London calling

In de schaduw van het Wembleystadion bezoeken we een lagere school, gaan er spelletjes spelen to practise our English with a lot of hair on. Blinkend van trots en met een lint met gouden letters omgegord staan een tiental kleine mini-ambassadeurs van de school ons op te wachten. Het zijn allemaal leden van ‘The French Club’ die ons graag rondleiden in de school en hun Franse zinnetjes met ons willen oefenen.

Fish & chips en iPads

In deze school met 750 kinderen zijn er geen blanke middenklasse kinderen. Iedereen draagt een uniform, bordeauxrode truitjes met een grijs plooirokje of een grijze broek met een vouw in. De moslimmeisjes die dat willen, mogen een hoofddoek dragen. In de refter ruikt het nog naar de fish fingers and chips die net zijn geserveerd en op het menu zien we dat de kinderen dagelijks kunnen kiezen uit een vlees- of een vegetarische maaltijd, ‘het is altijd halal, Shepherd’s Pie is het lekkerste’. De desserts zijn stuk voor stuk Britse zoete klassiekers, van shortbread tot jelly.

Trots leiden ze ons rond door het schoolgebouw en manen ons aan stil te zijn als er een groepje kinderen onderwezen wordt in een hoek. Waarom deze kinderen in de gang les krijgen en niet in een klaslokaal willen we graag weten. Oh, dit zijn de kinderen die bijles krijgen tijdens de lange middagpauze, en nieuwkomers. We zien smartboards en iPads maar ook vleugels van het schoolgebouw die in de steigers staan.

Wij maken de kinderen wild met een aantal kringspelletjes maar een stemverheffing van de juf is genoeg om de rust te doen terugkeren. Hier heerst een ijzeren discipline maar de communicatie gebeurt liefdevol. Via handgebaren kunnen de kinderen hun behoeftes duidelijk maken zonder dat ze hun stem moeten verheffen (ik wil een pen, ik moet naar een toilet, ik heb een opmerking…) voor elke veel voorkomende vraag is er een gebaar. Aan de muur zie ik een eenvoudig systeem van sterren die te verdienen en te verliezen zijn door gedrag dat volkomen uit den boze is en waar stevige sancties tegenover staan: homofobie en je neerbuigend uitlaten over andere godsdiensten.

Superdiverse picknick

De Brusselse jongeren zijn onder de indruk van de etnische mix, de hoofddoekjes in de lagere school, de discipline. Wat ze hier zien staat heel erg veraf van hoe hun scholen eruit zien. Het afscheid van de kinderen is hartelijk.

De toon voor de rest van de reis is gezet. Superdiversiteit. Pluralisme. Neutraliteit. Termen die deze tieners nog niet helemaal kunnen bevatten, maar die hen toch bezig houden. Tussen een shopping spree en The Changing of the Guard picknicken we in Hyde Park, op een boogscheut van Speakers Corner waar een moslimprediker de strijd om de aandacht verliest van een gekke anarchistische oma op een zeepkist.

Ik kijk door hun Brusselse tienerogen naar de mensen rondom ons en we zijn opnieuw getroffen door de mengeling van mensen: mannen en vrouwen in religieuze kleding die elkaar knuffelen. Een vrouw met een niqab en een driekwartsbroek. Onze picknickmand verbleekt naast wat een Indische familie uitpakt even verderop. Mensen met roots uit alle hoeken van de Britse Commonwealth én grijze dames die op weg lijken naar een High Tea. En dat allemaal schijnbaar vreedzaam naast en door elkaar.

Geen wonder dat het woord allochtoon niet bestaat in het Engels, dat zou in Londen echt belachelijk zijn.

Het is ook niet zo dat al die mensen even samen spontaan een intergenerationele cricketmatch spelen, dat zien we ook wel. Everybody is minding their own business. Geen wonder dat het woord allochtoon niet bestaat in het Engels, dat zou hier echt belachelijk zijn. Ze hoorden als eens iets waaien over ‘de bobby met een tulband’ in de discussies over de neutraliteit van de overheid, maar als je het met je eigen ogen ziet, is het toch anders.

Lone wolf

Ze hakken er dan ook in, weken later, de beelden uit diezelfde stad, een moordenaar met het bloed aan zijn handen nog niet geronnen. Zijn motief wordt geregistreerd door een smartphone en gaat via sociale netwerken onmiddellijk de wereld rond gaat. Alles aan dat filmpje schreeuwt 2013.

Ze hakken erin want we kennen inmiddels de naschokken van zo’n gruwelijke daden. Het onvermijdelijke in vraag stellen van een open samenleving . Sinds juli 2005 is er geen dode meer opgetekend door terrorisme in Groot-Brittannië. Dan is zo’n Lone Wolf, dat inheems terrorisme van eigen bodem met huis, tuin- en keukenmateriaal, de ultieme nachtmerrie. Iemand van wie we het nooit hadden zien aankomen. Dat is ontwrichtend voor een samenleving.

Plaatsen met plaats voor iedereen

We moeten ons elke dag afvragen hoe we onze samenleving het beste vormgeven, hoe we iedereen aan boord houden, hoe we ervoor kunnen zorgen dat iedereen zich wil inzetten voor de omgeving waarin ze wonen. Hoe het komt dat sommige jongeren wel een engagement willen opnemen voor onderdrukte volkeren in het Midden-Oosten maar hier hun plek niet vinden? Wat we aan moeten met mensen die, als ultieme consequentie van hun snel verworven nieuwe ideologieën, zich buiten de samenleving schrijven?

Maar misschien moeten we vooral eens goed kijken waar ze wel werkt, die verguisde multiculturele samenleving? Misschien moeten we eens vragen aan vrouwen die hun hoofddoek willen aanhouden om een openbare functie uit te oefenen waarom ze die openbare functie zo graag willen uitoefenen? Misschien moeten we beter leren luisteren naar mensen die er wel in slagen hun (post-)migratieachtergrond te verzoenen met hun Belgische identiteit. Die de meerwaarde daarvan inzien en dat graag willen uitdragen, als ze daar de kans toe krijgen.

Eens polsen waar die duizenden lopers in de 20 kilometer van Brussel gisteren de kracht vandaan haalden om die laatste bergop tot aan de Cinquantenaire vol te maken. Zoeken naar de plaatsen waar er wel plaats is voor iedereen. Waar niet alleen zorg is voor de materiële mens, maar ook voor de kop. De ziel. Het hart.

Kijken waar mensen zich belangeloos inzetten voor de ander, zonder een return te verwachten. Onderzoeken welke randvoorwaarden bij hen wel zijn ingevuld? Wat goed draait, kunnen we analyseren en groter en sterker maken.

We kunnen in elk geval iets leren van de kinderen van die French Club in de lagere school in Wembley die glunderen als we hen vragen wat zij vinden van hun school en zonder verpinken antwoorden: “It’s the best”.