Het land van de “Schuldkult”

In Frankrijk heeft de extreemrechtse Marine Le Pen (maar minder extreemrechts dan haar vader) zondag de tweede ronde van de presidentsverkiezingen gehaald. Diezelfde dag was er in Duitsland het congres van de Alternative für Deutschland. Frauke Petry zou er proberen haar partij tijdens een minder ranzig pad te doen bewandelen. MO*columnist Geert Van Istendael gelooft nooit dat dit haar gelukt is.

  • (c) Brecht Goris Geert Van Istendael (c) Brecht Goris

Onze buurlanden liggen me na aan het hart. Stel je voor, hier schrijft de zonderling die van Nederland houdt en tot overmaat van ramp ook nog eens van Duitsland. Voor velen ga ik zelfs door het leven als Herr Deutschland.

En dan is er Frankrijk. Ik bezit er een huisje in het midden van een godvergeten dorp en dat dorp ligt in het midden van la France profonde. Niet het zuiden, het is me daar veels te heet. Het dorp ligt in een vuurrood departement, Haute-Vienne, met een heroïsch verzetsverleden. Ga op het internet maar eens op zoek naar de naam Georges Guingouin, le préfet du maquis.

De streek wordt schandelijk verwaarloosd, zoals zoveel Franse achterhoeken waar de boeren ondanks alles nog steeds de dienst uitmaken. Het zal me benieuwen hoe de Haute-Vienne zal stemmen. Hamon? Mélenchon? Hier zij eraan herinnerd dat het sociaaleconomische programma van Marine Le Pen onversneden links is, alleen Mélenchon komt in haar buurt en dat zou mijn buren weleens kunnen bekoren. De Franse bankiers sidderen niet voor niets. Intussen hebben ze wel madame Le Pen uitgenodigd op koffie uit zilveren kannen. Ze heeft zich in dit gezelschap van manchetknopen en zijden stropdassen voorgesteld als la future présidente.

Maar sta me toe het nog eens over Duitsland te hebben, over de rechterkant van dat grote land.

Aan die rechterkant was een partij, de Alternative für Deutschland, opgestaan die juichend het ene deelstaatparlement na het andere binnenstapte. Ik schreef er hier al eerder iets over (12 september 2016). Maar ten tweeden male in korte tijd gebeurt met de Duitse politiek iets wat niemand had voorspeld.

Het eerste was de plotse opgang van de sociaaldemocratie. Iedereen had gedacht dat die, lichtroze en zacht jammerend, in een greppeltje dicht bij het centrum lag te zieltogen. Wie springt het podium op? Kameraad Martin Schulz. Uit de mond van deze ex-voorzitter van het Europese parlement hoor je louter frisse, linkse geluiden. De journalist die dat nog maar een half jaar gelden had durven aan te kondigen, zou van zijn bezorgde hoofdredacteur de raad hebben gekregen eens een psychiater op te zoeken.

In Duitsland broeit allang de haat tegen wat met een prachtig woord, maar met zeer lelijke bedoelingen wordt genoemd, Duitslands “Schuldkult”

En nu zegt de onvervangbaar geachte voorzitster van de stevig rechtse (ik zeg niet graag extreemrechtse, zie straks) AfD, Dr. Chem. Frauke Petry, dat ze niet het boegbeeld wil zijn van haar partij in de kiesstrijd die binnenkort zal uitbarsten (als hij al niet uitgebarsten is). De rechtervleugel van haar toch behoorlijk rechtse partij is haar te gortig rechts. Met name Björn Höcke, de sterke man van AfD in Thüringen, heeft het over het suffe verwerkingsbeleid gehad dat Duitsland nog altijd verlamt.

Hij bedoelde de verwerking van het barbaarse naziverleden. “Wij hebben niets anders nodig dan een ommekeer van 180 graden in het beleid van de herinnering,” voegde hij eraan toe. Deze Höcke kan rekenen op brede steun in de rangen van de AfD. Daar broeit allang de haat tegen wat met een prachtig woord, maar zeer lelijke bedoelingen wordt genoemd, Duitslands Schuldkult (spreek uit: Sjoeltkoelt), de cultus van de zelfbeschuldiging, een cultus waarmee Duitsland zichzelf schade zou berokkenen.

Cultus? Schade?

Het klopt dat Duitsland, zeker sinds de jaren zestig van vorige eeuw, geprobeerd heeft zijn allerschuldigste verleden te verwerken, dit wil zeggen, te documenteren, uit te spitten, in de openbaarheid te brengen, er kritische analyses van te maken, bibliotheken vol, tientallen uren televisie- en filmdocumentaires, eindeloze debatten. Turkije zou er, wat de Armeendse genocide betreft, een punt aan kunnen zuigen. Welnu, wie die indrukwekkende, niet alleen intellectueel, maar ook democratisch en massaal ondersteunde en onverdroten bevorderde inspanning van een staat om met een erger dan crimineel verleden in het reine te komen (en te beseffen dat zulks nooit echt mogelijk is), wie dat meesmuilend of sissend van afschuw probeert weg te vegen, die hoort thuis in de beerput van de democratie.

Daar hoort dus Björn Höcke thuis. Het lijkt erop dat Frauke Petry dat beseft. Het lijkt erop dat zij een fatsoenlijke, zij het zeer rechtse partij wil leiden.

