Hoe zou het nog zijn met? Vier vergeten crisissen in Congo

We zouden haast vergeten dat er naast de coronacrisis ook nog heel wat andere crisissen woeden in de Democratische Republiek Congo, schrijft Memisa-medewerker Annelies Van Erp. Hoe is het gesteld met deze andere crisissen en wat wordt er aan gedaan?

De coronacrisis domineert de krantenkoppen al twee maanden lang. Al onze aandacht wordt opgeslorpt door de schade die het virus wereldwijd aanricht. Maar — helaas — is het niet zo dat andere crisissen plots zijn gestopt of op miraculeuze wijze zijn opgelost. Integendeel, de coronacrisis die in de Democratische Republiek Congo naast een gezondheidscrisis ook een economische crisis is, versterkt bestaande ongelijkheden en zet oplossingen voor huidige noodsituaties op de helling.

1. Hoe zou het nog zijn met de ebola-epidemie en de uitbraak van mazelen?

Begin maart ging er een zucht van verlichting door DR Congo, de laatste ebola-patiënt werd namelijk uit het ziekenhuis van Beni ontslagen. Maar deze vreugde was van korte duur. Vrijwel onmiddellijk daarna werd een nieuw geval vastgesteld. Intussen lijkt het opnieuw de goede kant uit te gaan. De laatste 21 dagen is er sprake van 1 nieuw geval.

Een even groot (of misschien zelfs groter) drama, is het mazelenvirus dat aan een comeback bezig is.

Maar een even groot (of misschien zelfs groter) drama, is het mazelenvirus dat aan een comeback bezig is. Alleen in 2019 al stierven 6.000 Congolezen aan de gevolgen van deze ziekte. De reactie kwam toen erg laat op gang, aangezien alle ogen gericht waren op de bestrijding van ebola. De nationale vaccinatiecampagne liet op zich wachten en werd uitgesteld waardoor het dodental bleef stijgen. Gezondheidswerkers waarschuwen, om nu met COVID-19 in het achterhoofd, niet dezelfde fout te maken.

2. Hoe zou het nog zijn met de vluchtelingen in het oosten van DR Congo?

Het oosten van DR Congo gaat al decennia gebukt onder spanningen en conflicten. Zo’n 120 gewapende groepen zijn er actief. De oorzaken voor het geweld zijn complex: onder meer de oplaaiende spanningen tussen veetelers en landbouwers (etnische groepen Hema en Lendu) spelen mee, als milities die strijden om de controle over goud- en kobaltmijnen in de regio. Het geweld nam in 2019 weer in alle hevigheid toe, toen het leger een offensief startte tegen CODECO en andere milities in Ituri.

Sinds maart zijn meer dan 200.000 mensen op de vlucht geslagen, blijkt uit cijfers van het Vluchtelingencommissariaat van de Verenigde Naties (UNHCR). Er vielen meer dan 700 burgerslachtoffers en UNHCR nam 3.000 ernstige schendingen van de mensenrechten waar. De meeste vluchtelingen zijn vrouwen en kinderen. De slechte hygiënische omstandigheden (door gebrek aan proper water en het ontbreken van latrines) verhogen het risico op de verspreiding van ziektes en daarbovenop zijn deze vrouwen vaker het slachtoffer van (gendergerelateerd) geweld.

3. Hoe zou het nog zijn met de voedselonzekerheid en de sprinkhanenplaag?

Na Oost-Afrika, doken de afgelopen maanden ook grote zwermen sprinkhanen op in de provincie Ituri in het oosten van DR Congo. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) komen ze uit het noorden van buurland Oeganda en gaat het om de eerste grote sprinkhaneninvasie in DR Congo in 75 jaar.

Terwijl alle ogen gericht zijn op COVID-19, mogen we overige urgente (gezondheids)kwesties niet vergeten.

Voorlopig is de schade die ze aanrichten aan voedselgewassen relatief beperkt, zeker in vergelijking met de overlast in Ethiopië, Zuid-Soedan en Jemen. Maar experten waarschuwen dat het gewaar nog niet geweken is. Een groot deel van de bevolking in de provincies Noord- en Zuid-Kivu staat continue onder druk om voldoende voedsel ter beschikking te hebben, waardoor de stap naar een ware hongersnood klein is.

4. Hoe zou het nog zijn met de overvloedige regenval en overstromingen?

Ook natuurrampen vinden dezer dagen gewoon plaats, corona of niet. Door zware overstromingen in de regio rond het Tanganyikameer zijn 220.000 burgers ontheemd en zeker 400 scholen raakten erg beschadigd. Caritas in DR Congo maakt zich naast een tekort aan voedsel en proper water, vooral zorgen over de gebrekkige hygiëne veroorzaakt door de overstromingen. ‘De bevolking hier vreest niet besmet te raken met corona, maar wel met cholera’, klink het.

De ene crisis doet de andere blijkbaar vergeten. Laat dit lijstje een wake-up call zijn. Terwijl alle ogen gericht zijn op COVID-19, mogen we overige urgente (gezondheids)kwesties niet vergeten. Want de ene uitbraak versterkt de andere. Samen met het gebrek aan sociale bescherming vormen de verwoestende economische gevolgen van de coronamaatregelen een explosieve cocktail die een vreedzame ontwikkeling van een land in de weg staan.

Annelies Van Erp is medewerker bij de ngo Memisa.