Onafhankelijke pers in Oeganda gekortwiekt

‘We bedienen 130 radiostations en enkele mediaplatforms met nieuws over heel Oeganda. Tachtig mensen hebben we in dienst’, vertelt de hoofdredacteur van Uganda Radio Network (URN), Sylvia Nankya. Vandaag weet ze niet wat de toekomst zal brengen nu hun Europese donor na tien jaar ermee ophoudt.

Op de site van URN staan artikelen over de noodzaak om een irrigatieproject te beschermen door de rivieroevers te versterken, het optreden van mensenrechtenmilitanten in een rechtbank en vee dat vanwege de uitbraak van een ziekte onder quarantaine geplaatst is. Het radionetwerk is nog steeds actief en gebruikt daarvoor zijn reserves, maar kan zo niet eeuwig voortgaan. ‘We zijn nog altijd op zoek naar mogelijke donoren’, laat Nankya weten. ‘We zijn bang dat ze onze beste medewerkers weg komen plukken.’

In de clinch met Museveni

De geldschieter die het heeft laten afweten is Democratic Governance Facility (DGF). Die organisatie bundelt fondsen afkomstig uit Denemarken, Ierland, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Zweden en de Europese Unie. DGF heeft tien jaar lang initiatieven gefinancierd, die erop gericht waren om Oegandezen deel te laten nemen aan vormen van democratisch bestuur en de staat te stimuleren om burgerrechten te eerbiedigen.

DGF beslist in juni of ze al dan niet een nieuw programma opzet.

Maar in februari 2021 komt er een kink in de kabel. Er zijn presidentsverkiezingen in Oeganda en Yoweri Museveni doet er alles aan om aan zijn zesde ambtstermijn te kunnen beginnen. Hij schort de werking van DGF op, want, zegt hij, ‘ze hebben een flink deel van hun fondsen gebruikt om activiteiten te financieren, die de staat ondermijnen’.

Het duurt tot juni verleden jaar vooraleer er een compromis uit de bus komt. DGF mag een half jaar doorgaan met haar werking, op voorwaarde dat ‘de regering vertegenwoordigd is in het besluitvormingsproces’, stelt Museveni in een tweet.

Het tweede vijfjarenprogramma van DGF, dat 325 miljoen euro in de Oegandese economie gepompt heeft, liep eind verleden jaar af maar, zei een van haar advocaten, ‘natuurlijk gingen we het vernieuwen maar door de houding van de regering hebben we daarvan afgezien’. De donoren hebben wel een impactstudie opgestart. Als ze in juni klaar is, dan beslist DGF of ze al of niet een nieuw programma opzet.

MEEST GELEZEN

• 1
  ‘Mensen vroegen mij of ik Hutu of Tutsi ben, maar thuis spraken we daar niet over’
• 2
  In India bepaalt één politicus de keuze van een miljard kiezers
• 3
  ‘Eerlijke prijzen zijn een voorwaarde voor duurzame landbouw’

De media zijn een doelwit

Uganda Radio Network is niet het enige persorgaan dat geraakt is door de aanpak van Museveni. Ook organisaties als het African Centre for Media Excellence en Human Rigths Network for Journalists zijn partners van DGF.

Zelfs Vision Group, de mediagroep die de reputatie heeft dicht bij de regering te staan, doet een beroep op financiering van DGF. New Vision, de krant die ze uitgeeft, heeft in februari een dossier uitgebracht over hoe een minister en andere hooggeplaatsten hulpgoederen, zoals geiten en golfplaten, voor eigen gebruik aangewend hebben.

Ook New Vision kan niet meer om de ongeremde corruptie heen.

Autoritaire tendensen

DGF financierde niet uitsluitend media. De geldschieter ging scheep met meer dan tachtig organisaties die zich toeleggen op mensenrechten, toegang tot justitie en gendergelijkheid. Lang niet alle partners waren ngo’s. Zelfs het Oegandese parlement vinden we terug op de lijst, wat het optreden van Museveni nog vreemder maakt.

‘In onze ontwikkelingssamenwerking kan geen sprake zijn van discriminatie – wij laten niemand achter’
Caroline Gennez, minister van Ontwikkelingssamenwerking

Uitspraken van hem op andere terreinen geven aan dat hij niet afkerig is van een confrontatie met westerse donoren. Hij beseft dat het onaanvaardbaar is om homoseksualiteit een afwijking te noemen, net op het moment dat het Oegandese parlement een wetsvoorstel bespreekt dat strenge straffen en boetes oplegt. Het Europese parlement schofferen – ‘oppervlakkige, onuitstaanbare, egocentrische mensen die denken dat ze alles weten’, zegt hij daarover – omdat het erop aandringt om de aanleg van de oliepijplijn naar de haven van Tanga in Tanzania uit te stellen en de olieboringen aan het Albertmeer stop te zetten, is een ander voorbeeld.

Op de vraag of Museveni’s bestuursstijl autoritairder is dan ooit, knikt de bedachtzame Sylvia Nankya instemmend.

Impact

Naast de weerslag die de terugtrekking van Democratic Governance Facility uit Oeganda heeft – geldstromen drogen op, mensen krijgen hun ontslag –, is het de vraag hoe westerse regeringen, donoren en investeerders reageren als Museveni op die ingeslagen weg verdergaat.

‘Onze investeringen voor beter onderwijs en een sterkere gezondheidszorg zullen maar ten volle renderen als ook de rechtsstaat, de mensenrechten en de democratie worden ondersteund’, stelt minister voor Ontwikkelingssamenwerking, Caroline Gennez, na haar bezoek aan Oeganda verleden week. ‘In onze ontwikkelingssamenwerking kan geen sprake zijn van discriminatie – wij laten niemand achter’, laat de minister weten.