Deutschland, was nun?

Dat Geert Van Istendael Duitsland en haar bevolking in het hart draagt is niet onbekend. Ook hij volgde met spanning de verkiezingen in het grootste land van Europa.

  • © Brecht Goris © Brecht Goris

De opiniepeilers en het weldenkende deel van de opiniemakers zijn er dus weer eens aan voor de moeite.
De sussende gegevens schromelijk overschat, de grimmige horizont schromelijk onderschat. Het zal zo’n vaart niet lopen.
Het liep wél zo’n vaart. Een rotvaart, als je het mij vraagt.

Even een nuance. Er was één heel klein opiniepeilertje dat de cijfers correct had ingeschat. Bij benadering, uiteraard, dat is nu eenmaal eigen aan opiniepeilingen. Maar toch.

Niet dat het makkelijk werken was. Tot vlak voor verkiezingsdag zou om en bij veertig procent van de Duitsers nog steeds geen keuze hebben gemaakt. In die omstandigheden lijkt me het beter je peilingen bij het klein gevaarlijk afval te zetten. Behalve die ene dan.

De christendemocraten van CDU/CSU zouden om en bij vijf procent verliezen, voorspelden de peilingen. Het werd negen procent verlies, bijna het dubbele, het slechtste resultaat sedert het bestaan van de Bondsrepubliek. Wie dan nog bloklettert Merkel wint, is niet goed bij het hoofd.

De SPD trok bliksemsnel de enig juiste conclusie uit de catastrofe.

De sociaaldemocraten van de SPD zouden een ietsie pietsie verliezen. Het werd meer dan vijf procent verlies. Het slechtste resultaat sedert het bestaan van de Bondsrepubliek. Nog geen tien minuten na sluiting van de stembureaus zei Caren Miosga, de allerbeste nieuwslezeres ter wereld, in de uitzending van ARD dat de SPD voor de oppositie koos. Alerte gasten, daar in het rooie Berlijnse Willy-Brandt-Haus. Bliksemsnel de enig juiste conclusie getrokken uit de catastrofe.

Want hoe moet je de Duitse verkiezingsuitslag anders noemen? Wacht, het ergste komt straks pas.

De terugkeer van de grote coalitie onder leiding van Merkel was dus al na vijf minuten afgeschoten. Na dit resultaat zou grote coalitie overigens een heel erg geflatteerde benaming geweest zijn. Ze kon op exact hetzelfde aantal zetels rekenen als de enige tweede mogelijke coalitie: CDU/CSU plus de kleintjes: liberalen en groenen. Zo diep zijn de klassieke, staatsdragende partijen dus gevallen in Duitsland.

Merkel moet die brokken maar proberen te lijmen.

Nu, ook Merkel was bliksemsnel. Het is bekend dat zij destijds in de DDR wetenschappen is gaan studeren onder het motto: feiten zijn feiten. Dat motto is ze niet vergeten.

Feit 1: we hebben zwaar verloren.
Feit 2: we blijven veruit de sterkste formatie.
Feit 3: alleen wij hebben het initiatief.

En reken maar dat ze het initiatief zal nemen, desnoods vandaag.

Merkels protestantse ethiek komt hier tevoorschijn. Wij hebben de opdracht om verantwoordelijkheid op te nemen, zegt ze. En ze laat nog meer protestantse ethiek horen: We moeten de kiezers van AfD terugwinnen, zegt ze, door ons om hun zorgen te bekommeren en deels ook om hun angsten, maar toch boven alles door goed beleid.

Zo zijn we bij het ergste beland.

Om dat nu zomaar te vergelijken met wat bij ons is gebeurd of in Frankrijk met Le Pen of in Nederland met Wilders, wel, ik zou daar toch een beetje mee oppassen.

Voor het eerst sedert 1949, dus sedert de Bondsrepubliek bestaat, komt extreemrechts het parlement binnen. En wel als derde partij, duidelijk sterker dan de andere kleintjes, liberalen, groenen, die Linke. Om dat nu zomaar te vergelijken met wat bij ons is gebeurd of in Frankrijk met Le Pen of in Nederland met Wilders, wel, ik zou daar toch een beetje mee oppassen.

