Afro-België eindelijk op de kaart gezet

Met de studie ‘Burgers met Afrikaanse roots: een portret van Congolese, Rwandese en Burundese Belgen’ van de Koning Boudewijnstichting verschijnen broodnodige cijfers over een gemeenschap die al te lang onder de radar is gebleven in ons land.

  • (c) Cyril Plapied CC BY-NC-SA 2.0 Matongé, het symbolische hart van de Centraal-Afrikaanse gemeenschap in Brussel (c) Cyril Plapied CC BY-NC-SA 2.0
  • (c) Wikipedia Commons, CC BY-SA 3.0 De schaduw van het gedeelde koloniaal verleden hangt nog steeds over het welbevinden van deze gemeenschap in België. (c) Wikipedia Commons, CC BY-SA 3.0

Wie zijn ze, onze landgenoten die we best ‘Afro-descendenten’ noemen volgens de UNESCO? Wat is hun profiel, wat doen ze en waar liggen hun gevoeligheden? Het zijn de hamvragen achter deze nieuwe studie van de Koning Boudewijnstichting, uitgevoerd door een interuniversitair team onder leiding van Dr. Sarah Demart (ULg), Pr. Bruno Schoumaker (UCL), Dr. Marie Godin en Pr. Ilke Adam (VUB).

Ze zijn met zo’n 110 000, de Congolese, Rwandese en Burundese Belgen, en zo vormen ze de derde grootste gemeenschap met roots buiten de EU in ons land. Toch blijkt deze studie de eerste in haar soort. Opmerkelijk is dat.

‘Ons land heeft een lange gezamenlijke geschiedenis met deze gemeenschappen. Toch zijn deze burgers bijna volledig afwezig in het publieke debat. Dat wilden we verhelpen’, aldus Françoise Pissart van de Koning Boudewijnstichting. De studie volgt op gelijkaardig werk rond respectievelijk de Turkse en Marokkaanse gemeenschap in België in 2015.

Zo’n 805 respondenten werden geïnterviewd in wat een ambitieuze studie is geworden. De onderzoekers hielden het immers niet bij kwantitatief cijfermateriaal. In een uitgebreid kwalitatief luik werd gepeild naar wat er leeft in de ‘hearts and minds’ van onze Afro-Belgische buren. Dat leverde opmerkelijke resultaten op.

Discriminatie en racisme

‘De cijfers over discriminatie zijn van kapitaal belang’, zegt Billy Kalonji, voorzitter en vertegenwoordiger van de gemeenschap bij COMRAF, een interdisciplinair orgaan dat moet vormgeven aan het nieuwe Afrikamuseum in Tervuren.

Maar liefst 80% van de respondenten heeft het gevoel gediscrimineerd te worden en niet dezelfde kansen te krijgen

Ze liegen er inderdaad niet om: maar liefst 80% van de respondenten heeft het gevoel gediscrimineerd te worden en niet dezelfde kansen te krijgen als hun buren. Het veelvuldig voorkomen van discriminatie en racisme is een constante doorheen het rapport.

Het is dus niet verwonderlijk dat maar 61% van hen zich echt Belg voelt, en 86% meent dat ze beschouwd worden als vreemdeling. ‘Het werd hoog tijd dat we hier cijfermateriaal over kregen’, zegt Nicole Grégoire, onderzoekster aan de VUB. ‘Wat we al jaren benadrukken wordt nu bevestigd.’

We krijgen echter een ander plaatje wanneer er een onderscheid gemaakt wordt tussen generaties. Het rapport spreekt vaak over de zogenaamde ‘tweede generatie’, kinderen van migranten uit de Grote Merenregio die hier geboren zijn. 40% van hen voelt zich een vreemdeling in dit land, wat aanzienlijk minder is, maar nog altijd erg hoog.

Structurele oorzaken

Uit het onderzoek blijkt alvast een belangrijke verklaring voor zo’n gevoelens. Het gaat om een vrij hoog opgeleide gemeenschap, met 60% gediplomeerden in het hoger onderwijs. De werkloosheidsgraad is vier keer hoger dan het nationale gemiddelde, om nog maar te zwijgen van de declasseringsgraad van 56%, waarbij iets te veel mensen werken onder hun studieniveau.

De constatatie dat de politieke interessegraad binnen deze groep beduidend hoger ligt dan het nationaal gemiddelde, mag de Belgische politieke klasse dan ook eens gaan wakker schudden om de hand te reiken naar haar ‘ongewenste kind’, zoals men zich binnen deze gemeenschap graag omschrijft.

Als we alvast één grote conclusie mogen trekken uit dit onderzoek, dan is het wel dat het koloniale verleden nog springlevend is

Want waren deze mensen tenslotte geen Belgen tot 1960 (voor Congo) en 1962 (onafhankelijkheid van Rwanda en Burundi)? Als we alvast één grote conclusie mogen trekken uit dit onderzoek, dan is het wel dat dat koloniale verleden nog steeds springlevend is.

Maar liefst 91% van de respondenten wil een rehabilitatie van de koloniale geschiedenis, zowel in de publieke ruimte als op school. Meer nog, suggesties voor een preferentieel beleid t.o.v. mensen van Belgiës ex-kolonies (lees: positieve discriminatie) als soort van genoegdoening voor het geleden onrecht worden breed gedragen binnen deze gemeenschap.

(c) Wikipedia Commons, CC BY-SA 3.0

De schaduw van het gedeelde koloniaal verleden hangt nog steeds over het welbevinden van deze gemeenschap in België.

Kleine kritiek, grote opluchting

 Kunnen we überhaupt wel spreken van een “gemeenschap”, nu blijkt dat er heel wat verschillen zijn onder de respondenten? ‘We moeten wel opletten met studies als deze’, zegt Billy Kalonji. ‘Er worden toch drie heel erg verschillende landen van herkomst samengebracht, die elk een heel verschillend parcours hebben afgelegd. Ook mogen we de regionale verschillen niet vergeten: de situatie van Afro-descendenten in Vlaanderen is niet dezelfde als die in Brussel.’

‘Deze studie is een handige gereedschapskist om op een didactische manier een divers publiek te bereiken. Alleen komt ze veel te laat’

Toch is de algemene toon een van grote tevredenheid. ‘We zijn erg gelukkig met deze studie’, zegt Billy Kalonji. ‘Het laat ons toe om eindelijk officiële cijfers te kleven op problemen die al jaren op tafel liggen.’

Zo denkt Nicole Grégoire er ook over. ‘Toen ik mijn onderzoek deed naar het associatieve leven binnen de Afrikaanse gemeenschappen in Brussel, was er quasi geen deftig wetenschappelijk cijfer te vinden over die bevolkingsgroep. Deze studie is dus een heel goeie zaak en zal een handige gereedschapskist vormen om op een didactische manier een divers publiek te bereiken. Alleen komt ze veel te laat.’

‘We zijn er nog niet’, beaamt Billy Kalonji. ‘We stellen nu duidelijk een paar pijnpunten vast, we hebben ze geanalyseerd, maar dat is maar een begin. Nu moet er dringend actie ondernomen worden.’ Dit rapport vormt alvast de ultieme uitvalsbasis.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.