Azhar Usman: ‘De toekomst is aan de islam’

‘Sorry, dat was mijn maat, hij is een serie over zichzelf aan het draaien’, excuseert Azhar Usman zich wanneer hij na een geanimeerd gesprek zijn gsm terug in zijn broekzak laat glijden.

Als we hem vragen hoe een serie over zijn leven eruit zou zien, lacht hij breed. (Niet per se omdat hij een stand-up comedian is, beeldt u zich best een aanstekelijke bulderlach in bij het lezen van dit interview.)

Azhar Usman: Eerst en vooral zou ik er een animatieserie van maken. Omdat Hollywood nu eenmaal zo in elkaar zit. We spreken in het Westen graag over vrije meningsuiting. Maar in de mainstream pop- en mediacultuur zijn er een paar fault lines die je niet kan overschrijden.

Ik ben een moslim, uit de underground. Dus als ik mijn levensverhaal wil brengen in mijn show, kan dat niet in levende lijve. Als je echt politiek en cultureel een luis in de pels wil zijn, is een cartoon de beste optie.

Episode 1: Multiple worlds

Heb je al een storyboard in gedachten?

Azhar Usman: Die episodes schrijven zichzelf, want elke  aflevering zal uiteindelijk een story of my life zijn, doorspekt met culturele spanning wanneer mijn verschillende identiteiten met elkaar botsen. Valentijn bijvoorbeeld, of Halloween: wat is dat voor een demonisch feest?!

Ik groeide op in Skokie, een overwegend joodse buurt in Chicago. Rond kerst zongen we op school Hanukkahliedjes, dat was een groot gebeuren binnen de joodse gemeenschap. Daar zat ik dan gretig mee te zingen, de kleine moslim van de klas! Joy to the World! En dan op zondag naar de Koranschool. Ik leidde een dubbel leven.

Van kleins af aan was ik dus wereldwijs. Mensen bleken gewoon mensen, met verschillende hoeden op naargelang de context. Dus als ik mijn verhaal zou vertellen, dan zou mijn jeugd in Skokie centraal staan. Elk aspect van de Amerikaanse jeugdcultuur brengen, op een grappige manier: feestjes, drinken, daten, promnights. Maar elk vanuit de unieke belevenis van immigrantenzoon.

‘Er zal nooit echte vertegenwoordiging zijn tot mensen uit ondervertegenwoordigde gemeenschappen een carrière uitbouwen in de showbiz’

Ik ben van Indische origine. Mijn vader was dierenarts, verhuisde naar Chicago een paar jaar voor ik werd geboren en begon volledig opnieuw.  Het is een verhaal van zoveel immigranten, maar het komt amper aan bod in pop culture.

Dat heeft niet enkel politieke wortels, het gaat ook om ervaring. Er zal nooit echte vertegenwoordiging zijn tot mensen uit die ondervertegenwoordigde, wat zeg ik, niét-vertegenwoordigde gemeenschappen een carrière uitbouwen in de showbiz.

Azhar Usman has a dream.

Azhar Usman: Ja, mijn hoop is om materiaal te creëren vanuit die historisch onbelichte hoek van de maatschappij. (Als de wereld dan nog niet ten einde is dan, haha.) Het verhaal van de immigrant brengen, want er is zoveel rancune tegenover hen in Amerika, en in Europa.

Geef toe, wie houdt er meer van Amerika dan een Chinees of Indiër die zijn hele leven heeft achtergelaten om naar een ander land te trekken? Die er een familie sticht, kansen uitbouwt? Wie houdt er meer van Amerika dan de immigranten?

Episode 2: The funny muslim

In de volgende aflevering komt dan waarschijnlijk je metamorfose tot comedian aan bod.

Azhar Usman: Ja, ik heb nogal een gekke carrièreswitch begaan. In een vorig leven was ik advocaat. Maar comedy was iets dat me altijd al boeide. Als kind was ik de clown van de klas, ik hou van grappen. Maar ik zag me nooit stand-up doen.

De eerste keer dat ik een comedian bezig zag, was ik iets van twaalf jaar oud. Het was die Latino comedian, Paul Rodriguez. Hij had die fantastische mop over het woord ‘hispanic’.

(Zet een redneck-accent op.)

“Did you know that “Hispanic” is a word that was made up by the US Government?” (Het is waar trouwens!) “Can you believe that? How would you like to belong to an ethnic group that has the word ‘panic’ in the name?!” Grappig man. Fantastische mop. Briljant!

Klinkt als een typische Azhargrap.

‘Ik wil een punt maken, je laten lachen in de zaal, en je doen denken op de terugweg’

Azhar Usman: Ja, dat niveau probeer ik na te streven. Die gast was zo zelfverzekerd, zo in balans met zijn identiteit, grappig, vriendelijk. Hij kon een punt maken, je laten lachen in de zaal, én je doen denken op de terugweg. Dat is waar het bij mij om draait.

Kunst maken waar ik trots op kan zijn, die mij weergeeft. De maat van succes voor mij, quote unquote, is niet geld of roem, maar een impact hebben op de cultuur. Insjallah dat ik zo’n rol mag spelen!

CNN kroonde je tot “America’s funniest muslim”. Is dat een compliment of eerder een stereotyperende kaakslag?

Azhar Usman: Ik denk beide. Dat beeld van “die moslim comedian” is op mij geprojecteerd, maar ik heb het ook bevestigd door het te omhelzen. Bijvoorbeeld door mijn show Allah Made Me Funny te noemen, en die framing dan terug te zien in de media. Het is een beetje zoals de kip of het ei met zo’n kwesties.

