Van uitzichtloos vluchtelingenkamp naar nieuw begin in België: ‘We zijn hier zo warm onthaald’

Soms kan de volgehouden inzet en solidariteit van een groep vrijwilligers uit een kleine Vlaamse gemeente voor een gezin een wereld van verschil betekenen. Dat weet de familie Al-Afat, die afgelopen week een Grieks vluchtelingenkamp achter zich kon laten en aan een nieuw leven in België kan beginnen. ‘Zonder hun hulp zouden we nog steeds vastzitten in Griekenland.’

Misschien herkent de vaste MO*lezer het beeld nog. Dat van Khaled Al-afat in het Griekse vluchtelingenkamp Mavrovouni. Hij raakte met zijn rolstoel amper vooruit op de harde ondergrond en kon niet zelfstandig douchen of naar de wc gaan.

Lees ook

Griekse regering zet kwetsbare vluchtelingen in onleefbaar kamp

Enkele weken voordien had hij het bevel gekregen om een ander Grieks vluchtelingenkamp Kara Tepe te verlaten. Dat kamp was speciaal uitgerust om kwetsbare mensen te ondersteunen en te ontlasten.

De gedwongen verplaatsing kwam er op initiatief van de Griekse overheid. Die wilde vluchtelingen dichter bij elkaar in grotere kampen onderbrengen, zoals Mavrovouni. Ver uit het zicht van omwonenden en de media.

De opluchting is dus groot wanneer vader Khaled, moeder Nashmia en hun twee jonge kinderen Khadeja en Radi zoveel maanden later op Zaventem landen. ‘Ik geloof dat we hier een beter leven zullen hebben. België lijkt mij een heel mooi land.’

Dat ze nu hier zijn, hebben ze te danken aan het doorzettingsvermogen en de solidariteit van de onthaalgroep Vluchtelingen Herent. Zij lazen het verhaal van Khaled bij MO* en waren geraakt door de penibele situatie van het gezin. Sindsdien deden ze er alles aan om de familie een veilige opvang te kunnen geven.

Warme ontvangst

Het huis van Marcel en Lieve, leden van de Onthaalgroep, ligt er vredig bij in Herent. Niets doet vermoeden dat hier een dag voordien een Syrisch gezin met indrukwekkend verhaal tijdelijk hun intrek nam. Het gezin logeert voorlopig bij hen in een aparte ruimte, tot ze een gepaste woning hebben gevonden, waar ook Khaled met zijn rolstoel makkelijk kan leven.

Het gezin geniet van een stevig ontbijt. De jonge kinderen, Khadeja en Radi, zijn zichtbaar enthousiast en nieuwsgierig naar alles wat in hun nieuwe leefwereld gebeurt. Ook vader Khaled en Nashmia zien er opvallend opgewekt uit.

De warme ontvangst van de dag voordien was hartverwarmend, vertellen ze. ‘We werden koninklijk ontvangen door de leden van de Onthaalgroep. Marcel wachtte ons op op de luchthaven en bij hem thuis aangekomen bleek er een klein welkomstfeest te zijn met eten en drinken. Dat mensen zo verwelkomend zijn, stemt me enorm vrolijk’, vertelt Khaled.

Vanuit Griekenland reisden ook de Fabiola Velasquez en Sohrab Shirzad mee. Ze zullen het gezin hier in België nog even mee opvolgen en begeleiden, voor ze terugkeren naar Lesbos.

De familie heeft veel te danken aan hen. Velasquez is oprichtster van Earth Medicine, een non-profitorganisatie van fysiotherapeuten en gezondheidswerkers. Shirzad werkt voor de organisatie en doet onder meer vertaalwerk. De organisatie voorziet lichamelijke revalidatiebehandelingen en gezondheidstherapieën voor vluchtelingen op Lesbos. Velasquez werkte zo 1,5 jaar als fysiotherapeute met Khaled in Kara Tepe.

‘Dat de familie nu in België is, is ook voor mij een enorme opluchting’, vertelt de fysiotherapeute. ‘Als hulpverlener delen we allemaal dezelfde hoop: dat de kinderen kunnen opgroeien in een land met mogelijkheden en dat zij naar school kunnen gaan. Wij doen dit niet alleen voor de ouders, maar ook voor de kinderen.’

