De eerste vrouwelijke burgemeester van Tunis

Souad Abderrahim: ‘Als vrouw rechtstreeks verkozen worden, is symbolisch heel krachtig’

© Allesio Romenzi

 

Souad Adberrahim is een elegante vrouw. Ze zit aan de tafel van haar houten bureau omringd door dossiers en documenten, die allemaal nog ondertekend moeten worden. Haar grote kantoor bevindt zich in het gebouw van de gemeentelijke raadzalen, in het hart van Tunis. De muren zijn gedecoreerd met prenten en schilderijen die Tunesische tradities weergeven. Vanuit het raam, aan haar rechter zijde, krijg je een uitzicht op de Kasbah, helemaal tot aan de baai.

‘Ik werk zelden aan mijn bureau, dit is enkel voor de klanten’, zegt ze op informele en vriendelijke manier. ‘Ik verkies op de tafel achteraan in de kamer te zitten, met een glas water. Daar kan ik mij concentreren en me dag na dag engageren. Vandaag was ik op een forum om vrouwen op het platteland te steunen. We bespraken projecten om nieuwe bronnen van inkomen te ontwikkelen en om commissies op te richten. Zo willen we gelijke kansen tussen man en vrouw garanderen. We spraken over opleidingsprogramma’s, veldbezoeken en zelfs economische overnames door vrouwen.’

Doorheen het interview zal ze het woord “vrouw” het vaakst herhalen. Souad Abderrahim is vierenvijftig jaar oud en manager van een farmaceutisch distributiebedrijf. Ze is de eerste vrouwelijke burgemeester in Tunis na een lange reeks mannen, welgeteld 32. Ze won met 26 stemmen tegen 22. Ze kreeg steun van Ennahda, de Islamistische Partij en versloeg Kamel Idir, een voormalig hooggeplaatste ambtenaar en ex-voorzitter van de beroemde Tunesische voetbalclub, Club Africain. Hij was kandidaat van de partij Nidaa Tounes, een seculiere partij die opgericht werd door president Essebsi.

Zij is de eerste vrouwelijke “Sjeik van de Medina”, maar ook de eerste burgemeester die benoemd en verkozen werd door een gemeenteraad, en niet aangesteld werd door het gezag van families van notabelen, zoals het geval was tot afgelopen juli.

Voor Adberrahim is verkozen zijn als hoofd van de gemeenteraad de inwijding na een lange strijd. Tijdens haar studies was ze lid van de Executive Committee of the Tunisian Student Union (UGTE) de islamitische vereniging voor studenten. Na 2011 sloot ze zich aan bij de Ennahda partij, de Islamistische partij die geleid werd door Rached Gannouchi en gedeeltelijk geïnspireerd is door de Moslimbroederschap. Ze werd snel opgemerkt door partijleden, die in haar een zelfverzekerd, vastberaden, actief en overtuigend lid zagen. In die periode werd ze lid van de First Post-revolutionary Constitutive Assembly voor de Commissie voor mensenrechten.

‘Ik ben niet geïnteresseerd in politieke propaganda, maar in de resultaten en het vertrouwen van de kiezers en om vrouwen in het centrum van het publiek debat te plaatsen.’

Hoewel ze strijdt met de Islamistische Partij, staat het beeld van Adberrahim ver van het klassieke beeld van Ennahda. Ze draagt geen sluier en definieert zichzelf als een onafhankelijke kandidate. ‘Ik zeg dit al sinds 2011, ons doel is vrijheid voor alle vrouwen, de sluier is een religieuze en persoonlijke keuze. In 2011 werd ik genomineerd door de leiders van Ennahda, in 2018 werd ik benoemd door mijn voorstanders. Ik reageerde op het verzoek van de aanhangers van de partij, wat betekent dat de kiezers vertrouwen in mij en mijn slogan — ‘Werken voor de baten van het land’ — hadden. Ik ben niet geïnteresseerd in politieke propaganda, maar in de resultaten en het vertrouwen van de kiezers en om vrouwen in het centrum van het publiek debat te plaatsen.’

Souad Abderrahim is heel bekwaam in het spreken met de pers en weet hoe met de media om te gaan. Ze presenteert zich als vriendelijk en charismatisch en houdt critici en tegenstanders zo op een afstand. Ze reageert niet op de meningen van haar politieke tegenstanders, die bitter blijven. Tijdens een interview met de televisiezender M Tunesia bekritiseerde Foued Bouslama, een van de leiders van de seculiere en modernistische partij Nidaa Tounes, haar kandidaatschap voor burgemeester en sjeik van de stad. ‘Wij zijn een moslimland’, zei hij, ‘Jammer genoeg kan een vrouw hier geen imam zijn in een moskee, en kan ze niet aanwezig zijn in de moskeeën op de vooravond van de Ramadan.’

