Oxfam-rapport vreest dat EU 's werelds grootste belastingparadijzen vrijuit laat gaan

Volgens een pas uitgebracht Oxfam-rapport dreigen negen van de meest beruchte belastingparadijzen binnenkort van de Europese grijze lijst te worden verwijderd door de Europese lidstaten. De Europese zwarte en grijze lijst van belastingparadijzen werden voor het eerst in december 2017 opgesteld onder toenemende druk na de ontdekkingen in Luxleaks, de Panama Papers en de Paradise Papers.

Landen die op de zwarte lijst terechtkwamen, hadden onvoldoende aangegeven dat ze bereid waren in dialoog te gaan met de EU over de tekortkomingen op vlak van belastingbeleid. Zeventien landen riskeerden Europese steun en investeringen te verliezen, door op deze lijst te staan. Op de grijze lijst kwamen 47 landen terecht, zij hadden de EU kunnen overtuigen dat ze effectief hervormingen zouden doorvoeren.

Oxfam voerde een studie uit die de criteria die de EU gebruikt om een land al dan niet als belastingparadijs te beschouwen, aftoetst. Concreet worden drie criteria gehanteerd. Het eerste is ‘Taks transparency’ en kijkt of landen automatisch en op verzoek informatie uitwisselen omtrent hun belastingbeleid. Het tweede en belangrijkste criterium is ‘Fair Taxation’ en kijkt of landen geen schadelijke belastingpraktijken hebben, en daarnaast geen offshore structuren faciliteren die winsten lokken die geen echte economische activiteit reflecteren in de jurisdictie. Ten derde moeten landen de anti-BEPS-maatregelen implementeren die voorkomen dat bedrijven hun winsten te gemakkelijk kunnen verschuiven naar plaatsen waar minder belastingen worden geheven.

Definitie uit 1997

Volgens het rapport zorgt een belangrijke tekortkoming in het criterium van ‘Fair Taxation’ ervoor dat straks een aantal beruchte belastingparadijzen verwijderd zullen worden van de grijze lijst.

Om te beslissen of een praktijk schadelijk is of niet, gebuikt de EU nog steeds een definitie die geïntroduceerd werd in 1997. Die focust vooral op belastingpraktijken die een voorkeursbehandeling geven aan buitenlandse bedrijven en winsten tegenover binnenlandse bedrijven en winsten. Daardoor volstaat een simpele verlaging van de belastingen op binnenlandse bedrijven tot op het niveau van de belastingen op buitenlandse bedrijven om aan het criterium te voldoen.

Negen van de jurisdicties die niet meer op de lijst zullen komen beschouwt Oxfam als zeer problematisch

Dergelijke maatregel maakt de situatie zelfs nog erger dan ze al was: buitenlandse bedrijven betalen dan nog altijd amper belastingen, en de belastingdruk die normaal ook door binnenlandse bedrijven gedragen wordt, komt haast uitsluitend op de schouders terecht van de werkende bevolking. Het zijn die maatregelen die volgens het oxfam-rapport voldoende zullen zijn voor de EU om deze landen uit de grijze lijst te verwijderen.

Het rapport vreest dat met de huidige criteria de grijze lijst herleid zal worden van 63 tot 32 jurisdicties. Negen van de jurisdicties die niet meer op de lijst zullen komen beschouwt Oxfam als zeer problematisch. Het gaat om:

1. Bahama’s: Zo’n 250 banken en bedrijven uit 25 verschillende landen hebben zogezegde economische activiteiten in de Bahama’s. Het land is vooral omwille van haar stabiliteit een internationaal centrum voor financiële instituten.
   
2. Panama: Sinds de Panama Papers mogelijk het bekendste belastingparadijs. Zo’n 11,5 miljoen e-mails, oorkondes, verdragen, declaraties en bankafschriften van zakelijke dienstverlener Mossack Fonseca werden gelekt aan de pers, waaruit grootschalige belastingfraude aan het ligt kwam. Panama wordt beschouwd als best ‘ontwikkelde’ belastingparadijs ter wereld door haar uitgebreide wetgeving die belastingontduiking perfect reguleert.
   
   Lees ook Belgen en hun talrijke bedrijven in belastingparadijzen
   
   
3. Bermuda: Bermuda is zeer gegeerd bij bedrijven in de Verenigde Staten. Via Bermuda kon Google in 2017 nog 35,1 miljard euro onbelast doorsluizen.
   
   
4. Britse Maagdeneilanden: De Britse Maagdeneilanden kwamen onlangs nog in opspraak in de Paradise Papers. Ageas, de grootste Belgische verzekeraar, kon in 2016 daar nog zijn business in Hongkongse levensverzekeringen volledig onbelast verkopen voor 1,2 miljard euro.
   
