Opa Trump was misschien wel klimaatvluchteling

In de negentiende eeuw trokken meer dan vijf miljoen Duitsers, op zoek naar een betere toekomst in de Verenigde Staten. Ze vluchtten voor armoede, oorlog en revolutie, maar ook voor de gevolgen van een ontregeld klimaat, blijkt uit onderzoek aan de Universiteit van Freiburg.

De toenmalige klimaatverandering werd veroorzaakt door de uitlopers van een periode die als “Kleine IJstijd” wordt bestempeld en door de enorme uitbarsting van Mount Tambora, een vulkaan in Indonesië. Door de uitbarsting kwam er zo veel as en stof in de atmosfeer dat de zon meer dan twee jaar lang werd verduisterd. De temperaturen daalden over de hele wereld.

Het jaar na de uitbarsting staat in Europa bekend als het “Jaar zonder Zomer”, met harde gevolgen voor heel wat Europeanen, waaronder mislukte oogsten en hongersnood.

Vijf golven

Die gebeurtenissen hebben een duidelijke invloed op de vijf Duitse migratiegolven in de negentiende eeuw, tonen de onderzoekers aan op basis van de officiële migratiestatistieken en gegevens over het toenmalige klimaat, de landbouwproductie en de voedselprijzen. Zo was er een piek in 1846, toen een hete en droge zomer de oogsten deed mislukken.

‘De opeenvolging van gebeurtenissen is duidelijk zichtbaar’, zegt Rüdiger Glaser, hoogleraar Geografie en hoofdauteur van de studie in het vakblad Climate of the Past. ‘Slechte klimatologische omstandigheden leidden tot mislukte oogsten, stijgende voedselprijzen en uiteindelijk migratie.’

Een van de Duitse emigranten was Friedrich Trump, de grootvader van de huidige Amerikaanse president, die in 1885 als zestienjarige aankwam in New York. Hij had geen opleiding genoten en was de taal niet machtig.

30 procent

De wetenschappers schatten dat de klimaatproblemen in die periode verantwoordelijk zijn voor ongeveer 30 procent van de massale migratie uit Baden-Württemberg, in het zuiden van Duitsland. De grootste golf, van 1850 tot 1855, had meer te maken met de Krimoorlog en de beslissing van Frankrijk om geen graan meer uit te voeren naar Duitsland.

De auteurs van de studie hopen dat hun studie kan bijdragen aan de discussie over de oorzaken van migratie, nu steeds meer deskundigen waarschuwen voor massale migratie als gevolg van de klimaatverandering.