‘Driemaal werd hen asiel in Griekenland geweigerd. Daarom besloot ik hun situatie publiek bekend te maken.’

Ze hielp de familie ook mee aan een visum. ‘Driemaal werd hen asiel in Griekenland geweigerd. Daarom besloot ik hun situatie publiek bekend te maken, in de hoop steun te krijgen vanuit het buitenland.’

Daarom contacteerde ze journalisten, waardoor hun verhaal in verschillende media, waaronder MO*, werd gepubliceerd. De Onthaalgroep Vluchtelingen Herent legden de zaak voor aan staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Sammy Mahdi, die het gezin een visum voor lang verblijf verleende. ‘Zonder hulp van Fabiola en de Onthaalgroep, zouden we nog steeds vastzitten in Griekenland’, zegt een dankbare Khaled.

Maar er moet nog heel wat geregeld worden voor het gezin. Zo moet de Onthaalgroep komende dagen nog verder op zoek naar een rolstoeltoegankelijke woning. Omdat de vzw Oostrem in Herent bereid is om medische en fysiotheraepeutische begeleiding voor Khaled te voorzien, zoeken ze een woning in de nabijheid.

Op de vlucht

Khaled, nu 33, raakte in 2012 gewond bij een bombardement van het Syrische leger. Een bom viel op zijn huis en doodde zijn broer. Zelf liep Khaled een hersenletsel op en raakte verlamd aan beide benen en rechterarm. Daardoor zit hij nu in een roelstoel.

Khaled groeide op in Deir ez-Zor, een stad in het oosten van Syrië. Voor de burgeroorlog uitbrak in 2011, studeerde hij techniek en kreeg hij net zijn eerste job als administratief bediende. De eerst 6 maanden merkte hij weinig van de oorlog. Er vonden regelmatig demonstraties plaats tegen het Assad-regime, maar Khaled kon blijven werken.

Vanaf januari 2012 kreeg het Vrije Syrische Leger, dat onder leiding van een gedeserteerde kolonel tegen het leger van Bashar al-Assad vocht, voet aan de grond in de omliggende provincies van Deir ez-Zor. Na maandenlange gevechten slaagde het rebellenleger ern de volledige stad in te nemen in juni 2012. Daarop volgde een vergeldingsactie van de regeringstroepen, waarbij enorm veel burgerslachtoffers vielen.

‘Ik vluchtte in 2012 naar Idlib. Daar was het destijds nog veilig. Ik ontmoette er in 2018 mijn vrouw, Nashmia, en het jaar erop beviel zij van een meisje, Khadeja. Vrienden vertelden mij “vlucht naar Europa, daar word je geholpen”. Vier keer probeerden we de grens met Turkije over te steken. De vijfde keer lukte het ons.’

‘Omdat ik zelf niet kan lopen, moesten vier vrienden mij dragen. Het was een helse ervaring voor hen.’

‘Omdat ik zelf niet kan lopen, moesten vier vrienden mij dragen. Het was een helse ervaring voor hen. Ook voor ons was de tocht erg zwaar. Onze dochter Khadeja was toen amper 20 dagen oud. Nog maar een baby, en al zo een avontuur meegemaakt.’ Khadeja giechelt, als ze merkt dat iedereen het over haar heeft.

In december 2019 kwam het gezin uiteindelijk aan op het eiland Lesbos. Na enkele dagen van onzekerheid, mochten ze naar het kamp Kara Tepe op Lesbos. ‘Het leven was er relatief goed’, vertelt Khaled. ‘Het kamp was speciaal ingericht voor kwetsbare families. We brachten er bijna 1,5 jaar door en maakten er veel vrienden. De ondergrond in Kara Tepe was plat, waardoor ik mij gemakkelijk kon voortbewegen in mijn rolstoel’, aldus Khaled.

Ook Velasquez benadrukt dat dit kamp goed uitgerust was. Met haar non-profit Earth Medicine kon ze er vele vluchtelingen met een handicap helpen. Ze prijst ook het actieve gemeenschapsleven dat er bestond, wat een bron van steun was voor vele kwetsbare gezinnen.

