Leerlingen overhandigen duizenden brieven aan ambassade Bangladesh in Brussel

Klimaatactivist in Bangladesh riskeert tot tien jaar cel voor Facebookpost

© Amnesty International

Shahnewaz Chowdhury is een 38-jarige klimaatactivist die door de omstreden Digital Security Act in Bangladesh dreigt in de gevangenis terecht te komen.

Een kritische Facebookpost over een kolencentrale in zijn dorp: daarvoor dreigt de Bengaalse klimaatactivist Shahnewaz Chowdhury tot tien jaar celstraf te krijgen. Meer dan 17.000 Belgische scholieren vragen met een briefschrijfactie van Amnesty International om de aanklacht te laten vallen. Ze zetten hun vraag vorige week kracht bij met een bezoek aan de Bengaalse ambassade in België.

Shahnewaz Chowdhury is een 38-jarige activist en ingenieur in Bangladesh. Hij woont met zijn gezin in het dorp Gandamara in district Banshkhali, een kwetsbare kuststreek in het zuidoosten van het land. Op 26 mei 2021 kwam de cycloon Yaas aan de Indische oostkust aan land en overspoelde een stormvloed ook Bangladesh. Ook Gandamara liep onder water en verschillende huizen raakten beschadigd.

Dezelfde dag nog koppelde Chowdhury in een bericht op Facebook de klimaatopwarming, die de natuurrampen aanwakkert, aan de bouw van een kolencentrale in de buurt. Hij verwees in zijn post ook naar protest tegen die centrale, waarbij de laatste zeven jaar twaalf burgers omkwamen. Volgens Al Jazeera riep de activist jongeren op ‘om zich te verzetten tegen onrecht’ omdat hij vreest voor de impact van de ‘milieuvernietigende’ fabriek.

De Facebookpost werd Chowdhury niet in dank afgenomen. De dag na publicatie werd hij aangeklaagd door Faruk Ahmed, leidinggevende bij de S. Alam Group, eigenaar vande centrale. ‘s Nachts kwam de politie Chowdhury arresteren. De dissident bracht uiteindelijk tachtig dagen door in de gevangenis, tot hij in augustus op borg vrijkwam.

‘Twee weken aan een stuk waren we met 82 personen opgesloten in een ruimte van zestig vierkante meter met enkel drie onhygiënische toiletten’, zei hij daarover aan mensenrechtenorganisatie Amnesty International. Al die tijd mocht zijn familie hem niet bezoeken.

Hoewel Chowdhury intussen al anderhalf jaar terug thuis woont, kan hij veroordeeld worden tot tien jaar cel onder de controversiële Digital Security Act (Digitale Veiligheidswet). ‘Aangezien wij gewone burgers zijn en ik een arme man ben, heb ik erg veel angst en stress’, getuigt hij aan Amnesty. Ik twijfel er echt aan of het oordeel in ons voordeel zal uitdraaien.’

Digital Security Act

‘Er zijn drie problematische secties in die Digital Security Act’, vertelt Philippe Hensmans, directeur van de Franstalige tak van Amnesty International in ons land. Dat zijn, verduidelijkt hij: ‘Sectie 25, over de publicatie van valse en beledigende informatie, sectie 29, over de publicatie van lasterlijke informatie en sectie 31, of het misdrijf en de straf voor het schaden van recht en orde’. Chowdhury moet zich verdedigen tegen beschuldigingen wat betreft elk van die drie secties.

De Digital Security Act bestaat sinds 2018 in Bangladesh. Wie zich online uitspreekt over het beleid of over problemen in het land, kan aanlopen tegen gevangenisstraffen tot veertien jaar.

Ook de persvrijheid lijdt onder de wet. In 2022 verwerkte het gerecht 2249 zaken over de beruchte Digitale Veiligheidswet, meldde de Bengaalse mensenrechtenorganisatie ASK.

