VS krijgen weer vaste voet in Argentinië

‘De VS zijn bereid om samen te werken met Argentinië bij zijn historische transitie’ zei de Amerikaanse president Barack Obama vorige week tijdens het eerste officiële bezoek van een Amerikaanse president aan dit Zuid-Amerikaanse land sinds 1995.

‘We zien (Obama’s komst) als een teken van affectie, vriendschap, op een moment dat Argentinië nieuwe horizonten opzoekt’, antwoordde de Argentijnse president Mauricio Macri op een gezamenlijke persconferentie in het presidentieel paleis. Hij omschreef de nieuwe relaties tussen Buenos Aires en Washington als ‘volwassen, intelligent en constructief’.

Tijdens het bezoek werden verschillende akkoorden omtrent veiligheid, samenwerking, de strijd tegen de drugshandel en investeringen ondertekend. Zij illustreren dat er een nieuw tijdperk is aangebroken.

Amerikaanse vrijhandelszone

Néstor Kirchner (2003-2007) en diens vrouw en opvolger Cristina Fernández (2007-2015), die beiden tot de linkerflank van de peronistische beweging in Argentinië behoren, botsten tijdens hun regeerperiode geregeld met de VS. In een interview voor zijn bezoek liet Obama over Fernández optekenen dat het beleid van haar regering steeds ‘anti-Amerikaans’ was.

De spanning tussen de landen piekte in 2005 op de Top van de Amerika’s in Mar del Plata, waar de Amerikaanse droom voor een Vrijhandelszone van Amerika (FTAA) begraven werd. ‘We mogen niet vergeten dat Argentinië toen ‘nee’ zei tegen het akkoord’, verklaart Juan Manuel Karg, een politieke wetenschapper van de Universiteit van Buenos Aires.

Volgens Obama breekt niet alleen een nieuw tijdperk van vriendschap aan, maar bekijken beide landen bijvoorbeeld ook hoe ze de onderhandelingen over een bilateraal vrijhandelsakkoord kunnen aanvangen. ‘De VS hebben op dat vlak duidelijk interesse in Argentinië als derde grootste economie van Latijns-Amerika’, stelt Karg.

Het Zuid-Amerikaanse land is lid van Mercosur, een douane-unie waartoe ook Brazilië, Paraguay, Uruguay en Venezuela behoren.

Mercosur

‘Ondanks haar beperkingen en de trage voortgang blijft Mercosur het machtigste economische blok van Zuid-Amerika, dat FTAA in een niet zo ver verleden heeft afgewezen omdat het autonomie en integratie onder gelijken belangrijker vond’, duidt de Argentijnse politicus Jorge Taiana.

‘De regeringswissel in Argentinië en de moeilijke politieke en economische situatie in Venezuela en Brazilië luiden verandering in, en een hernieuwde aanwezigheid van de VS, die opnieuw een grotere invloed willen hebben bij de regionale beslissingen’, aldus Taiana, een gewezen minister van Buitenlandse Zaken en nu voorzitter van het Mercosurparlement.

Karg sluit niet uit dat Argentinië een vrijhandelsakkoord met de VS afsluit op middellange termijn. Maar dat zou ook een breder akkoord kunnen zijn, bedoeld om Argentinië te gebruiken als brug tussen Mercosur en de Pacific Alliantie (Chili, Colombia, Peru en Mexico) waarmee de VS ook akkoorden heeft.

Verschil met Kirchnerisme

In 2015 had Argentinië een deficit van 4,7 miljoen dollar bij de handel met de VS, waarbij de import meer dan 7,6 miljard en de export bijna 3,4 miljard dollar bedroeg. Nu heeft Obama beloofd om de investeringen uit te breiden, als gevolg van de nieuwe openheid van het land.

‘Een land dat heffingen verlaagt, zich openstelt voor import, exporttaksen onwettig verklaart en de markt vrijmaakt, wordt aantrekkelijker voor buitenlandse investeerders’, meent José Natanson, directeur van de Zuidelijk Zuid-Amerikaanse editie van de krant Le Monde Diplomatique. ‘Ik verwacht dat de buitenlandse rechtstreekse investeringen zullen toenemen. Dit is volgens mij duidelijk een wijziging in het buitenlandbeleid, een van de terreinen waarop het verschil met het ‘Kirchnersime’ het grootst is’, legt Natanson uit. Onder president Kirchner en Fernández kregen relaties met partners als China en Rusland voorrang.

Aasgierfondsen

President Macri van zijn kant heeft beloofd om Argentinië op de wereldkaart te zetten. Sinds hij aan de macht is, kreeg het land ook al bezoek van de Italiaanse premier Matteo Renzi en de Franse president François Hollande.

‘Met Obama’s bezoek heeft Macri interesse getoond om opnieuw een bevoorrechte relatie met de VS te bouwen, wat sinds de jaren negentig geleden was’, verklaart Taiana.

Volgens hem heeft het geholpen dat de nieuwe Argentijnse regering de kwestie van de ‘aasgierfondsen’ wil heronderhandelen. ‘Argentinië heeft zich daar in het verleden tegen verzet, maar Macri heeft beslist om de aasgierfondsen terug te betalen. Dat zou de plooien tussen Argentinië en de VS helemaal glad strijken.’

Obama pleitte ervoor dat beide landen ‘universele bondgenoten’ zouden worden, niet alleen voor de promotie van ‘burgerlijke vrijheden’ maar ook voor de strijd tegen terrorisme in deze periode van geopolitieke onrust.

Mensenrechten

De laatste dag van Obama’s bezoek vorige donderdag viel samen met de herdenking van de coup in Argentinië een militaire dictatuur (1976-1983) vestigde waarbij dertigduizend mensen ‘verdwenen’.

De Amerikaanse president herhaalde zijn belofte om alle informatie publiek te maken die een nieuw licht kan werpen op de Amerikaanse steun aan dat Argentijnse regime. Hij bracht ook hulde aan de slachtoffers.

‘Democratieën moeten de moed hebben om te erkennen dat ze de idealen die we verdedigen tekort doen. En we waren in dit geval traag om over mensenrechten te spreken’, verklaarde Obama.

‘Dit is Obama’s manier om de verandering aan te tonen in het Amerikaanse beleid met betrekking tot onderdrukking en haar engagement met de dictatuur in het verleden’, vermoedt Taiana.