‘We voetballen om even niet aan de oorlog te moeten denken’

In de verte klinkt gerommel. De jongens op het bijna grasloze veld in de buurt van de Syrische dorpjes Soda en Tell Nasri horen het niet. Een schot op doel. Een keeper probeert de bal te raken, maar is kansloos. De bal rolt het net binnen, doelpunt! Vanaf de zijlijn klinkt gejuich, spelers vliegen elkaar in de armen.

Het lijkt een gewone voetbalwedstrijd, maar het tegendeel is waar. Het gerommel op de achtergrond komt van beschietingen en mortierinslagen hier vlakbij. De Koerdische jongens op dit voetbalveldje zijn kort geleden uit hun huizen gevlucht.

Als de wedstrijd, die zonder scheidsrechter wordt gespeeld, een kwartier later wordt beëindigd, vertellen de jonge Koerden hoe ze samen met hun families halsoverkop moesten vluchten.

De meeste van hen komen uit Ras al-Ain en Tal Abyad, plaatsen in het Noordoosten van Syrië. Hun huizen zijn ingenomen door het Syrian National Army (SNA) en Turkse strijdkrachten, of vallen nu onder de Turkse “bufferzone” (zie kader).

Ze moesten alles achterlaten. Terug kunnen ze niet meer.

Veel Koerdische vluchtelingen kwamen terecht in de Noord-Syrische stad Tell Tamer (‘heuvel van dadels’), waarvandaan ze worden gehuisvest in de omliggende (veelal Assyrische) dorpen en stadjes. Voetballen is voor veel van deze jongens een uitvlucht. Een ngo en vrijwilligers uit de buurt zorgen voor sportkleding en ballen.

Halsoverkop vertrokken

‘We zaten in ons huis in Ras al-Ain’, vertelt de 16-jarige Ahmad. Hij draagt een shirt met op de voorkant de Syrische vlag met twee vijfpuntige sterren. Opvallend, want die twee sterren staan symbool voor het Syrië van vóór 2011. Na de Arabische lente plaatste het Vrije Syrische Leger er een ster bij.

‘Toen de gevechten begonnen, sloeg bij de overburen een mortier in. Het was een enorme knal, er kwam rook uit het huis.’

‘Mijn vader wilde kijken of iedereen in orde was, maar toen hij de straat wilde oversteken ontplofte er op vijftig meter afstand een nieuwe mortier. We zijn toen direct vertrokken, met vijf mensen op één motor. Langs de weg zagen we overal mensen lopen. Sommigen hadden plastic zakjes bij zich en anderen helemaal niets.’

‘Wij hebben het eerste stuk te voet gedaan’, zegt Khalid, 15 jaar oud. Ook hij heeft een shirt van het Syrische elftal aan. ‘Wij hadden alleen wat dekens en een paar flessen water mee. Verder kon ik niets meenemen. Mijn zusje van 3 heb ik een stuk gedragen.’

‘Omdat de gevechten bleven doorgaan, moesten we af en toe in een huis van vreemden schuilen. Veel mensen waren al gevlucht, de meesten hebben in paniek hun huis moeten verlaten. De televisie of de computer stond soms nog aan. In één huis lag nog een zak met brood. Die hebben we meegenomen en onderweg opgegeten.’

Een nieuwe nachtmerrie

‘In 2013 zijn we ook al gevlucht’, vervolgt Ahmad. ‘Dat was toen IS Ras al-Ain veroverde. Bij de inval en de beschietingen toen zijn een neef en twee ooms omgekomen. Het was een verschrikkelijke tijd, maar we konden later weer terugkeren omdat de YPG (de Koerdisch-Syrische strijdkrachten, red.) de extremisten van IS had verjaagd. Ik had nooit gedacht dat ik weer zou moeten vluchten. Nu zijn we in een nieuwe nachtmerrie beland.’

In Ras al-Ain zat Ahmad op school. Zijn vader had een kruidenierswinkeltje. ‘Soms hielp ik samen met mijn broertjes in de winkel mee. We zijn bang dat de Turkse milities onze winkel hebben leeggeplunderd. Dan hebben we echt niets meer over. De meeste buren zijn ook gevlucht, dus ik weet niet of de winkel is geplunderd.’