Volker Türk, de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties, gaf begin maart voor de Mensenrechtenraad in Genève een update over waar rechten wereldwijd onder druk staan of in verval raken. Ook de situatie in Bangladesh sneed hij aan: ‘Ik dring erop aan de wet te wijzigen, aangezien criminele straffen blijven opgelegd worden tegen zij die hun rechten op vrije meningsuiting en geloof uitoefenen.’

Amnesty International roept Bangladesh op om iedereen vrij te spreken die onterecht beschuldigd of opgesloten werd onder de Digital Security Act. ‘We eisen ook dat de wet zelf veranderd wordt, om te verhinderen dat die kan dienen om critici het zwijgen op te leggen’, vult Hensmans aan.

Op de koffie bij de ambassade

Amnesty International in België verzamelde intussen meer dan 17.000 brieven en handtekeningen van Belgen die vragen om de aanklachten tegen Chowdhury te laten vallen. Dat deed de organisatie tijdens haar jaarlijkse Schrijfmarathon in december en in Vlaamse scholen ook op Schrijf-ze-vrijdag in februari, samen met schrijfacties gericht aan andere slachtoffers van schendingen van de mensenrechten.

Een aantal van die schrijvende leerlingen ging de brieven vorige week woensdag samen met de ngo persoonlijk afgeven aan de ambassade van Bangladesh in Brussel. ‘Een ambassade moet elke brief die toekomt verplicht openen, want dat staat zo in hun regelgeving’, weet Emmelien Maus, die voor Amnesty International de Schrijf-ze-vrijdag in Vlaanderen coördineert en het resultaat mee overhandigde. De Bengaalse ambassade in België had eerder al brieven ontvangen van scholen die ze rechtstreeks naar haar adres opgestuurd hadden.

‘Deze man wordt het zwijgen opgelegd in plaats van aangemoedigd in de strijd voor het klimaat.’

De 17-jarige leerlinge Gina Devriendt mocht mee het ambassadegebouw binnen om de bezorgdheden van de briefschrijvers persoonlijk over te brengen. Ze is lid van de Amnestygroep in het Brusselse Athénée Adolphe Max en verwoordde haar ongerustheid ook in een brief.

De zaak van Chowdhury heeft haar aangegrepen. ‘Meestal kan ik begrijpen dat iets voor de tegenpartij negatief is of tegen hun regels ingaat, maar in dit geval gaat het gewoon over iemand die bezorgd is over het klimaat’, zegt ze. ‘Deze man wordt het zwijgen opgelegd in plaats van aangemoedigd in die strijd.’

Niet de ambassadeur zelf, maar de eerste consul ging met de twee leerlingen en Amnesty-directeur Philippe Hensmans in dialoog. Volgens Hensmans is het al positief dat de ambassade hen verwelkomde, omdat niet alle landen de deur openen. ‘Hij trachtte niet zijn land te verdedigen of ons tegen te spreken’, vertelt Hensmans achteraf. De consul zou de boodschap overbrengen aan zijn regering.

Kwetsbaar voor klimaatverandering

De leerlingen trokken met actieborden naar de ambassade en blikten vooraf in het Tenboschpark ook een protestfilmpje in, dat Amnesty later via sociale media zal verspreiden. Ze beeldden in verschillende scènes het verhaal van Chowdhury uit. Met zwarte mondmaskers verwezen ze naar de vervuiling van de kolencentrale. Voor elke dag dat hij in de gevangenis zat, trok een jongere één papiertje van een grote kalender.

© Sammy Van Cauteren

Elke post-it op de kalender staat voor één van de tachtig dagen die Shahnewaz Chowdhury moest doorbrengen in de gevangenis.

De cycloon Yaas trof in 2021 Chowdhury’s regio en beschadigde in heel Bangladesh 26.000 huizen. Ongeveer 15.000 inwoners uit 200 dorpen raakten ontheemd omdat hun woningen onder water waren gelopen. Ook waterpunten ondervonden schade. Door de frequente overstromingen in het land hebben veel inwoners telkens moeilijk toegang tot proper en drinkbaar water. De zware wateroverlast van vorige zomer zorgde volgens Unicef bij 3,5 miljoen kinderen voor een tijdelijk nood aan drinkwater.

