Strengere wetten, zwaardere strafmaat en versoepeld wapenbezit

Regering-Bolsonaro pakt torenhoge misdaad aan

Ben Tavener CC BY 2.0

Oproerpolitie in São Paulo, Brazilië

Strengere wetten en strengere straffen. Met dat recept is de nieuwe, extreemrechtse regering van Brazilië aan een van zijn grootste uitdagingen begonnen: de torenhoge misdaad naar een aanvaardbaar niveau terugbrengen.

Brazilië heeft het wereldrecord van het absolute aantal moorden, 63.885 in 2017, gemiddeld 30,8 moorden per 100.000 inwoners, volgens officiële cijfers die zijn verzameld door het niet-gouvernementele Braziliaanse Forum voor Openbare Veiligheid. Sinds de jaren ‘80 vielen al meer dan een miljoen doden door misdaadgeweld.

De nieuwe minister van Justitie en Openbare Veiligheid, Sergio Moro, kondigde vorige week aan dat hij veertien wetten wil gaan wijzigen om het misdaadgeweld te verminderen en om de succesvolle bestrijding van de corruptie, die hij als rechter leidde van 2014 tot 2018, te consolideren.

Aantal moorden gestegen

“Het is teleurstellend dat zijn eerste initiatief een nieuwe verstrenging van de wetten is, in plaats van een beheersplan”, zegt jurist Bruno Langeani van het onafhankelijke Sou da Paz-instituut in São Paulo. “Brazilië heeft al te veel wetten, ze worden goedgekeurd wanneer er veiligheidsproblemen zijn, zoals die op de Gruwelijke Misdaden, op Femicide en andere.”

Het nieuwe plan omvat verschillende nieuwe wetten en hervormingen van bestaande wetten, die de straffen verlengen, de opsluitingsvoorwaarden verstrengen of voordelen zoals het halfopen gevangenisregime terugschroeven.

“Er zijn structurele problemen in de openbare veiligheid. Als die werden aangepakt, zou dat tot betere resultaten leiden dan aanpassingen van de wetgeving”

De verstrenging van de wetgeving en de gevangenisstraffen heeft de afgelopen decennia de criminaliteit in Brazilië niet doen dalen. Integendeel, ze heeft het aantal moorden doen stijgen, met een versnelde stijging de jongste jaren, zegt Langeani.

“Er zijn structurele problemen in de openbare veiligheid. Als die werden aangepakt, zou dat tot betere resultaten leiden dan aanpassingen van de wetgeving.”

Het ministerie van Justitie beschikt over een groot budget en ongeveer 25.000 agenten van de Federale Politie, de Federale Wegpolitie en het Nationale Veiligheidskorps. Die zouden efficiënter kunnen werken met een betere strategie, stelt Langeani.

90 procent niet vervolgd

“De centrale overheid weet niet wat het percentage van opgeloste moorden is in Brazilië. In Rio de Janeiro weet men dat 11 procent van de zaken resulteren in gerechtelijke vervolging. Het is een flessenhals. Als je bijna 90 procent van de moordenaars niet kunt vervolgen, maakt het weinig uit als de straf tien of dertig jaar cel is.”

Een van de wetsvoorstellen van Moro is zeer omstreden. Het verruimt het concept van wettige zelfverdediging. Dat moet politieagenten beschermen die bij een interventie dodelijke slachtoffers maken.

Als de politie mensen doodt bij “een gewapend conflict of dreigend gevaar van een gewapend conflict” of “het voorkomen van niet gerechtvaardigde en dreigende agressie” tegen henzelf of anderen, bijvoorbeeld gijzelaars, dan kan de rechter de straf met de helft verminderen of de vervolging zelfs stopzetten.

“Het is geen permissie om te doden”, verdedigt Moro zijn voorstel, dat na een periode van publiek debat aan het Congres zal worden voorgelegd.

Maar experts vrezen dat het nu al zeer hoge aantal doden door politieacties nog zal toenemen. Tussen 2013 en 2017 is dit aantal doden meer dan verdubbeld in Brazilië, van 2212 tot 5159, volgens het Braziliaans Forum voor Openbare Veiligheid.

Vaak arriveert de politie al schietend, waardoor in confrontaties tussen politie en gewapende bendes, vooral in Rio de Janeiro, veel doden vallen door verdwaalde kogels, zegt Langeani.

Gerechtvaardigde angst of verrassing

De expert is ook bezorgd over een ander voorstel. Er komt meer tolerantie voor burgers, niet voor alleen politieagenten, die iemand doden als sprake is van “gerechtvaardigde angst, verrassing of gewelddadige emotie.”