Ik ben gewoon een mens, ik ben grappig en hou van comedy. Ik wil geen vertegenwoordiger zijn, of een ambassadeur, ik wil die druk niet. Waarover heb ik het dan? Verdorie over het feit dat ik op IS lijk! Hoe kan ik daar nou niet over spreken?! Het is een gigantisch aspect van mijn leven en de wereld waarin ik leef.

‘Ik ben identiteit kotsbeu, maar aan de andere kan zit ik erin vast’

Identiteit is belangrijk in de moderne wereld, je kan er niet omheen. Culturele kaders, visuele beschrijvingen: het zijn schermen en beelden die de wereld doen draaien. Dat is mijn haat-liefdeverhouding met identiteit, de spanning die ik voel. Ik ben het kotsbeu. En aan de andere kant zit ik erin vast.

Epilogue: The unstoppable tide of Islam

De VS zijn sinds dit jaar dezelfde niet meer. Je collega Maysoon Zayid, Palestijns-Amerikaanse comedian, vertelde onlangs nog bij ons op tv hoe moslim zijn in Trumps Amerika een ware nachtmerrie is.

‘Moslim zijn onder Trump een nachtmerrie? Ik kan het niet meer oneens zijn’

Azhar Usman: Een nachtmerrie? Ik kan het niet meer oneens zijn. Ik zit aan de compleet tegenovergestelde kant van het spectrum. Integendeel. Ken je dat spel, Cards Against Humanity? Dat is een populair kaartspel voor volwassenen, check it out. Op elke kaart staat een bepaalde uitspraak, en wie de grappigste combinatie maakt wint.

Op een dag speelde een vriend van mij een kaart waarop stond: “de onhoudbare tijding van de islam”! En toen ik die kaart zag dacht ik “Holy shit, hoe weten ze het?!” (schaterlacht)

Mijns inziens versterken islamofobie en fake news alleen maar de onhoudbare opgang van de islam. De echte fobie zit niet per se in het bang zijn dat moslims massaal hier gaan komen om iedereen te bekeren.

De echte angst die Euro-Amerikanen koesteren voor de islam is “Damn, ik denk dat het waar is!” Ik geloof dat echt. De wereld zit vol met christenen die diep vanbinnen denken: “Die moslims, die hebben toch iets wat wij niet hebben. Ze hebben iets dat wij willen man!” Ze zijn jaloers.

Maar het is wederzijdse jaloezie. Moslims zijn pissed off, want Europa heeft hen een poepje laten ruiken in technologie, modernisering, mechanisering, industrialisering, economie, democratie en financiële innovatie. Het feit dat ze daarom de wereld regeren maakt moslims triest. De kinderachtigen onder hen worden dan agressief.

Maar Euro-Amerika is ook jaloers. Omdat moslims nog altijd vertrouwen op God, hun families samenhouden en respect hebben voor ouderen. Nee, ik respecteer Maysoon, ik weet waar ze vandaan komt. Maar dat soort denken komt zelf voort uit dat dominante denkkader van de massamedia, dat compleet ongegrond is op het terrein.

U ligt dus niet per se wakker van de toekomst.

‘Ik zie mezelf als een islamofuturist’

Azhar Usman: Nee man. Mijn broer zei het me onlangs nog: “je bent een comedian uit de toekomst”. Ik zie mezelf als een islamofuturist. Dat fantasma rond islamisering is gebaseerd op de clash of civilisations-theorie, waarbij een botsing tussen christenen en moslims inherent en onvermijdelijk is.

Bullshit, hun uitgangspunt is gebaseerd op angst. Als je liefde en hoop als uitgangspunt neemt, dan gebeurt het omgekeerde. Dat noem ik de synthese van culturen.

Dat is wat er werkelijk aan het gebeuren is in de wereld. De synthese van culturen is het tegengif voor de clash of civilisations. Dit is de idee waar ik mijn leven aan wijdt. Ik kan je zoveel voorbeelden geven van hoe de eindjes aan elkaar geknoopt worden.

De burgemeester van Londen is een moslim! Hoeveel integratie wil je nog meer, dan het feit dat hij democratisch is verkozen? Slechts 10% is moslim hoor in Londen. Dàt is een synthese van culturen. Sorry I’m not sorry, maar het is de toekomst.

Laat me nog een stapje verder zetten. Ik wil gewoon eerlijk zijn, de mensen niet de stuipen op het lijf jagen, maar… de islam is niet alleen in opmars, ze ís er al! In Amerika is de islam allang de counterculture. Malcolm X, counterculture. Mohammed Ali, counterculture. Mos Def, Yassine Bey, counterculture. John Coltrane, counterculture. Lindsay Lohan, what?! Ze is moslim, ja! Tegencultuur!

Als je het gemist zou hebben: islam wordt de religie van de hiphop genoemd. De onhoudbare tijding van de islam is gewoon de onhoudbare tijding van de geschiedenis! Al die rechtse krachten in de VS en Europa zijn dinosaurussen, vijanden van de geschiedenis. Hun ideëen zijn voer voor de vuilbak.

Een boodschap uit de toekomst.

Azhar Usman: Yeah man. Als ik geen gelijk heb, dan zal de wereld vergaan. Hahaha. 

 

Azhar Usman is op donderdag 14/12 te zien op ‘Nuff Said i.h.k.v. het Festival van de Gelijkheid, Vooruit Gent. ‘We bevinden ons tussen mainstream en underground, willen jong talent een podium bieden en internationale namen naar hier halen. Elke maand brengen we een rits kwaliteit. Be it comedy, literatuur, muziek, spoken word’, vertelt initiatiefnemer van ‘Nuff Said, Mourad Bekkour. ‘Er wordt te veel gepraat over diversiteit. Genoeg gezegd, we moeten het gewoon doén.’