   
5. Kaaimaneilanden: De Kaaimaneilanden behoren tot de bekendste belastingparadijzen. Ze hebben dit vooral te danken aan het feit dat ze geen enkele bedrijfsbelasting hebben, ze zijn daarmee ontzettend populair bij grote multinationale bedrijven. In de Panama Papers werd de Amerikaanse minister van Handel Wilbur Ross gelinkt aan zeer dubieus scheepvaartbedrijf op de Kaaimaneilanden.
   
   
6. Hongkong: Uit de Panama Papers bleek dat buitenlanders in 2015 samen 2,1 triljoen dollar in vermogen hadden staan in Hongkong, en 350 triljoen dollar op de bank.
   
   
7. Eiland van Man: De Paradise Papers ontdekten grootschalige belastingfraude in de jacht- en luchtvaartsector.
   
   
8. Jersey: Dit eiland aan de Franse kust van amper 72 vierkante kilometer huisvest 33 banken die samen 155 miljard dollar bezitten.
   
   
9. Guersney: Een minder bekend eiland langs de Franse kust waar Appleby een aantal offshores bezit.
   

Politiek steekspel

Terwijl Oxfam initieel nog optimistisch was over dit Europees mechanisme, lijkt het initiatief volgens hen nu sterk in geloofwaardigheid in te boeten. ‘Alles zal natuurlijk afhangen van de beslissing die de Europese ministers van Financiën uiteindelijke zullen nemen’, stelt Johan Langerock, auteur van het rapport, ‘maar niets wijst erop dat het nog een andere kant zou opgaan. Als landen als Namibië en Marokko op de grijze lijst zullen blijven staan, terwijl een belastingparadijs als Panama gewoon zou verdwijnen van de lijst, verliest dit mechanisme al zijn geloofwaardigheid.’

‘Als Namibië en Marokko op de grijze lijst blijven staan, terwijl een belastingparadijs als Panama gewoon van de lijst verdwijnt, verliest dit mechanisme al zijn geloofwaardigheid’

Ook Tom Vandenkendelaere, Vlaams Europees Parlementslid voor CD&V en lid van de Onderzoekscommissie voor financiële misdrijven, belastingontduiking en belastingontwijking van het Europees Parlement deelt die visie. ‘Dat net deze landen niet meer op de lijst zouden staan, is zeker geen goed politiek signaal. Het rapport dat we onlangs stemden in de TAX3 Commissie zegt ook zeer duidelijk dat de Code of Conduct Group (de groep experten die de lijsten voorbereidt voordat de Ministers van Financiën ze goedkeuren, red.) niet alleen de intenties van deze landen moet bekijken, maar ook en vooral de resultaten van de concrete hervormingen die deze landen hebben doorgevoerd.’

Een andere verrassend feit dat wordt vastgesteld in het rapport, is dat waarschijnlijk geen enkel Europees land op de grijze of zwarte lijst zal terechtkomen. Dat terwijl landen als Ierland, Luxemburg, Malta en Nederland behoren tot ’s werelds grootste belastingparadijzen behoren. Volgens Vandenkendelaere is dit een logisch gevolg van een anders onmogelijk politiek steekspel tussen de Europese lidstaten dat de criteria voor de hele lijst sterk zou afgezwakt hebben. Om zelf niet op de lijst terecht te komen, zouden de lidstaten zodanig flexibele criteria opgesteld hebben waardoor geen enkel land op de lijst terecht zou gekomen zijn.

Lees ook

Marc Leemans: ‘Medestanders in de strijd tegen belastingontduiking zitten niet in regeringspartijen’

Europese lidstaten worden volgens Vandenkendelaere beter aangepakt via Europese mechanismes die het economisch beleid van de lidstaten afstemmen: ‘Er schort zeker iets bij de Europese landen, maar deze worden volgens mij best afgescheiden van de lijsten aangepakt. Onlangs nog werd België via deze weg streng op de vingers getikt en voerde België ook effectief hervormingen door.’

‘Iedereen weet dat er veel meer belastingparadijzen bestaan dan degene die op de lijst staan’

Professor Europese Politiek aan de Universiteit Gent Hendrik Vos vindt het alleszins een zeer hypocriete kwestie. ‘Iedereen weet dat er veel meer belastingparadijzen bestaan dan degene die op de lijst staan. Sommige Europese lidstaten helpen bedrijven constructies op te zetten en als ze dan daarna zien dat zo’n belastingparadijs op de EU-lijst terecht dreigt te komen, zitten ze in een lastig parket. Ze proberen dus om de lijst zo beperkt mogelijk te houden.’