Bouslama verwees naar de feestelijkheden van Laylat al-Qadr (de heilige nacht van de Ramadan) in Tunis, waarbij de burgemeester van de hoofdstad aanwezig is, samen met de president van de Republiek en de regeringsleider. Veel burgers bekritiseerden de vrouwenhaat in zijn verklaring en zijn partij nam er afstand van. Burgemeester Abderrahim reageert met gepaste trots: ‘Het zal zeker een emotionele reactie geweest zijn, een verklaring gebaseerd op de omstandigheden van een strijd die een onverwachts resultaat voor hem had. Het protocol verwacht dat de burgemeester aanwezig is in de Zeitouna moskee om de president van de republiek te ontvangen. Niets kan mij beletten om dit na te komen, niet de wet en ook niet de religie’.

Hoewel Tunesië grote vooruitgang boekte op het vlak van gendergelijkheid (vrouwen zijn buitenshuis beginnen werken, de Tunesische regering legaliseerde vorig jaar dat vrouwen met niet-Islamitische mannen mogen trouwen en momenteel staat een wet ter discussie die vrouwen gelijke erfrechten zou geven), worden vrouwen in grote gebieden van het land nog steeds van het openbare leven uitgesloten en beschouwd als tweederangsburgers.

Ennahda’s steun voor haar verkiezing, geldt daarom als een sterke tegenstrijdigheid. Zo steunde de partij de legalisatie van de sluier op openbaren plaatsen en scholen, wat Ben Ali eerder verbannen had.

‘We moeten onthouden dat ze verklaarde dat alleenstaande moeders “berucht” zijn en “ethisch gezien geen bestaansrecht hebben”.’

Kritiek op burgemeester Abderrahim komt niet alleen van politieke tegenstanders maar ook van grote delen van het middenveld. De Tunesische actrice en toneelschrijfster Leila Toubel zei: ‘Ik weet niet of ik een vrouw, ongeacht haar reactionaire uitspraken, moet toejuichen, alleen omdat ze een vrouw is. We moeten onthouden dat ze verklaarde dat alleenstaande moeders “berucht” zijn en “ethisch gezien geen bestaansrecht hebben”.’

De actrice verwijst naar een interview dat Abderrahim aan Monte Carlo, een Arabisch radiostation, in 2011 gaf. De burgemeester verklaarde toen ook dat alleenstaande vrouwen die buitenechtelijke kinderen hebben ‘geen wettelijke beschermen zouden mogen krijgen’.

Vandaag spreekt Abderrahim met de eenvoud van een succesvolle politica: ‘We hebben lang gevochten voor de vrijheid van meningsuiting, dus ik zal geen enkele uitspraak over, of kritiek op mij beantwoorden. Iedereen is vrij om te denken wat ze zelf willen’.

© Allesio Romenzi

 

Ondanks de verklaringen, is emancipatie op vele plekken van het land nog steeds taboe. Meisjes mogen niet alleen wonen of niet reizen zonder toestemming van een familielid. Abderrahim doet beroep op de grondwet. ‘In de Tunesische wetgeving is er gelijkheid tussen man en vrouw. Een vrouw kan dus reizen zonder de toestemming van een man, want overheidsdecreten die het vrouwen verbieden, werden afgeschaft.‘

‘Onze stappen zullen gericht zijn op financiële ondersteuning van vrouwen om hen zo politiek en sociaal te bevrijden.’

‘Natuurlijk is de situatie van Tunesische vrouwen in steden niet dezelfde als de situatie van vrouwen op het platteland. Maar we zullen altijd onthouden waar de vrouwenbewegingen vandaan komen. 8 maart was de revolutie van vrouwen die in de ene hand een brood vasthielden en in de andere bloemen. Daarom zullen onze stappen gericht zijn op financiële ondersteuning van vrouwen om hen zo politiek en sociaal te bevrijden.’

Ennahda werkte er afgelopen hard aan om het beeld van de partij te moderniseren. Tegenstanders van de burgemeester beweren dat haar kandidatuur een tactiek was van de partij, die geleid wordt door Gannouchi, om een tolerant en open imago te creëren in binnen- en buitenland. Souad Abderrahim daarentegen gelooft dat Ennahda bewees dat de partij aan de toekomst denkt, zonder zich daarvoor te moeten indekken. ‘In 2016’, zegt ze, ‘tijdens het tiende congres, richtte Ennahda een historische scheiding op tussen politieke activiteiten en religie. Op basis van die keuze moeten alle politieke partijen beoordeeld worden op basis van hun congressen en publieke positionering. Ik geloof niet dat Ennahda politieke figuren nodig heeft om aan te tonen dat de partij veranderd is, en ik denk dat vrouwen hun eigen verhaal schrijven, niet de verhalen die iemand anders voor hen gedicteerd heeft.’

De afgelopen jaren nam de populariteit van de partij Ennahda af, en veel analytici argumenteren dat de partij — naast het “opkuisen” van het imago — zich erop moet richten om dichter bij de jeugd te staan. Volgens statistieken is dat de groep die het minst vertrouwen heeft in de politiek, het meest gedesillusioneerd en het minst betrokken is.

‘jonge Tunesiërs niet langer geloven in verkiezingen als een bron van verandering, wat ernstig is voor de democratie’.

