De maand van Faïrouz ben Salah

Niet iedere gelukzoeker voldoet aan de ijzeren wetten van emo-tv

© Konstantinos Tsanakas

Faïrouz ben Salah: ‘In de tijd dat ik in Tunis wegkwijnde groeide mijn respect voor gelukzoekers wier ervaringen niet voldoen aan de ijzeren wetten van emo-tv.

Nederlanders die hun geluk in het buitenland beproeven, dragen we dankzij het televisieprogramma Ik vertrek op handen. Andersom noemen we mensen die de omgekeerde beweging maken vaak ‘illegale gelukzoekers’. Vanwaar die dubbele moraal?, vraagt MO*columniste Faïrouz ben Salah zich af. ‘De Tunesiër Houssem werd niet gevolgd door een tv-crew, maar door de politie.’

H

et programma Ik vertrek is mijn guilty pleasure. Met een dekentje en mijn laptop op schoot laat ik mij af en toe graag afleiden door de ellende van Nederlanders die in het buitenland een nieuw bestaan hopen op te bouwen. Het is herkenbare emo-tv over langgekoesterde dromen en pragmatisch bijgestelde verwachtingen.

Er zijn verhalen die blijven hangen. Moeiteloos visualiseer ik Sean en Martijn en hun gayresort op Curaçao. Theo en Jolanda van Tejo’s pannenkoekenbar in Gambia en de yoga-retreat van Sjors en Lieke op Bali. ‘Wij jagen onze droom na. We weten zéker dat het ons gaat lukken’, zegt een gelukzoeker tegen de aanwezige cameraploeg.

Waarom dacht ik eigenwijs dat mijn situatie onvergelijkbaar was met die van andere gelukzoekers?

Als kijker verkneukel je je bij voorbaat om wat de toekomstige emigrant te wachten staat. Hoe kunnen mensen zo naïef zijn? Maar ondertussen ben je diep van binnen ook jaloers op de moed van de hoofdrolspelers om hun leven een andere wending te geven.

In Nederland zou Ik vertrek zelfs een ‘waardevol onderdeel van inburgeringscursussen kunnen vormen’, bedacht Gerry van der List onlangs, journalist bij het Nederlandse actuamagazine EW. Omdat het programma ‘mooie Hollandse deugden’ zoals ‘doorzettingsvermogen, durf, ondernemingszin en aanpassen indien nodig’ zou uitdragen.

Tegelijkertijd dacht van der List vermoedelijk stiekem: stel dat ik ooit vertrek, dan zullen die dingen mij niet overkomen. En dat is precies de kijkervaring waar het programma op aanstuurt. Bij mij werkte het uitstekend, zo’n zes, zeven jaar geleden, veilig thuis op de bank in Amsterdam.

Geen tv-crew, wel politie

Opmerkelijk, hoe mensen zich in zichzelf kunnen vergissen. Terwijl ik nadacht over deze column kwamen er Ik vertrek-achtige flashbacks naar boven.

Tranen in mijn ogen toen het mij in de shop van de mobile provider schijnbaar niet lukte om duidelijk te maken dat ik nog steeds zonder internet zat. Schaamte omdat ik onmogelijk de toegangscode van mijn flat kon onthouden. Wanhoop door de chaos in het politiebureau waar ik aangifte wilde doen van mijn gestolen telefoon.

Steeds kon ik mijzelf wel voor de kop slaan: waarom had ik voor mijn vertrek niet naar de raad van vrienden geluisterd? Waarom dacht ik eigenwijs dat mijn situatie onvergelijkbaar was met die van andere gelukzoekers?

Ahlem, Asma en Houssem droomden niet van een B&B en meer vrije tijd, maar van een baan om het hoofd boven water te houden.

Optimism bias, zou een psycholoog vermoedelijk antwoorden. Een denkfout waardoor mensen hun slaagkansen veel te hoog inschatten en zonder bewijs denken dat de kans op een slechte uitkomst in hun geval veel minder is.

De roker bijvoorbeeld, die de risico’s op longkanker voor zichzelf lager inschat dan voor anderen. Of de deelnemer aan The voice die gelooft betere vooruitzichten te hebben om beroemd te worden dan de andere kandidaten.

Net zoals doorgaans het geval is in Ik vertrek kwam het bij mij toch nog aardig op zijn pootjes terecht. Maar in de tijd dat ik in Tunis wegkwijnde in zelfmedelijden groeide mijn respect voor gelukzoekers wier ervaringen niet voldoen aan de ijzeren wetten van emo-tv.

Dan dacht ik aan oude en nieuwe verhalen van Tunesiërs en Marokkanen in West-Europa. En hoe deze personen, onder veel slechtere en dus totaal onvergelijkbare omstandigheden, het roer omgooiden in de hoop op een beter leven elders.

Ook daarvan zijn er verhalen die blijven hangen. Moeiteloos visualiseer ik Ahlem en Asma uit Zuid-Tunesië en Houssem uit Tunis. Alle drie wonen ze in inmiddels in Frankrijk.

Zij droomden niet van een B&B en meer vrije tijd, maar van een baan om het hoofd boven water te houden en geld naar hun familie in Tunesië te sturen. Zij vertrokken zonder geldige documenten, verhuiswagens vol spullen of een vette lening van de bank. Zij werden niet gevolgd door een tv-crew, maar door de politie.

Het lukte hun uiteindelijk, zonder de gratis reclame van een tv-serie, om in Frankrijk een soort van stabiliteit te creëren en werk in de huishouding, een bakkerij of de bouw te vinden. Houssems vader, die een handicap heeft, kon met geld van zijn zoon een prothese kopen.

 

Dubbele moraal

Maar anders dan bij Ik vertrek leidt de veerkracht en ondernemingslust van Ahlem, Asma en Houssem bij veel tv-kijkers alleen niet tot bewondering, maar tot ernstige verontrusting. ‘Uitzetten van Afrikaanse asielzoekers gaat moeizaam’, concludeerde oud-Elsevier-redacteur Syp Wynia onlangs in een column met de titel ‘Waarom is Nederland zo aantrekkelijk voor asielzoekers’?

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

‘Per jaar verlaten zo’n 35.000 landgenoten België voor een leven in het buitenland.’

En kordaat kondigde Eurocommissaris voor Migratie Ylva Johansson vorige maand in het duidingsprogramma Terzake aan dat zij de Europese buitengrenzen beter wil beschermen. ‘Illegale gelukzoekers zijn niet welkom.’

Opmerkelijk, toch? Nederlanders met plannen in Gambia of op Bali worden dankzij Ik vertrek legendarisch, maar andersom maken we van Gambianen en Balinezen met ambities in Nederland ‘illegale gelukzoekers’.

Misschien zal België het goede voorbeeld geven. Want, zo prijst VTM het programma Ik vertrek uit Vlaanderen aan: ‘Per jaar verlaten zo’n 35.000 landgenoten België voor een leven in het buitenland. Minder stress en meer tijd voor het gezin: dat zijn de twee voornaamste redenen om het geluk ergens anders te gaan zoeken.’

Als dat betekent dat België voortaan asiel verleent aan mensen die ‘minder stress en meer tijd voor het gezin’ willen, heb ik alvast mijn geluk gevonden.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Freelance journaliste

    Faïrouz ben Salah werkt in Tunesië als freelance correspondent. Ze publiceert regelmatig in Nederlandse dagbladen en magazines als Trouw, NRC, De Groene en Vrij Nederland.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.