‘Ze woonden er dicht bijeen: alleenstaande moeders die hun echtgenoten verloren waren in de oorlog of onderweg, mensen met een handicap, enzovoort. Er ontstond een hechte gemeenschap: mensen hielpen elkaar, kinderen konden naar school gaan, er waren degelijke faciliteiten voor deze mensen.’

Leven in de hel op aarde

De overplaatsing naar Mavrovouni was rampzalig voor Khaled en zijn gezin. De rolstoel van Khaled brak al na een maand, door de harde ondergrond.

Bovendien kon Velasquez haar kliniek niet heropenen in Mavrovouni. Haar kantoor verhuisde naar Mytillini, de hoofdstad van Lesbos. Ze bleef zich wel inzetten om zoveel mogelijk vluchtelingen met een handicap te behandelen. ‘In het kamp zitten mensen met verschillende aandoeningen: ruggenmergletsels, hersenschade, breuken, rugpijn, hartinfarcten, enzovoort. Wij moeten hen helpen.’

In Mavrovouni was het gemeenschapsleven dat ze uit Kara Tepe kenden afwezig. ‘Iedereen is er moe. Niemand wil iets ondernemen. Het is een heel lelijke plaats. Als een belangrijke persoon langskomt, zoals de paus, wordt het kamp opgeknapt, maar dat is niet de dagelijkse realiteit’, vertelt Velasquez.

‘Als een belangrijke persoon langskomt, zoals de paus, wordt het kamp opgeknapt, maar dat is niet de dagelijkse realiteit.’

Kinderen opvoeden in een kamp zoals Mavrovouni, is een hele uitdaging. De jongste zoon, Radi, werd geboren in een naburig ziekenhuis in Mytillini.

‘Nashmia had al een lastige zwangerschap achter de rug, en de jongen werd geboren met ademhalingsproblemen. Ze moesten hem per helikopter overbrengen naar een ziekenhuis in Athene, waar hij verdere verzorging kreeg. Maar de ouders mochten niet mee en moesten terug naar het kamp. Een maand lang hoorde de familie niets van hun kind. Ik ben niet zeker of dat dit legaal is.’

‘Toen Radi uiteindelijk terug naar het kamp mocht, waren de problemen nog niet voorbij. Radi had constant last van hoge koorts, door de slechte hygiëne en rondzwevend stof in het kamp’, aldus Velasquez. Radi zit er vandaag zorgeloos bij. Hij kan op geen enkele manier vermoeden wat voor een ongerustheid zijn ouders doorstaan hebben.

Hoop op een betere toekomst

Nu ze eindelijk weg zijn uit Griekenland, hopen ze een nieuw leven te beginnen in België. ‘Na twee jaar en twee weken doorgebracht te hebben in een vluchtelingenkamp, zijn we uiteraard heel opgelucht om in België te zijn. Mijn vrouw en ik waren enorm gelukkig toen we op Zaventem landden. Ik geloof dat we hier een beter leven zullen hebben.’

‘Mijn leven in het vluchtelingenkamp was zelfs beter dan mijn leven in Syrië.’

‘Voordat we asiel aangeboden kregen in België, keek ik naar video’s op YouTube over België. Het lijkt mij een heel mooi land.’ Nashmia knikt ter bevestiging, terwijl ze liefdevol over Radi’s hoofd aait.

‘Zelfs indien er een eind komt aan de oorlog in Syrië, denk ik niet dat wij nog zouden terugkeren. Er zouden nog duizenden jaren nodig zijn om het land terug op te bouwen. Mijn leven in het vluchtelingenkamp was zelfs beter dan mijn leven in Syrië. Het is onmogelijk om daar te leven. Ik zou liever dood dan levend zijn in Syrië.’

‘Ik heb nog een paar vrienden die in Syrië leven. Met zij die het Assad-regime steunen, spreek ik niet meer. Zij hebben een goed leven in Syrië, en kunnen er veel geld verdienen. Voor anderen is het leven er veel zwaarder. Alles is er duur. Zelfs als je er een maand lang zou werken, verdien je er maar 10 euro.’

‘Veel mensen vragen me waar ik de kracht vandaan haal om jarenlang in een vluchtelingenkamp op Lesbos te werken’, vertelt een geëmotioneerde Velasquez. ‘Dat ik een familie zoals die van Khaled kon helpen, is een van de redenen.’