Kenia voert druk op journalisten op

De mediawet uit 2013 moet een garantie bieden voor vrije verspreiding van nieuws. Een paar jaar geleden erkenden de Verenigde Naties nog het levendige medialandschap in Kenia, maar onder de huidige regering wordt dat langzaam uitgehold, zeggen critici.

Het Keniaanse medialandschap telt vijf grote tv-stations en meer dan negentig FM-radiostations, twee grote dagbladen (Daily Nation en de Standard), en nog een aantal kleinere kranten en magazines. De meeste media zijn ook online aanwezig.

In de afgelopen jaren voerde de regering enkele wijzigingen door in de mediawetgeving. Zo moeten journalisten tegenwoordig hun bronnen vrijgeven en zijn mediahuizen verplicht om wekelijks een katern te publiceren met informatie over de ontwikkelingsagenda van de overheid, willen ze in aanmerking komen voor advertentie-inkomsten van publieke instellingen.

Zo moeten journalisten tegenwoordig hun bronnen vrijgeven en zijn mediahuizen verplicht om wekelijks een katern te publiceren met informatie over de ontwikkelingsagenda van de overheid, willen ze in aanmerking komen voor advertentie-inkomsten van publieke instellingen.

Gilbert Nakweya, een bekende freelancejournalist in Nairobi, zegt dat Afrikaanse verkiezingscampagnes vaak samengaan met pogingen om de media te muilkorven als het gaat om onwelgevallige berichtgeving over de regering. Te denken valt dan aan corruptie, gebruik van excessief geweld en andere misbruiken. Kenia vormt daarop geen uitzondering.

‘De verkiezingen in 2017 kenmerkten zich door onzekerheid, propaganda en onderdrukking van de media’, zegt hij. ‘Journalisten werden bijvoorbeeld voorafgaand aan belangrijke politieke gebeurtenissen naar het parlementsgebouw geroepen. Daar kregen ze te horen dat ze ten gunste van de huidige regering moesten berichten.’ 

Hoewel de meeste journalisten die opdracht negeerden, is die druk schadelijk voor de onafhankelijkheid en integriteit van de media, zegt Nakweya.

George Nyabuga, mededirecteur van de School voor Journalistiek en Massacommunicatie aan de Universiteit van Nairobi, constateert ook dat de Keniaanse overheid een toenemende intolerantie aan de dag legt voor afwijkende meningen en kritiek.

Tv-stations gesloten

In februari sloot de regering tien dagen lang drie private tv-stations die verslag hadden gedaan van een symbolische “inauguratieceremonie” van oppositieleider en voormalig premier Raila Odinga. Odinga verloor de presidentsverkiezingen in augustus, maar die zouden volgens de oppositie niet eerlijk verlopen zijn.

Diverse journalisten hebben de angst geuit om gearresteerd te worden. De Keniaanse minister van Binnenlandse Zaken bevestigde op 31 januari tijdens een persconferentie dat de autoriteiten onderzoek doen naar individuen en organisaties, inclusief mediaorganisaties.

 ‘De angst bestaat dat de overheid zich ook gaat bemoeien met sociale media. Dat is een grove schending van de media- en persvrijheid en de vrije meningsuiting.’

‘Ngo’s en individuen waarvan het vermoeden bestaat dat ze tegen de overheid zijn, zijn ook een doelwit’, zegt Nyabuga. ‘De angst bestaat dat de overheid zich ook gaat bemoeien met sociale media. Dat is een grove schending van de media- en persvrijheid en de vrije meningsuiting. Uiteindelijk wordt de burgerlijke ruimte steeds kleiner en lijdt de democratie eronder.’ 

Nyabuga maakt zich in dit klimaat zorgen over zelfcensuur. Verhalen worden afgeblazen omdat journalisten bang zijn de regering en adverteerders tegen zich in het harnas te jagen. 

Maar ook als de ruimte voor vrije meningsuiting krimpt, zijn er mogelijkheden om de hegemonie van de commerciële en gevestigde media uit te dagen, zegt hij. ‘Mensen kunnen sociale media gebruiken om hun vrijheid te vergroten. Die vrijheid brengt natuurlijk ook verantwoordelijkheid met zich mee. Gebruikers moeten tolerantie tonen voor verschillen en extreme opinies, terrorisme en haatdragende teksten achterwege laten.’