Meer dan voetbal

Khalid onderbreekt Ahmad. ‘We zouden het toch over voetbal hebben? We voetballen omdat we dan even niet aan de oorlog moeten denken. We horen op de achtergrond de gevechten soms wel, maar als het niet te dichtbij komt, voetballen we gewoon door. Een paar dagen geleden landde er op ruim 100 meter van hier een mortier, toen zijn we met z’n allen naar binnen gevlucht.’

‘We trainen zo veel als de situatie het toelaat en daarna spelen we een wedstrijdje’, vervolgt Khalid. Voor het interview waren de gevechten op enkele kilometers van de stad Tell Tamer goed te horen.

‘Wij Koerden zijn bloedfanatiek en erg gedreven. In de Koerdische traditie zit veel trots. Dat is met voetballen niet anders.’

De onzekerheid maakt de vluchtelingen nerveus. Toch merk je daar weinig van op het voetbalveld. ‘Ik ben fan van Real Madrid. Ik heb thuis een shirt van hen. Gelukkig kon ik via het internet de meeste goals wel zien.’

‘Ik wilde dat ik zo goed was als Eden Hazard. Die techniek om een bal vast te houden, hebben maar weinig voetballers. Ik ben ook fan van Ronaldo en Messi. Dat zijn goede voetballers. Jij komt uit Nederland? Ik hou ook van Ruud van Nistelrooy.’

‘Ik vind Barcelona en Frenkie de Jong ook helemaal geweldig. Hij is mijn idool en ik volgde hem bij Ajax ook al. We zijn bloedfanatiek en erg gedreven. In de Koerdische traditie zit veel trots. Dat is met voetballen niet anders. Kijk maar naar Deniz Naki en Mihran Kasro (bekende Koerdische voetballers, red.).’

In de steek gelaten

‘We voelen ons door iedereen in de steek gelaten’, zegt Khalid. ‘We hebben het idee dat we als Koerden niet als volwaardig worden aangezien. Niet alleen door Amerika en Trump maar ook door jullie Europeanen. Er worden hier door de Turkse rebellen dorpen ingenomen, huizen beschoten, mannen gemarteld en vrouwen verkracht en de wereld kijkt de andere kant op.’

‘Mijn droom is dat mijn ouders eindelijk niet meer verdrietig moeten zijn.’

‘Het voelt heel oneerlijk. We zijn niet alleen boos, maar vooral teleurgesteld. We hebben jullie toch ook met IS geholpen? Waarom laten jullie ons nu aan ons lot over?’

Ahmad vervolgt: ‘Ik ben ontzettend bang om dood te gaan. Ik weet niet wat er morgen of overmorgen staat te gebeuren. Alles is onzeker. Kan ik ooit weer terug naar school? En hoe moet ik straks mijn geld gaan verdienen. Ik maak mij daar veel zorgen over. Maar ik laat mijn angst niet aan mijn moeder merken. Die heeft al genoeg aan haar hoofd. Ik moet sterk zijn voor haar.’

Gevraagd naar dromen voor de toekomst, antwoordt Khalid lachend: ‘Mijn droom is om profvoetballer te worden en bij de Wereldkampioenschappen in 2020 voor het Koerdische elftal uit te komen. Haha. Nee, ik weet dat dat niet realistisch is.’

‘Wat ik nú zou willen, is dat de oorlog voorbij is en ik zonder dat ik me zorgen hoef te maken over mijn zusjes, mijn broertjes en mijn ouders weer naar school kan. Het maakt mij niet meer uit of het regime (van president Assad, red.) of de Koerden de rust herstellen. Mijn droom is dat mijn ouders eindelijk niet meer verdrietig moeten zijn.’

 

Dit artikel verscheen eerder op oneworld.nl. Bud Wichers is multimedia-journalist en deed verslag uit onder meer Syrië, Irak, Afghanistan, Libië, Venezuela, Oekraïne, Indonesië, Egypte en de Palestijnse gebieden. Voor zijn documentaire In de greep van IS interviewde hij commandanten van Al-Nusra, IS en Al-Qaeda.