Het misdadige, zeg maar barbaarse verleden van Duitsland weegt loodzwaar en het is maar goed ook dat het loodzwaar blijft wegen. De misdaden van het Duitse leger minimaliseren of smalend spreken over de Schuldkult (de cultus van de schuld) die Duitsland te neer zou drukken, iets wat de onguurste types van AfD maar wat graag doen, daar mag je geen seconde geduld mee hebben. Ik vind trouwens de niet aflatende ijver waarmee de Duitsers nu al tientallen jaren proberen hun schandelijke verleden te doorgraven en te doorgronden een van de indrukwekkendste verwezenlijkingen van de naoorlogse Duitse democratie. Maar dat geheel terzijde.

Dat wil echter niet zeggen dat alle AfD’ers thuishoren in die rotte rechterrand.

De verkiezingsresultaten waren nog niet koud, of de verwijten vlogen al over het televisiescherm. Een bende racisten en volbloed nazi’s, dat waren die smeerlappen van de AfD. Die zijn er ongetwijfeld bij, maar er is meer aan de hand.

Om te beginnen: de AfD heeft meer dan een miljoen kiezers weggehaald bij de CDU/CSU en een half miljoen bij de SPD. Waren die kiezers soms allemaal racisten en nazi’s?

En dan: Zestig procent van de AfD-kiezers stemmen voor AfD enkel en alleen omdat ze teleurgesteld zijn in de andere partijen. Bij de andere partijen is dat percentage veel, maar dan ook véél lager.

Ik denk veeleer dat AfD, zeker met dit afschrikwekkende resultaat, de diepe scheur die dwars door Duitsland loopt pijnlijk zichtbaar maakt.

En dan strijken de vluchtelingen neer en zoals het zo vaak gaat, begint de ene sukkelaar de andere te haten.

Duitsland heeft een huizenhoge reputatie van geslaagd land, zeg maar topland. De economie bloeit, er is overschot op de begroting, het werkloosheidscijfer is laag. Ongetwijfeld. Maar het percentage armen stijgt schrikbarend. Vooral het aantal mensen die werken en met hun afkalvende loontje niet meer rond kunnen komen, neemt overhands toe. En wat de werkloosheid betreft, als wij in België de cijfers zouden gebruiken als in Duitsland (om niet te zeggen manipuleren), we hadden als bij toverslag haast geen werklozen meer.

Vooral in oostelijk Duitsland slaat het nieuwe kapitalisme, destijds jammer genoeg geestdriftig bevorderd door sociaaldemocraten als Schröder en zijn groene slaafje Fischer, genadeloos toe. Vooral het platteland verliest iedere mogelijke basisuitrusting die een min of meer beschaafd leven mogelijk maakt en dat gebeurt veel sneller dan we vermoeden. En dan strijken de vluchtelingen neer en zoals het zo vaak gaat, begint de ene sukkelaar de andere te haten.

In de steden waar de kranten worden volgeschreven en tv en radio wordt gemaakt en waar de nieuwe elektronische communicatie heen en weer flitst en waar politiek wordt bedreven en waar de goede scholen staan en de goede ziekenhuizen en waar de hoog opgeleiden wonen, heeft men geen weet van de ellende van de plattelandswoestenij. En bereikt de woede van de verwaarloosde burgers een keer de stad, dan wordt die woede weggewuifd en, erger, schuldig verklaard op grond van wat nu eenmaal het Duitse verleden is. En aan de andere kant laait de haat nog hoger op.

Geen van beide kanten is, al was het maar één seconde, bereid naar de andere kant te luisteren. Nee. Schelden. Brullen. Verdacht maken. Over en weer. Ik vind dat de zwaarste verantwoordelijkheid in dezen ligt bij de hoog opgeleiden.

Angela Merkel komt uit Oost-Duitsland. Ze groeide op in het kleine provinciestadje Templin. Misschien zal ze zich daarom werkelijk willen en kunnen bekommeren om de zorgen en angsten, zoals ze het zelf zegt, van haar verwaarloosde en verachte landgenoten. Nu al is ze een politica van zeldzaam formaat. Maar mocht ze dáárin slagen, dan wordt ze een der allergrootste politici die Europa ooit zag.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Schrijver & voormalig journalist

    Geert van Istendael (°Ukkel, 1947) studeerde sociologie en wijsbegeerte. Hij werkte bij het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, over ruimtelijke ordening.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.