Strafrecht in India: verandert er eindelijk iets na de brutale moord op een achtjarig kind?

Het strafrecht in India slaagt er niet in gerechtigheid te doen geschieden voor mishandelde, verkrachte of vermoorde vrouwen of meisjes. Toch is vrouwenrechtenactiviste Divya Srinivasan voorzichtig positief na de relatief snelle uitspraak en veroordeling van de groep mannen in de Kathua-zaak die een achtjarig meisje op gruwelijke wijze ombrachten.

Veel brutale verkrachtingen werden breed gecoverd in de media, maar seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes is nog wijdverspreid

In 2018 werd India opgeschrikt door het vreselijke nieuws van de ontvoering, groepsverkrachting en moord op een achtjarig meisje in Kathua, een district in de noordelijk gelegen staat Jammu en Kashmir.

De zaak is een van de vele brutale verkrachtingen die breed gecoverd werden in de media, in een land waar seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes nochtans wijdverspreid is.

Zelden gerechtigheid

Volgens het Nationaal Bureau voor de Criminaliteit in India worden elke dag 100 seksuele aanvallen bij de politie gerapporteerd. Het aantal incidenten ligt in werkelijkheid echter vele malen hoger. Een overheidsonderzoek toonde aan dat maar liefst 99,1 procent van de gevallen van seksueel geweld niet wordt aangegeven, vaak onder druk van familieleden.

Zelfs in de zaken die de strafrechtbank wel halen, blijkt dat gerechtigheid voor de slachtoffers slechts zelden wordt bereikt. In de Kathua-zaak was het jonge slachtoffertje een moslimmeisje uit een arme nomadische minderheidsgroep, de Bakarwal. De acht veroordeelden maken deel uit van de lokale hindoe-meerderheid.

In veel gebieden in India liepen de politieke spanningen hoog op tussen moslims en hindoes en de publieke reactie op het moordonderzoek raakte al snel verwikkeld in bittere, sektarische verdeeldheid.

Protest

Over het hele land werden protesten gehouden met aanhangers die beweerden dat de mannen onschuldige doelwitten waren in een anti-hindoeplot op aansturen van bevooroordeelde islamitische onderzoekers.

De advocaten, de getuigen en de familie van het slachtoffer ontvingen doodsbedreigingen en werden aangevallen.

Vele pogingen werden ondernomen om het politieonderzoek te verstoren en juridische processen te dwarsbomen. Sommigen stuurden zelfs doodsbedreigingen, of deden een poging om de advocaten, de getuigen en de familie van het slachtoffer aan te vallen.

De Bakarwalgemeenschap, waar het slachtoffertje lid van was, werd aanhoudend aangevallen en het getroffen gezin werd gedwongen om hun dorp te ontvluchten.

De situatie werd zo gevaarlijk dat het Hooggerechtshof bepaalde dat er geen sprake kon zijn van een eerlijk proces in Jammu en zo werd de zaak verplaatst naar Pathankot in de naburige staat Punjab om de onpartijdigheid van het proces te waarborgen.

Opluchting

Tegen deze achtergrond was het vonnis van het Speciale Hof op 10 juni 2019 voor velen een opluchting. Zes van de zeven beschuldigde mannen werden schuldig bevonden, drie werden veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf wegens verkrachting en moord, drie mannen kregen vijf jaar omdat ze gegevens trachtten te vernietigen om de daders te beschermen. Een zevende man werd vrijgesproken en één meerderjarige moet nog terechtstaan.

De snelle uitspraak in deze zaak is positief, maar het proces toont ook de obstakels die slachtoffers ondervinden

Positief was dat het hof binnen een jaar na het begin van het proces tot een uitspraak kwam, wat een zeldzame prestatie is in het overbelaste Indiase strafrechtstelsel. Hoewel dit lof verdient, mag het feit dat het recht zegevierde in de Kathua-zaak niet overschaduwen welke hindernissen er allemaal moesten worden genomen voor dit kon worden bereikt.

Eerder moet dit worden gezien als een illustratie van de vele obstakels die slachtoffers van seksueel geweld ondervinden op weg naar gerechtigheid, vooral zij uit gemarginaliseerde groepen zoals moslims, dalits of de etnische minderheid Adivasi. Een fair en snel proces is voor velen binnen deze groepen immers eerder uitzondering dan regel.

Minderheden

In 2016, het recentste jaar waarvoor statistische gegevens beschikbaar zijn, waren er 133.000 gevallen van seksueel geweld in afwachting van een proces en de veroordelingspercentages bleken bijzonder laag.

