De Chinese kerstkwestie

Dat schijnbaar onschuldige feesten plots een politiek probleem worden, is ons niet geheel onbekend. Het “Pietenprobleem” heeft de laatste jaren bij velen in onze contreien de gemoederen opgehitst. Dat een gelijkaardige discussie opborrelde in China tijdens de afgelopen kerstperiode was even schrikken. Vier kleine steden in China hebben een banvloek uitgesproken op de verkoop van typische kerstobjecten: kerstbomen, kransen, kerstmannen, kerstkousen, enz. mogen er niet meer verkocht of vertoond worden.

Een schooldirecteur in Langfang, een klein stadje in de noordelijke provincie Hebei, heeft in een toespraak zijn leerlingen gewaarschuwd om niet mee te doen met het kerstfeestgedruis omdat Kerstmis onlosmakelijk verbonden is met de Westerse mogendheden, die lelijk huis hebben gehouden in China in de 19^de eeuw — ook wel de eeuw van de vernedering genoemd.

Adoratie van westerse gewoontes en waarden wordt als een mogelijk hinderpaal gezien voor de heropstanding van de Chinese cultuur en beschaving.

De “antikerststemming” is een doorgedreven interpretatie van het huidig beleid. Adoratie van westerse gewoontes en waarden wordt als een mogelijk hinderpaal gezien voor de heropstanding van de Chinese cultuur en beschaving. Dit heeft niet belet dat er stevig gevierd werd in megasteden als Shanghai en Beijing tijdens Kerst en Nieuwjaar. In een kort filmpje gemaakt door journalisten van de Hongkongse krant South China Morning Post horen we enkele getuigenissen: ‘De betekenis van Kerst? Weet ik niet. Heeft het iets te maken met religie? In elk geval is het een periode van feesten, eten en drinken met familie en vrienden.’

Op de sociale media is naar aanleiding van dit verbod een heftige discussie ontstaan omdat vele Chinezen het schrappen van Kerst onzin vinden. Sinds de hervormingen van veertig jaar geleden zijn er zovele westerse concepten deel gaan uitmaken van het leven van een doorsnee Chinees. Kerst schrappen komt op hetzelfde neer als het afvoeren van “weekends”, “witte bruidsjurken” of “hamburgers”. Voor de economische hervormingen veertig jaar geleden waren deze westerse concepten en producten onbestaande.

Bovendien verdient China een aardige cent aan Kerstmis. Het stadje Yiwu in Zuid-China wordt soms ook “de kerststad” genoemd omdat ze verantwoordelijk is voor 80% van alle kerstartikelen die ter wereld geproduceerd worden. Ruim de helft hiervan wordt uitgevoerd naar Amerika. Betekent dit dat Chinezen blindelings westerse producten en gewoontes volgen en de eigen cultuur verwerpen? Ik denk van niet. De millennials zijn in tegenstelling tot de generatie van hun ouders beter geïnformeerd, meer technologisch onderlegd, mee met de actuele tendensen en niet noodzakelijk vies van Chinese producten en gewoontes.

Het gedoogbeleid van vroeger heeft plaats gemaakt voor een steeds groter wordende repressie.

Voor de 12 miljoen katholieken in China heeft een verbod op het vieren van Kerstmis een veel grotere impact. De onderdrukking van de ondergrondse vleugel van de katholieke kerk wijst op een steeds restrictievere regelgeving ten aanzien van religies. Het gedoogbeleid van vroeger heeft plaats gemaakt voor een steeds groter wordende repressie.

Ondanks de onderdrukking van de ondergrondse beweging zoekt het Vaticaan toenadering met China. Vorig jaar heeft de paus een voorlopig akkoord gesloten met China in verband met de benoeming van bisschoppen. Het is geen publiek geheim dat ook hij een China-droom koestert: om binnenkort als eerste paus een bezoek te brengen aan China. Goed nieuws op zich, een tijdelijke opklaring temidden van de vele donkere wolken, die boven het huidig geopolitiek landschap hangen.

Maar ook in deze schijnbare positieve wending in de relaties tussen de Heilige Stoel en Beijing maken sommigen zich zorgen over de ondergrondse kerk die daardoor misschien nog meer geïsoleerd raakt.