Ook verstedelijking had invloed op de hevige overstromingen van afgelopen zomer

De overstromingen van vorige zomer in België, Nederland en Duitsland zijn beïnvloed door de klimaatverandering en door verstedelijking. Die twee fenomenen zorgden er samen voor dat de hevige regenval die de ramp veroorzaakte, sterker was, zo blijkt uit nieuw onderzoek.

Als het gaat om extreem weer, krijgt de klimaatverandering de meeste aandacht in de zoektocht naar factoren die een rol spelen. Maar volgens nieuw onderzoek van de Universiteit van Texas en twee universiteiten in China moet ook rekening worden gehouden met de specifieke effecten van steden. Die kunnen de totale neerslag versterken en kunnen van invloed zijn op wáár regen precies valt.

‘Behalve de uitstoot verminderen moeten we erkennen dat ook begrip van de effecten van verstedelijking een deel van de oplossing is’, zegt Dev Niyogi, professor Geologische Wetenschappen aan de Jackson School of Geosciences in Texas.

Niyogi is coauteur van de studie die werd gepubliceerd in Geophysical Research Letters en waarin computermodellen zijn gebruikt om te onderzoeken hoe steden en de klimaatverandering de regenval beïnvloed hebben die de metropoolregio Rotterdam-Brussel-Keulen op 14 juli 2021 trof.

Die modellen ontdekten dat het samenspel van klimaatontwikkelingen op grote schaal en verstedelijking op lokale schaal de regenval verhevigde, waardoor er meer regen viel dan de klimaatverandering of verstedelijking onafhankelijk van elkaar veroorzaakt zouden hebben.

Stedelijke omgeving

Het noodweer stortte in de zomer van 2021 zware regenval over West-Europa uit, met verwoestende overstromingen tot gevolg. Minstens 242 mensen kwamen daarbij om. Dit maakte het een van de dodelijkste overstromingen in de Europese geschiedenis.

Het is bekend dat verstedelijking het lokale klimaat beïnvloedt en regenbuien versterkt. Veel gebouwen in steden zijn hoger en staan dichter bij elkaar, wat regenbuien kan tegenhouden en uit het stadscentrum kan leiden. Daarnaast neemt het vochtgehalte in wolken vaak toedoor de relatief warmere temperaturen en het hogere vervuilingsniveau in steden.

In de studie ontdekten de onderzoekers dat de wisselwerking tussen een warmer klimaat en een stadsomgeving de regenbuien op de voorsteden deed neerkomen en de regenval met 50 procent verhoogde in vergelijking met de invloed van de stad alleen. Dat betekent dat van de ruim 15 centimeter regen die op 14 juli in het gebied viel, bijna 8 centimeter kan worden toegeschreven aan deze wisselwerking.

Computermodel

Om het onderzoek uit te voeren, maakten de wetenschappers een computermodel voor regenval, waarin de effecten van het milieu, de stad en het klimaat werden opgenomen. Het model bleek representatief te zijn voor de werkelijke gebeurtenissen tussen 13 en 17 juli, met de meeste regen op 14 juli.

De invloed van de stad is even groot of zelfs groter dan die van de klimaatverandering.

Naast deze simulatie van de werkelijke omgeving creëerden de onderzoekers ook andere simulatiemodellen. Daarin werden de steden vervangen door onontwikkeld land en de temperaturen werden verlaagd tot pre-industriële niveaus. Zo konden ze de individuele effecten bepalen van steden en van de klimaatverandering op de storm, en ook stormhun gecombineerde impact daarop.

Hieruit bleek dat de invloed van het veranderende klimaat en de stad samen het grootst is, vertelt hoofdauteur Long Yang, universitair hoofddocent aan de Nanjing University. Maar daarnaast bleek dat, individueel bekeken, de invloed van de stad even groot of zelfs groter is dan die van de klimaatverandering.

Yang: ‘Wij hebben voor het eerst onthuld dat de regionale effecten door interacties tussen land en atmosfeer op extreme regenval vergelijkbaar of zwaarder zijn dan die veroorzaakt door processen op vlak van klimaat.’

Aanpassingen

De modellen gelden voor één extreme storm, maar, zo zegt Niyogi, de resultaten komen overeen met verschillende stedelijke regenvalstudies en tonen aan hoe belangrijk het is om de invloed van verstedelijking en regionale landschappen in klimaatmodellen op te nemen.

Bovendien, zegt hij, kunnen we door aanpassing aan de klimaatverandering (klimaatadaptatie) veerkrachtiger gemeenschappen inrichten die kunnen helpen bij het bereiken van gewenste klimaatresultaten, zoals steden die stormen wegleiden van overstromingsgevoelige regio’s.

‘Op meer lokale schaal zijn er directe manieren om klimaatbestendigheid te ontwikkelen, waarbij je niet hoeft te wachten tot honderd landen zich bij allerlei verklaringen aansluiten’, aldus Niyogi. ‘Het zijn dingen die je kunt doen op de schaal van een stad of regio.’