Voor alle duidelijkheid

De politiek heeft me de afgelopen dagen vreselijk teleurgesteld. Voor alle duidelijkheid: niet alleen vanwege de verkiezingen.

Neem nu de aankoop van de F-35 – oorlogsvliegtuigen, waarover vorige week is beslist. Je zou verwachten dat zo’n belangrijke en dure aankoop voorafgegaan wordt door een diepgaand debat in het parlement. Dat er vragen zouden worden gesteld zoals: Welke zin heeft de NAVO nog ? Moet ons land er lid van blijven? Zo ja, wat willen en wat kunnen we dan met onze defensie? Hebben we eigenlijk nog wel een leger nodig? Zo ja, moeten we dan, “uit solidariteit” met de bondgenoten, deelnemen aan offensieve operaties of moeten we ons beperken tot het vervullen van vredes- en humanitaire opdrachten? Is het echt nodig dure gevechtsvliegtuigen aan te kopen, die, godbetert, ook nog eens kernwapens kunnen vervoeren?

Een toespraak waarin een brede visie op defensie voor de volgende decennia werd ontwikkeld, ontbrak te enen male, zowel bij de meerderheid als bij de oppositie.

Die vragen liggen zo voor de hand dat je echt geen genie hoeft te zijn om ze te stellen. Voor alle duidelijkheid: ze werden wel degelijk gesteld, door vredesactivisten en journalisten. Niet door politici, althans niet in het parlement, zelfs niet door de oppositie. Die beperkte haar kritiek tot de keuze van het toestel: te duur, onvoldoende economische compensaties, te Amerikaans en dus niet Europees, te onbetrouwbaar. Een fundamentele, diepgaande toespraak, waarin een brede visie op defensie voor de volgende decennia werd ontwikkeld, ontbrak te enen male, zowel bij de meerderheid als bij de oppositie.

We hebben de afgelopen vier jaar uitvoerig de Eerste Wereldoorlog herdacht. Maar wie heeft er lessen uit getrokken? De oppositie niet, de regering niet. Dat valt vooral de N-VA aan te rekenen, een partij die haar wortels nota bene aan het IJzerfront heeft. Vlaams-nationalistische oud-strijders stichtten in 1919 al, een jaar na de “Groote Oorlog” dus, de Frontpartij. De oma van de N-VA, zo te zeggen. De Fronters waren, begrijpelijkerwijs, heel erg anti-oorlogsgezind. “Nooit meer Oorlog” was hun leuze. Ze werd overgenomen door de hele Vlaamse Beweging en staat nog altijd in vier talen op de IJzertoren in Diksmuide.

Op een officieel vredesmonument dus van de Vlaamse Gemeenschap.

Toen na de tweede wereldoorlog het politieke Vlaams-nationalisme herrees onder de naam Volksunie, keerde ook het pacifisme terug. Voor alle duidelijkheid: onze huidige minister-president Geert Bourgeois (N-VA) is nog voorzitter geweest van de Volksunie.

Nooit meer oorlog? Mijn grootje. Hoeveel burgers zijn er gedood door Belgische bommen? Het zal voor altijd een goed bewaard geheim blijven.

Het is dan ook niet alleen ironisch, maar vooral uiterst tragisch, dat het uitgerekend een erfgenaam is van het Vlaams-nationale pacifisme, die nu het Belgisch leger leidt. Een man ook die, zonder scrupules, bombardementen heeft laten uitvoeren in Syrië en Irak. Nooit meer oorlog? Mijn grootje. Hoeveel burgers zijn er gedood door Belgische bommen? Het zal voor altijd een goed bewaard geheim blijven. En dus gaan we veel geld uitgeven om nog beter te kunnen bombarderen, de doden krijgen we toch nooit te zien. Dat stemt bitter, erg bitter.

Maar, beste MO*-lezer, u vraagt zich natuurlijk af waarom u nu al zes keer de term “voor alle duidelijkheid” in deze tekst bent tegen gekomen. Dat komt omdat ik zelf eventjes politicus heb gespeeld. Hoed u voor politici die om de dertig seconden “voor alle duidelijkheid” zeggen. Ze hebben “duidelijk” wat te verbergen. Maar kent u er andere?

Politici van alle partijen, zonder enig onderscheid, bedienen zich zonder remmingen van deze platitude. En niet alleen van deze.

Allemaal wilden ze na de verkiezingen een “nieuw project” in hun stad of gemeente realiseren, “in verbondenheid” en “in volle transparantie”, dat spreekt, want ze hadden “het signaal van de kiezer” begrepen. Het was dan ook niemand te doen om “de postjes”, maar alleen om “de inhoud”. Vervolgens barstten de gevechten om de postjes los.

