde fenomeen zich voordeed, wordt hun tolerantiedrempel deze keer al vroeg overschreden. Maandag 14 augustus hebben ze met hun hele vloot de parking van het stadhuis van Beni ingepalmd. Een wagen van SOPECO werd daarbij urenlang symbolisch in beslag genomen.

Het lijkt of de weerbaarheid van de georganiseerde burgers zich aan het verscherpen is

Het lijkt of de weerbaarheid van de georganiseerde burgers zich aan het verscherpen is. En ook veelzeggend: de burgemeester heeft het niet aangedurfd de politie erbij te halen, zoals hij dat altijd zo gretig doet bij geweldloze protesten van jongeren. Een legertje potige chauffeurs met een vloot wagens kan je beter niet provoceren.

SOPECO int voor elke doortocht van een voertuig bij één van hun tolhuizen een vast bedrag. Voor een personenwagen is dat 2 dollar. Gelet op het aantal voertuigen op deze verkeersader loopt dat algauw op. Maar niemand heeft er enig idee van waar dit geld voor dient. Want aan de toestand van de weg is geen verbetering te zien. De taxi’s zetten hun staking verder tot hier verandering in komt.

Patplak

De overheidsdienst die nummerplaten voor voertuigen moet afleveren zit al twee jaar zonder nummerplaten. Een uitleg over die stand van zaken krijg je van niemand, maar alles wijst erop dat er ergens een paar graaiers aan het werk zijn geweest, waardoor er geen nieuwe platen kunnen worden aangemaakt. Het resultaat is dat alle recent ingevoerde wagens zonder nummerplaat rondrijden. SOPECO moet de nummerplaten van alle voertuigen die ze belasten registreren. Hoe langer hoe vaker duikt eenzelfde nummerplaat op het ontvangstbewijs op: PATPLAK.

Je kan daar mee lachen, maar dat wordt een grimlach als je met de neus op een rondschrijven van de politie wordt gedrukt, dat op 4 augustus aankondigde dat elk voertuig zonder nummerplaat zal worden aangeslagen tot een boete zal zijn betaald. Zo wordt de burger in Congo voortdurend in de tang genomen.

Speciale raadgever

Het is dan ook een zeer verrassende wending wanneer we vandaag een uiterst ongewoon bericht krijgen over corruptiebestrijding van overheidswege.

 Luzolo Bambi, de speciale raadgever van het staatshoofd op het vlak van goed bestuur en strijd tegen corruptie, heeft in de meer dan twee jaar dat hij in dienst is amper van zich laten horen.

Luzolo Bambi, de speciale raadgever van het staatshoofd op het vlak van goed bestuur en strijd tegen corruptie, heeft in de meer dan twee jaar dat hij in dienst is amper van zich laten horen. Ik heb dat altijd normaal gevonden: dit is echt een functie die in het leven is geroepen voor buitenlands gebruik, om de indruk te wekken dat de vermolming van het staatsapparaat van binnenuit wordt aangepakt. Meer dan de benoeming zelf van het heerschap, als façade, door diegene die er het minst van al baat bij heeft dat corruptie wordt aangepakt, heb ik nooit verwacht. Hij zou vooral betaald worden om corruptie van de chef te verdoezelen, heb ik altijd gedacht.

Groot is dan ook mijn verwondering te vernemen dat hij bij de Procureur-Generaal van de Republiek 14 dossiers heeft neergelegd. Onder hen heel wat notoire fraudeurs die altijd buiten schot zijn gebleven.

De op rust gestelde DG van de Regie der Luchtwegen Bilenge Abdalah bijvoorbeeld. Of de voormalige DG van Belastingen, Dieudonné Lokadi Moga, de ex-DG van de OGEFREM. Maar ook privé-bedrijven als de petroleummaatschappijen Cobil, Total en Engen. En dat allemaal in medeplichtigheid met topbanken als RawBank, BCDC, ECOBANK, Standard Bank.

“Uit goede bron” werd verder vernomen dat in totaal zomaar eventjes 50 dossiers zullen worden neergelegd. Daartussen zouden zowel huidige als voormalige ministers zitten, gouverneurs, zakenlui, hoge ambtenaren en nog meer banken…

Het ergste van al

Hoe moeten we dit inschatten? De aandacht afleiden van het tentoongespreide Kabilafortuin, zoveel is zeker. Extra middelen zoeken om de verkiezingen te kunnen betalen, klinkt ook als een goeie reden, zeker om te doen alsof. Maar dan…?

Rolt de kop van Luzolo al snel, dan zullen we begrijpen dat hij zijn boekje is te buiten gegaan, en dat dit niet de bedoeling was.

Krijgt hij de rode loper, dan is het uitkijken naar wie wordt geviseerd. Kabila’s manipulatie van justitie om politieke concurrenten uit te schakelen heeft tot nu toe altijd gewerkt. Hij zal de verkiezingen niet eeuwig en altijd kunnen blijven uitstellen, dus misschien wil hij op die manier alvast een paar lastposten uit de weg ruimen? Bambi, zelf minister van Justitie geweest van 2008 tot 2012, is dan wellicht de best mogelijke bondgenoot?

Het ergste van al is eigenlijk dat het in niemand nog opkomt dat dit misschien gewoon een correcte daad van behoorlijk bestuur is. Het pad gebaand door Mobutu en verder verbreed door Kabila heeft er helaas voor gezorgd dat begrippen als deze compleet verdwenen zijn uit het collectieve bewustzijn van de Congolese burger.