Fietsen in Gent: een verademing

Na drie dodelijke fietsongevallen in evenveel weken rees de vraag of Antwerpen wel een fietsvriendelijk beleid voert (DS 18 oktober). Gent werd daarbij als voorbeeld naar voren geschoven.

Als fervente fietser had ik er na de invoering van het circulatieplan, begin april, voor de eerste keer in mijn leven het gevoel dat er echt ruimte werd gemaakt voor fietsers en voetgangers, terwijl de auto werd teruggedrongen. Het is alsof de stedeling de kwaliteit van zijn leefomgeving verdedigt tegenover bezoekers uit het platteland, die met hun auto’s de lucht, de open ruimte en de veiligheid van de stad aantasten. Dat is niet bedoeld als jennende oorlogsverklaring tegenover de plattelanders, het is gewoon de beschrijving van de realiteit.

In Gent werd de voorbije decennia al een uitgebreid netwerk van veilige fietspaden aangelegd. Toch voelden de eerste maanden van het circulatieplan als een verademing. Je merkte dat er letterlijk meer ruimte was voor fietsers, en bewoners tout court, en je voelde wat de voordelen daarvan zijn.

Ik sprak al veel Gentenaren die oprecht genieten van de toegenomen rust in hun straat, omdat de sluiproutes zijn doorgeknipt. Daardoor davert hun huis minder, hebben ze minder geluidshinder en dus meer woonkwaliteit. Zoiets is niet in cijfers te vatten. Het verkeer is ook veiliger, zoals bleek uit de cijfers over ongevallen (DS 21 oktober). Al meer dan een jaar is er geen fietser gestorven in het Gentse verkeer, dat is van onschatbare waarde. Hopelijk wordt ook de lucht zuiverder.

Het begin van een lange weg

Ik geef toe: het verraste me hoe vlot de invoering van het circulatieplan verliep. Het voorspelde verkeersinfarct bleef uit en op veel plaatsen liep het verkeer juist vlotter. De as van Sint-Anna naar Sint-Jacobs meed ik vroeger als fietser, omdat er massaal veel auto’s waren, die vaak stilstonden weliswaar. Door de stemmingmakerij van tegenstanders van het plan had ik ook verwacht dat het tot een complete stilstand zou leiden op die drukke verkeersas, maar het omgekeerde gebeurde: die straten zijn nu veel rustiger, met verkeer dat vlot circuleert.

Wellicht is er ook minder fijn stof, want deze as was een van de meest vervuilde punten van de stad. Hoe dat komt? Al die jaren was er blijkbaar veel doorgaand verkeer dat nu is weggevallen. Wellicht is er nu ook gewoon minder verkeer, omdat meer mensen de park-and-rides aan de rand van de stad gebruiken. Misschien komen er gewoon minder mensen naar Gent?

Meer mensen fietsen, want het is veiliger nu auto’s trager rijden en er meer ruimte is. Ik verwacht dat meer ouders hun kinderen (zullen) laten fietsen in de autoluwe stad. Mensen kunnen levensstijlen uittesten en aanleren die minder gebaseerd zijn op het gebruik van de eigen auto. Zo zijn er in Gent steeds meer gedeelde auto’s. Ik verwacht tevens dat mensen vaker samen zullen genieten van en actief zijn in de publieke ruimte. Het maakt deel uit van de lange weg naar een meer duurzame stad.

Minder volk aan viskramen

Er zijn ook keerzijden. Met dit beleid wordt de levenskwaliteit in Gent opgekrikt en wordt de stad aantrekkelijker om in te wonen en leven. Dat zal de vraag naar ­woningen nog opdrijven, en de prijzen zijn al hoog. Betaalbaar wonen is en blijft een zeer grote uitdaging voor Gent.

De stad wordt aantrekkelijker om in te wonen en leven, maar dat zal de vraag naar woningen nog opdrijven, en de prijzen zijn al hoog

Is iedereen blij met het circulatieplan? Neen. Ik weet intussen zeker – omdat ik hen wekelijks spreek en het in sommige gevallen ook gewoon zie – dat sommige handelaren minder klanten hebben. Toch begrijp ik vaak niet goed waarom dat zo is.

Neem de viskramen op de Vrijdagmarkt: daar is minder volk, hoewel de Vrijdagmarkt nu beter bereikbaar is. De voornaamste aanvoerroute, van Sint-Anna naar Sint-Jacobs, was vroeger op vrijdag één lange file. Nu rijdt het verkeer vlotter. Waarom komen er dan minder mensen? Ligt het aan de hoge prijzen om te parkeren? Of is het de schuld van het doemscenario dat in de regio rond Gent is ontstaan door de aangekondigde ‘autohel’? Of is het een meer algemene ergernis van niet-Gentenaren over het verlies aan vrijheid voor de auto? Is het denkbaar dat de klanten, net als na het vorige mobiliteitsplan, terugkeren als ze de realiteit beter leren kennen? Dat zijn vragen waarop de tijd een antwoord zal geven.