De Unnao-verkrachting is een ander voorbeeld waarbij een slachtoffer uit een gemarginaliseerde groep het moet opnemen tegen een andere groep die veel sterker staat.

In dit geval werden een verkozene van de regerende partij, zijn chauffeur en nog enkele anderen beschuldigd van het verkrachten van een meisje uit de gemeenschap van de dalits.

Ze overleefde de verkrachting maar probeerde zichzelf in brand te steken voor de woning van de premier van haar staat om op die manier haar aanklacht meer kracht bij te zetten. Haar juridische strijd is al twee jaar aan de gang en er werd onder meer een aanklacht wegens fraude tegen haar ingediend door de ouder van een van de mannen die in deze zaak beschuldigd wordt van verkrachting.

Ondertussen werd haar vader in hechtenis genomen, naar verluidt nadat hij was aangevallen door aanhangers van de beschuldigde. Hij stierf kort daarna en een medisch onderzoek wees uit dat hij verwondingen opliep die te wijten kunnen zijn aan slagen.

Open brief

Als we het verdict in de Kathua-zaak toejuichen, mogen we dus tegelijk niet vergeten dat er in India elke dag vrouwen en meisjes seksueel geweld ondergaan, waarna ze geconfronteerd worden met intimidatie, bedreigingen en dwang wat hen ervan weerhoudt om klacht neer te leggen.

Mensen uit lagere klassen van het kastesysteem, bepaalde religieuze groepen of mensen met een beperking, ondervinden daarbij nog veel meer hindernissen.

In 2014 was er al bezorgdheid bij de VN over het escalerende seksuele geweld

In 2014 uitte het VN-Comité rond de Eliminatie van Discriminatie ten aanzien van Vrouwen (CEDAW) grote bezorgdheid over het escalerende seksuele geweld en de toename van verkrachtingen in India.

De situatie is sindsdien amper veranderd. In april 2018 schreven meer dan 600 academici uit India en daarbuiten een open brief aan de Indiase overheid en wezen daarin op het feit dat de verkrachtingen en lynchpartijen lijken op een doelbewuste actie tegen minderheden. De briefschrijvers wezen ook op de verpletterende verantwoordelijkheid van de regeringsleden en veroordeelden het gebrek aan actie.

Ontoegankelijk en ongevoelig

India’s rechtssysteem blijft ontoegankelijk en ongevoelig voor de meeste slachtoffers van seksueel geweld. Systematische verandering is noodzakelijk om ervoor te zorgen dat een snel proces en de dagelijkse opvolging van zaken normaal worden, zoals het geval was in de Kathua-rechtszaak. Gerechtigheid moet geschieden zodat alle overlevenden van seksueel geweld in het rechtssysteem kunnen geloven, en erop kunnen vertrouwen dat ze zullen worden gehoord en dat hun claims serieus worden genomen.

India’s rechtssysteem blijft ontoegankelijk voor de meeste slachtoffers van seksueel geweld. Systematische verandering is noodzakelijk.

Het is nu aan de Indiase regering om meer te doen dan een louter symbolische actie en ervoor te zorgen dat het strafrechtelijk systeem tegemoet komt aan de noden van de overlevenden en in staat is om de talrijke gevallen van seksueel geweld op te volgen die momenteel nog hangende zijn.

Om positieve systeemverandering te bewerkstelligen zouden overheidsambtenaren nauw moeten samenwerken met maatschappelijke organisaties, activisten en overlevenden die onschatbare inzichten en expertise kunnen bieden.

Een betere uitvoering van de bestaande wetgeving, de invoering van broodnodige hervormingen en het wegwerken van de enorme achterstand in zaken die al lange tijd aanslepen, zijn van cruciaal belang. Ook meer gevoeligheid bij de behandeling van misbruikte vrouwen, meer betrokken politie en meer budget van de overheid om gendergerelateerd geweld te beëindigen zijn essentieel. Dit omvat meer steun en middelen aan organisaties die opkomen voor vrouwenrechten en vrouwen en meisjes opvangen.

Er is nog veel te doen, maar als deze belangrijke en langverwachte verbeteringen kunnen worden gerealiseerd, wil dat zeggen dat de Kathua-zaak toch tot iets positiefs heeft kunnen leiden.

Divya Srinivasan is consultant voor Zuid-Azië bij de internationale vrouwenrechtenorganisatie Equality Now.