Tijdens de gemeentelijke verkiezingen in mei 2018 stemde slechts 33,7 procent van de Tunesiërs waarbij de deelname van jonge mensen in politiek altijd lager ligt. Rafik Halouani, hoofd van Mourakiboun, het controlebureau van de verkiezingen, zei enkele dagen na de verkiezingen dat ‘jonge Tunesiërs niet langer geloven in verkiezingen als een bron van verandering, wat ernstig is voor de democratie’.

De afwezigheid van jonge stemmers toont dat ze zich niet vertegenwoordigd voelen door de politieke klasse van een land dat de beloftes, gemaakt in de postrevolutionaire fase, weigerde na te komen. Bovendien reikt het geen oplossing aan voor lokale problemen zoals besparingen, corruptie, infrastructurele tekortkomingen en jobs. In 2017 was 15 procent van de actieve werkbevolking werkloos. Dat zijn zo’n 628.000 mensen, waarvan 300.000 vrouwelijke afgestudeerden waren.

Op vlak wil Souad Abderrahim een breuk met het verleden. ‘We wierven een jonge vrouw aan als assistent van de burgemeester. Ze is de jongste in de gemeenteraad. Dit was mijn boodschap voor jonge mensen. We kregen na de verkiezingen het antwoord dat vele jongeren de stemming boycotten. Politieke elites moeten dit fenomeen bestuderen en begrijpen hoe we het verloren vertrouwen van de jeugd kunnen herstellen. De enige oplossing is er dagelijks aan werken.’

‘Op die manier is mijn verkiezing symbolisch. Het betekent dat een vrouw rechtstreeks door de mensen verkozen werd. Dat zij haar het vertrouwen gaven, ondanks de economische en sociale problemen. Vandaag hebben we twintig vrouwelijke burgemeesters, waarvan 48 procent lijsttrekkers waren. Het is een duidelijke boodschap an sich, dat mensen hun vertrouwen aan vrouwen geven. We moeten de mentaliteit veranderen, de uitdaging aangaan tegen obstakels en taboes breken. Daarom wil ik vrouwen een grote rol geven. Jonge mensen en vrouwen zijn de hoekstenen van mijn ervaring als burgemeester. We willen werken aan wat ons verenigt. Ik wil dat Tunis beter wordt en vertellen dat het een mooie stad is om in te leven voor iedereen.’

Tijdens een persconferentie op 12 september kondigde de minister van sociale diensten Mohammad al-Traboulsi aan dat de ongeletterdheid in Tunesië van 18,2 procent in 2017 steeg naar 19,1 procent in 2018. Voor het eerst sinds die onafhankelijkheid in 1956. Traboulsi wees er ook op dat de ongeletterdheid systematisch aan het stijgen is bij vrouwen op het platteland, waar volgens statistieken van 2018 41 procent van de vrouwen ongeletterd is. ‘Mijn enige verantwoordelijkheid is het werk dat ik doe’, zegt Abderrahim, ‘door projecten op te richten voor de hoofdstad en culturele projecten te creëren voor zowel de hoofdstad als de gemeenten er rond. Het strookt met het idee om een toekomstvisie te vinden voor de hoofdstad. ik geloof niet dat discussiëren over mij efficiënt is. Wat mensen verwachten, is dat de projecten zo dicht mogelijk bij de Tunesische bevolking staan als het maar kan.’

Souad Abderrahim is trots op het resultaat dat ze boekte en is klaar om de strijd aan te gaan met de uitdagingen die haar te wachten staan. Een deel van de Tunesische maatschappij vreest dat haar verkiezing een onderdeel is van een medium en van een planning op lange duur van de Ennahda partij, een strategische overwinning om de maatschappij langs onder te islamiseren, beginnend met de politieke ervaringen in de gemeenten. En om zich te differentiëren van het Moslimbroederschap en het imago van tolerantie en moderniteit op poten te zetten.

Of de verkiezingen van de eerste vrouwelijke burgemeester van Tunis al dan niet een teken van verandering is, zal met het verstrijken van de tijd duidelijk worden. Vooral in 2019, wanneer Tunesië parlementaire en presidentiële verkiezingen houdt. Voor velen is de rol van burgemeester slechts een ontvangstkamer van een presidentiële ambitie. Zoals Erdogan. Souad Abderahim verbergt haar aspiraties niet. ‘Ik weet dat veel afhangt van het succes van het mandaat in Tunis. Vandaag weegt die verantwoordelijkheid heel zwaar voor het symbolische belang van het leiden van de hoofdstad, omdat de hoofdstad het centrum is van politieke, demografische, sociale en economische balans. Vandaag is mijn missie gebaseerd op twee sleutelwoorden: deelname en democratie. Een grote uitdaging wacht op mij. Natuurlijk is elk menselijk wezen ambitieus, maar om persoonlijke aspiraties vorm te geven, is het belangrijk om beloftes na te komen.’

Dit artikel werd uit het Engels vertaald door Elise Vandepoele.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.