Dit zijn subjectieve termen die straffeloosheid voor iedereen mogelijk maken. Dat zal het aantal buitengerechtelijke executies door politie en zogenaamde milities doen toenemen, vreest het hoofd van het Sou da Paz-instituut.

“Er komt meer tolerantie voor burgers -niet alleen voor politieagenten- die iemand doden uit gerechtvaardigde angst, verrassing of gewelddadige emotie”

De milities zijn illegale gewapende groepen, meestal bestaande uit voormalige politieagenten en soldaten, die tientallen buurten in de grootstedelijke regio Rio de Janeiro controleren, vooral in de westelijke zone, waar nieuwe buurten ontstaan.

Ze leggen hun regels op en exploiteren bedrijven voor openbaar vervoer, de verkoop van keukengas, kabeltelevisie en internet, particuliere beveiliging en andere diensten.

Deze groepen, die in sommige steden soms werden gedoogd als parapolitie-eenheden in de strijd tegen drugshandel, moeten worden beschouwd als criminele organisaties waarvoor de zwaarste straffen en gevangenisomstandigheden gelden, stelt Moro voor.

Dat nieuwe voorstel botst met oude standpunten van president Jair Bolsonaro. Vroeger verdedigde die acties van de milities. Zijn zoon, senator Flavio Bolsonaro, onderhield nauwe betrekkingen met bekende militieleiders toen hij parlementslid van de deelstaat Rio de Janeiro was, en sprak zelfs lovend over hen en nam hun familieleden in dienst.

Versoepeld vuurwapenbezit

De omstreden uitbreiding van de wettige zelfverdediging zou worden toegevoegd aan het decreet dat Bolsonaro vijftien dagen nadat hij aan de macht was gekomen (op 1 januari) ondertekende. Dat versoepelde het vuurwapenbezit voor burgers. Ook daardoor kan het aantal moorden in Brazilië verder stijgen, stelt Langeani.

De epidemie van burgercriminaliteit in de afgelopen jaren was een van de beslissende factoren voor de verkiezingsoverwinning van Bolsonaro in oktober. In zijn campagne presenteerde hij zichzelf als de kandidaat die in staat is de georganiseerde misdaad te bestrijden. Hij beloofde harde repressie, zelfs als die wettelijke en mensenrechtennormen overschrijdt.

Hij profiteerde ook van het vertrouwen dat Brazilianen nog steeds hebben in het leger op het vlak van veiligheidsaangelegenheden. Bolsonaro is een gepensioneerde legerkapitein, beëindigde zijn militaire carrière in 1988 en werd dat jaar gemeenteraadslid van Rio de Janeiro en vervolgens, gedurende zeven termijnen, nationaal parlementslid.

Drugsbendes baas

Moro dankt zijn grote populariteit aan zijn periode als rechter. Hij zette honderden bekende politici achter de tralies, onder wie voormalig president Luiz Inácio Lula da Silva (2007-2013), en ook grote ondernemers, allemaal op beschuldiging van corruptie.

In Bolsonaro’s team werd hij minister van Justitie en kreeg daar ook de bevoegdheid van Openbare Veiligheid bij, die voordien bij een andere portefeuille hoorde.

Zijn debuut weerspiegelt zijn gerechtelijke kijk op de zaken: in de strijd tegen criminele organisaties en corruptie moet vooral aandacht gaan naar aanpassingen van de wetgeving. Zijn voorstellen zullen in het Congres op weerstand, afwijzingen en amendementen botsen. In sommige gevallen zal het Federale Hooggerechtshof de knoop moeten doorhakken, verwacht men.

Er zitten 700.000 mensen in de Braziliaanse penitentiaire inrichtingen. Daar zijn het de drugsbendes die het voor het zeggen hebben.

Zijn grootste uitdaging wordt echter het complexe beheer van het gevangenissysteem. Er zitten 700.000 mensen in de Braziliaanse penitentiaire inrichtingen. Daar zijn het de drugsbendes die het voor het zeggen hebben.

Bovendien hangt de bestrijding van de criminaliteit af van de politie van de 27 Braziliaanse deelstaten. Die zijn rechtstreeks verantwoordelijk voor de openbare veiligheid maar hun chronische instabiliteit is de afgelopen jaren verslechterd als gevolg van de economische recessie in Brazilië en de financiële crisis bij de meeste federale agentschappen.

Niet alles is negatief in de voorstellen van de nieuwe minister. Er zitten positieve elementen in, zoals de Nationale Gegevensbank voor Ballistische Profielen, waarmee vuurwapens kunnen worden geïdentificeerd die bij misdaden worden gebruikt, en de strengere straffen voor politie, beveiligingsbedrijven en schietverenigingen als die misbruik maken van vuurwapens.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.