Zo mogelijk nog ergerlijker is dat men ons zes jaar geleden een periode van vijf jaar heeft beloofd zonder verkiezingen. Dat zou de politici toelaten een beleid op lange termijn te voeren, niet gehinderd door alweer een nieuwe verkiezing. Wat een blamage: politici die zichzelf een brevet van onbekwaamheid uitreiken! Doodgemoedereerd toegeven dat ze meer met hun eigen toekomst bezig zijn dan met ’s lands belang als er verkiezingen in aantocht zijn.

Maar dat ging nu veranderen: Europese, gewestelijke en federale verkiezingen zouden voortaan samenvallen en om de vijf jaar worden gehouden. Dat geeft ons tijd tot 26 mei 2019 om zowel gewesten als de federatie in alle rust te besturen. Zo werd ons wijs gemaakt. Maar wat gebeurde er in feite? Twee jaar geleden al startte de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. Ministers in functie in de Vlaamse, Waalse en federale regering kondigden onbeschroomd aan dat ze burgemeester wilden worden in hun stad of toch minstens hun partij wilden “steunen” bij de gemeenteraadsverkiezingen.

Wie denkt nu werkelijk dat de dames Marghem en De Block en de heren Peeters, Tommelein en Vandeput – om ons tot dit groepje te beperken – tegelijk hun energie in de verkiezingscampagne konden steken en hun werk op hun respectieve kabinetten verrichten zoals het hoort, niet gehinderd door verkiezingsbeslommeringen?

En nog is het niet afgelopen. Bij het vormen van de gemeentelijke coalities wegen de partijen, allemaal, zonder uitzondering, hun kansen af voor de verkiezingen van volgend jaar. Het duidelijkst is dat in Antwerpen. Zal de achterban van de N-VA een eventuele coalitie met Groen slikken en zal die van Groen samenwerking met de verfoeide N-VA niet afstraffen? Maar Antwerpen is niet alleen, in tal van gemeentes wordt beslist met het oog op de volgende afspraak met de kiezer. In de kranten staan al artikels over mogelijke lijsttrekkers in 2019.

En weet u wat het mooist is? Dat is allemaal in flagrante tegenspraak met de eigen uitgangspunten van de hele politieke klasse. Alle partijen zijn vurige verdedigers van de gemeentelijke autonomie, maar ze doen niets of toch niet veel, zonder de zegen van de nationale hoofdkwartieren. Decennialang is gesleuteld aan de hervorming van de Belgische staat. Het bestuur moest dichter bij de burger komen. Groot was de vreugde toen Vlaanderen zijn eigen parlement en dus zijn eigen verkiezingen kreeg.

Een overwinning voor de democratie? Geenszins. Een overwinning voor de particratie ? Zeer zeker.

En wat heeft men vervolgens gedaan? De verkiezingen voor de gewesten, die voor het federale parlement en die voor Europa op één hoop gooien en op dezelfde dag organiseren. Gevolg: er is nu op alle niveaus dezelfde coalitie aan de macht, gestuurd door dezelfde partijvoorzitters. Een overwinning voor de democratie? Geenszins. Een overwinning voor de particratie ? Zeer zeker. Luc Huyse zei het maanden geleden al: de verkiezingen zijn gekaapt door de partijen.

Voor alle duidelijkheid: dit is geen anti-politiek stuk. Dit is een oproep tot politici van alle kleuren om eindelijk eens het algemeen belang en dus de democratie te dienen en niet het eigen, benepen partijpolitiek belang – en de daarmee samenhangende macht en lucratieve mandaten.

Schrijver David Van Reybrouck vindt verkiezingen niet democratisch en stelt daarom loting voor om ze te vervangen. Heel wat politici vinden dit idee belachelijk. Zij vinden verkiezingen wel degelijk democratisch. Waarom zijn ze er dan zo bang voor en willen ze er zo weinig mogelijk?

Waarom doen ze dan zo hun best om het democratisch karakter ervan te ondermijnen? Door geheime voorakkoorden te sluiten, die na de verkiezingen als waardeloze prullen worden weg gegooid. Door beloftes te doen die ze niet kunnen, ja zelfs niet willen houden.

Door messen in ruggen te steken om burgemeester of schepen te worden. Door inspraak voor de burger te bepleiten maar er een wassen neus van te maken.

Voor alle duidelijkheid: wie aan deze praktijken een einde wil maken moet de particratie opheffen. In volle transparantie, uiteraard. Wie begint?

PS: De SP.A ligt in de touwen. Maar er zijn drie figuren die een eventuele wederopstanding mogelijk maken: Mohamed Ridouani, Meryame Kitir en Jinnih Beels. Twee vrouwen, drie “allochtonen”. Integratie mislukt zei u?