Mediterranee zo blauw

Deze column typ ik over uit een schriftje. Ik heb al jaren niets meer met de hand geschreven, maar op het strand kan het niet anders. De “beach bum” die ik ben moet minstens een week per jaar horizontaal op een strandlaken liggen. Zo dicht bij de grond, met mijn tenen ingegraven, lijk ik te aarden.

Ik ga in mijn leven ooit aan een kust wonen. Voorlopig moet ik op geregelde basis ergens gaan bijtanken. Dat is soms aan de Noordzee, die zee die alle kleuren van de regenboog kan hebben in een dag. Of de Atlantische Oceaan met haar woeste golven en ijskoud water waar je slechts enkele slagen in kan zwemmen maar wel heftig op kan zeilen.

Maar het liefste vertoef ik aan de Middellandse kusten. De zee waar ik van alle kanten al ben in gedoken en waar de zon toch altijd middenin ondergaat. Ik schrijf deze zinnen op Sardijnse grond. Op een strand dat niet uit louter zand maar vooral uit oneindig veel kleine keitjes bestaat. Waar precies, dat verklap ik niet. Sommige plekken ontdek je beter zelf.

Gouden uur

De mens in zijn zwembroek. Ik zie hem graag bezig. Hij die bij dertig graden op een gloeiende strook zand gaat zitten, ‘where dirt meets water’. Met al dat bloot vlees zie je nog eens in hoeveel kleuren en maten en gewichten en formaten hij bestaat. Nergens meer all different, all equal dan op het strand. Hier en daar lopen wat perfecte maten rond.

Zijn verpletterend in de meerderheid: gezellige rolletjes, zwangerschapsstriemen, embonpoints, tatoeages waar je alleen maar spijt van kunt hebben, tieners met ledematen die nog niet in verhouding zijn met de rest van hun lijf.

En al die mensen die elkaar net te laat en onzorgvuldig insmeren. De overmoedige mens die rood als een kreeft niet onder de parasol vandaan komt.

De amateurantropoloog in mij mag graag kijken naar het universele decor van klapstoelen, zonneschermen en koelboxen en de flarden theater die tegen dat decor worden opgevoerd.

De homo ludens. Vaders die hun schade inhalen en dollen met hun kroost. Ik hou van de zorgeloosheid van het strand. Het geluid van de beach ball tegen de paletjes. Als er al besognes zijn, dan zijn ze klein: wegrollende parasols en ijsjes die in het zand vallen. Iemand die onhandig zijn handdoek uitschudt. Het geluid van dreinende peuters en dollende tieners wordt altijd net overstemd door het rollen van de golven. De amateurantropoloog in mij mag graag kijken naar het universele decor van klapstoelen, zonneschermen en koelboxen en de flarden theater die tegen dat decor worden opgevoerd. Eindeloze variaties op hetzelfde thema: liggen, zonnen, dobberen, een balletje trappen, een thuis geprepareerde sandwich eten.

Een meisje met het syndroom van down peutert in opperste concentratie de keitjes weg die op de rug van haar vader kleven. Als ze klaar is, duikt hij de zee in. Zij kijkt vol bewondering. Na zijn zwembeurt gaat hij met zijn natte rug in de keitjes liggen en begint zij van vooraf aan.

Twee uur voor de zon ineens snel in zee zakt, is het beste moment: het gouden uur. Wanneer dagjesmensen plaatsmaken voor locals die na hun werk nog een frisse duik nemen. Alles lijkt in een gouden gloed te baden en gezichten geven licht.

Sea Change

De zee maakt baldadig, soms overmoedig. Ik zie iemand op een paddle board voortdurend onderuitgaan. De zee verschaft ook inzicht. Shakespeare vond daar een woord voor uit: a Sea Change. Een gedachte die door de zee wordt gegenereerd.