Waarom heb je dat steeds opnieuw in Duitsland, rauw rechts dat probeert gewoon rechts te enteren?

Ik geloof nooit dat het haar lukt. Daarom wil zij ook geen Spitzenkandidat zijn, zeg maar kandidaat die een gooi doet naar het hoogste ambt.

Gut, waarom heb je dat steeds opnieuw in Duitsland, rauw rechts dat probeert gewoon rechts te enteren?

Neem nou even een gezelschap van brave burgers, een beetje conservatief, maar daar is niets mis mee, burgers die nogal bang zijn van de gewelddadige excessen waaraan enkele islamieten zich met fanatieke ijver te buiten gaan. Geef die burgers eens ongelijk. Aldus ontstaat Pegida, de patriottische Europeanen die opkomen tegen de islamisering van het Avondland.

Ze beginnen kleine betogingen te houden, dat is hun democratisch recht, als ik hier even Reve mag citeren cortomo: nix aan de handa. Echter, fluks stromen naar het onooglijke hoopje Pegida-demonstranten horden neonazistische jongeren, schanddoeken zwaaiend, vergeten gewaande kreten brallend, hun sordide inzichten met blote vuist en/of boksbeugel botvierend op niets vermoedende gekleurde medemensen.

Met dat soort volk zit de AfD nu opgescheept en dus ook Frauke Petry. Wie zich in de nauwe politieke kloof rechts van Angela Merkels CDU probeert te wringen, komt daar telkens opnieuw schouder aan schouder te staan met het geteisem.

Aangezien een goed functionerende democratie baat heeft bij spanning tussen allerlei raderwerken van links én van rechts, zou je in Duitsland bijvoorbeeld kunnen denken aan een soort buitenbeierse CSU die dan opkomt in het hele land. Alleen, die S in de afkorting staat voor sozial. Hoe stevig rechts je de CSU ook kunt noemen, ze is vele malen socialer dan de AfD.

Het programma van de AfD is van een welhaast Angelsaksische anti-sociale hardvochtigheid.

Het programma van de AfD is een ratjetoe van schimpscheuten tegen ecologie en het is van een welhaast Angelsaksische anti-sociale hardvochtigheid. De AfD wil de werklozensteun privatiseren. De AfD is voorstander van de moeder aan de haard. Toen ik in de lagere school zat, meer dan een halve eeuw geleden, werd dat idee in België alleen nog door aartsconservatieve katholieken verdedigd. De AfD is tegen abortus en homohuwelijk. Volgens de AfD warmt de aarde niet op. De AfD wil de kerncentrales open houden. En dan is er de uitgeschreeuwde haat tegen alles wat vluchteling heet. En dan is er die zeer rechtse rand.

Dat alles heeft Frauke Petry bij elkaar proberen te houden, meer nog, ze heeft het verdedigd. Maar nu wil ze graag dat haar partij zich distantieert van, en dit moet ik weer in het Duits schrijven, de völkische ideologie. Het woord betekent niet zomaar nationaal of volks. Dit is Duitsland, geachte lezer. De officiële krant van de nazi’s heette Völkischer Beobachter (het tweede woord betekent waarnemer). Daarmee wil Frauke Petry zich toch liever niet encanailleren.

Ik schrijf dit vóór zondag 23 april. Die dag houdt de AfD haar congres in Keulen. Daar zou dat gedistantieer dan plaats vinden. De kansen liggen niet gunstig voor Frauke Petry. Haar partij is, een beetje zoals eertijds de Duitse Groenen, verscheurd. Er zijn Fundi’s en Realo’s. Alleen zijn in de AfD de Fundi’s niet diep ecologisch of star links, ze zijn smerig rechts en dat betekent in Duitsland veel smeriger dan in Frankrijk of Nederland of België. Let wel, ik heb de grootste achting voor fatsoenlijk rechts en het gebeurt zelfs dat ik me er nauwer mee verwant voel dan met al te zelfgenoegzaam links. Maar smerig rechts? Ammenooitniet.

Frauke Petry zal in Keulen haar partij een soort toekomstplan voorleggen. Ze wil een realpolitische strategie uittekenen voor een burgerlijke volkspartij die de euro afwijst en ook de vluchtelingenpolitiek zoals die tot nu toe gevoerd werd. Twaalf van de veertien deelstaatafdelingen hebben Petry’s ideeën al verworpen. Het beloofd spannend te worden.

Het mooie is dat prominente AfD’ers vechtend over de vloer zullen rollen in groepsverband. Frauke Petry mengt zich daar beter niet in, ze is hoogzwanger. Het is niet ondenkbaar dat haar partij voor haar ogen uit elkaar spat. Dat betekent goed nieuws voor kanselier Merkel, want de gezapige AfD’ers zullen gauw gauw hun toevlucht zoeken in het aloude huis van vertrouwen, de CDU. En de smerige fractie? Zou het onrealistisch zijn te hopen dat die geen schijn van kans maakt om de kiesdrempel te halen?

Inmiddels in Frankrijk. Eerste ronde, eveneens die zondag. Na een aanslag op de Champs Élysées, vlakbij de Arc de Triomphe. Het is volslagen onrealistisch te hopen dat Marine Le Pen de tweede ronde niet haalt.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Schrijver & voormalig journalist

    Geert van Istendael (°Ukkel, 1947) studeerde sociologie en wijsbegeerte. Hij werkte bij het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, over ruimtelijke ordening.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.