Bangladesh is een laaggelegen land met een uitgebreid netwerk van rivieren. Alluviale vlaktes van slibgrond die de talrijke stromen afzetten, beslaan het grootste deel van het oppervlak. Dat maakt het kwetsbaar voor de gevolgen van de opwarming van de aarde. De ngo Germanwatch bracht in 2021 voor het laatst haar Global Climate Risk Index uit. In dat rapport nam Bangladesh de zevende plaats in op de rangschikking van landen die de laatste twintig jaar het zwaarst getroffen zijn door extreem weer.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Stormvloed en cyclonen zijn terugkerende fenomenen in Bangladesh. Tussen 1960 en 2010 doorstonden zijn inwoners 21 zware en zeer zware cyclonen, aldus een recent klimaatadaptatieplan (2023-2050) van het Bengaalse ministerie van Milieu, Bos en Klimaatverandering. Door de klimaatverandering stijgt de zeespiegel en brengt stormvloed meer ravage aan. Ook het regenachtige moessonseizoen wordt langer.

Die uitdaging is zwaar voor een land waar, volgens de Asian Development Bank, een vijfde van de bevolking onder de armoedegrens leeft.

Bovendien zochten Rohingya uit Myanmar massaal toevlucht in Bangladesh. In 2017 had het Myanmarese leger het gemunt op die minderheid. De militairen maakten zich op grote schaal schuldig aan brandstichting, verkrachting en moord. Het Internationaal Strafhof in Den Haag behandelt de aanklacht voor genocide tegen het land.

Het vluchtelingenkamp in Cox’s Bazar aan de Bengaalse kant van de grens huist een miljoen Rohingya en is daarmee het grootste ter wereld. Er vonden al enkele hevige branden plaats en de omstandigheden zijn er penibel, net als op het controversiële eiland Bhasan Char, waar Bangladesh bijna 30.000 vluchtelingen naartoe stuurde.

Geheime detentiecentra

Binnenin Bengaalse gevangenissen zijn mensenrechtenschendingen het meest flagrant. ‘Odhikar en een andere ngo schatten dat in de eerste negen maanden van vorig jaar 54 doden vielen in gevangenschap’, duidt Philippe Hensmans van Amnesty. ‘34 zouden overleden zijn terwijl hun proces nog liep.’ Vorige zomer besloot de Bengaalse overheid de licentie van de bekende ngo Odhikar niet meer te vernieuwen.

In februari 2021 stierf de 53-jarige kritische schrijver Mushtaq Ahmed, opgesloten op beschuldiging van overtreding van de Digital Security Act, in de gevangenis. Hij verbleef er al negen maanden in voorhechtenis en werd daar gemarteld. Zijn dood leidde onmiddellijk tot luid protest op sociale media en in het openbaar dat pleitte om de wet af te schaffen. Enkele honderden studenten en activisten hielden een manifestatie in Dhaka waarbij het tot een handgemeen met de politie kwam.

Een inheemse politieke activist stierf in maart 2022 nog dezelfde ochtend onder arrest nadat soldaten hem ruim een uur hadden afgeranseld.

Bengalen belanden niet alleen onterecht in gewone gevangenissen. ‘Er zijn geheime detentiecentra waarin personen vastgehouden worden na een gedwongen verdwijning’, zegt Hensmans. ‘Ze worden gearresteerd en ze zijn nooit beschuldigd of veroordeeld.’

Afgelopen zomer getuigden voor het eerst twee ex-gedetineerden aan Netra News over de verborgen gevangenis Aynaghar die de beruchte Bengaalse militaire inlichtingendienst onder controle heeft. Een agent vertrouwde het medium toe dat het complex dertig cellen bevat en meerdere geluidsdichte ondervragingskamers, die vaak dienen om gevangenen te martelen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.