Dobberend op een roze matrasje dwalen mijn gedachten af naar alle plekken rond deze plas

Dobberend op een roze matrasje dwalen mijn gedachten af naar alle plekken rond deze plas waar ik de voorbije vier decennia in de branding heb getuimeld in de golven. Sète waar ik voor het eerst churros at die daarna nooit meer zo lekker hebben gesmaakt. De muntthee die ik dronk in café Haffa waar je Gibraltar aan de overkant haast kunt aanraken. Het Libische Tripoli waar iedereen zijn auto gewoon op het strand parkeerde, met de voorste wielen in de golven, en gewoon zo in de auto bleef zitten. De rotsen van Tartous waar mijn teenslippers achterbleven. De beachclub in Beiroet waar ik met andere genodigden van hetzelfde trouwfeest mijn kater wegdronk, the day after. De mooiste baai van Malta, Ghajn Tuffieha, waar ik helemaal alleen op het strand lag, onder een sluier motregen en dat prima vond. Marseille waar je half oktober nog kan zwemmen, en ik besefte dat ik er dus ooit zal moeten wonen.

Het is een optelsom van stukjes blij leven, in wisselend gezelschap. Ik rijm de vochtige West-Vlaamse klei waaruit ik ben getrokken vanzelf met het azuurblauw. Ik hou van de landen en de mensen rond deze zee. Van het gehannes, het gegesticuleer, van de luide gesprekken, van het tempo, van alle manieren om inktvis te bereiden en van aperitiefdrankjes die naar anijs smaken. Van het geflaneer op de corniche…

Maar als ik opkijk uit mijn boek kan ik niet ontkennen dat het ook hier niet voor iedereen dolle pret is.

En toch voelt het de laatste zomers anders. Ik heb het moeilijk om met licht gemoed te dobberen. De Brusselse actualiteit vindt mij ook op dit afgelegen strand. Dat heb je nu eenmaal met dat goedkope roamen. Een verijdelde of mislukte aanslag? Een vluchtelingenkind dat verdwijnt of wordt vergeten? Maar als ik opkijk uit mijn boek kan ik niet ontkennen dat het ook hier niet voor iedereen dolle pret is.

Afrikaanse en Indische verkopers stappen de hele dag op en neer door het mulle zand en pogen Chinese rommel te slijten aan de strandgangers. Het lijkt een weinig lucratieve bezigheid in het laagseizoen. Soms vlijt een verkoper zich neer naast een nieuwe of een bekende klant. Hij gaat op zijn knieën zitten, te gast in een stukje territorium dat tijdelijk door de badgast wordt geclaimd.

Het strand heeft een eindeloos wisselende stroom van tijdelijke eigenaars die hun terrein met badhanddoeken afbakenen. De verkopers lijken daarbuiten te vallen. Deze en nog veel andere harde tegenstellingen ving Nick Hannes in zijn onverbiddelijke lens en rapporteerde in Mediterranean. The Continuity of Man (2010-2014) over zijn jarenlange reizen langs de kusten van de Middellandse Zee.

Dat mooie blauw dreigt te verbleken door alle lelijke dingen die zich eromheen of middenin afspelen. Die zee, waar ik elke zomer weer aanbeland. Die zee is ook een graf. Een strijdperk. Die zee is de grens geworden tussen wij en hen.

Mare Nostrum, mijn zee, is symbool geworden van wat er gebeurt er als we ons neerleggen bij ongelijkheid.

Mare Nostrum, mijn zee, is symbool geworden van wat er gebeurt er als we ons neerleggen bij ongelijkheid. Wanneer we er stilzwijgend of luid schreeuwend van uitgaan dat er categorieën van mensen zijn. Een piramide, en wij bovenaan. Wij, de meetlat waar we alles langs leggen. Mensen en mindere mensen. Het gebeurt nu, op al die kusten die me zo dierbaar zijn. Wij zitten er middenin, badend in het schuim van het schuldig verzuim.

Vorige zomer hoorde ik in de prachtige radio-docu Are We There Yet? over vluchtelingenkampen in Griekenland een Afghaanse jongen vertellen dat ze er nooit naar het strand gaan in het weekend. Dat de vluchtelingen dat onder elkaar hebben afgesproken, opdat de Grieken op zaterdag en zondag zouden kunnen profiteren van de zee, onder elkaar. Een jaar na datum vind ik die uitspraak nog steeds ondraaglijk.