‘Het beeld is de werkelijkheid niet, dat is evident’

Nieuwe gezichten en duizend woorden

‘Een goed nieuwsverhaal komt niet over als de vorm nergens op lijkt, en fotojournalistiek die vormelijk prachtig is maar geen verhaal vertelt, blijft ook niet overeind.’ 

Dat zegt Sanne Schim van der Loeff van World Press Photo. Ze is ook curator van Nieuwe gezichten – documentaire fotografie uit Vlaanderen en Nederland, een tentoonstelling waarmee het Fonds Pascal Decroos jonge persfotografen uit Nederland en Vlaanderen die zich toeleggen op documentaire fotografie meer zichtbaarheid wil geven. 

Het cliché wil dat een beeld meer zegt dan duizend woorden. Is dat uw drijfveer?

Sanne Schim van der Loeff: Bij een beeld kan je veel meer emotie voelen dan bij tekst alleen, dat klopt. Anderzijds kan de persfotografie natuurlijk niet zonder de woorden die tekst, context en duiding geven bij het beeld dat je ziet. Daarom gebruik ik de uitdrukking liever niet.

Is er al niet een teveel aan emotie in de media, en vooral de sociale media, vandaag?

Sanne Schim van der Loeff: De fotografen in de tentoonstelling drijven niet op de sensatiewaarde van een nieuwsbeeld. Het zijn fotojournalisten en documentaire fotografen die de extra inspanning doen om een onderwerp te onderzoeken en langdurig te benaderen. Daardoor leren hun verhalen ook echt iets nieuws, ze bieden een verrassend perspectief of een ander inzicht. Hun foto’s behoren tot een ander universum dan mijn Instagramkiekjes, terwijl de alomtegenwoordigheid van die socialemediabeelden het voor hen net extra moeilijk maakt om voet aan de grond te krijgen.

Maar naast de banalisering van het beeld zorgen sociale media ook wel voor de democratisering van de fotojournalistiek. Met name fotojournalisten uit ondervertegenwoordigde landen krijgen via sociale media een mondiaal platform dat ze vroeger nooit gehad zouden hebben. 

Binnen de journalistiek wordt vaak gedebatteerd over framing: welk deel van de werkelijkheid toon je, waar focus je op, wat blijft on- of onderbelicht? De term is afkomstig uit de fotografie, maar toch lijkt dat debat uitgerekend in de fotojournalistiek veel minder aanwezig.

Sanne Schim van der Loeff: Framing is uiteraard zo oud als de fotografie, maar ik heb het aanvoelen dat het meestal een heel intuïtief proces is bij fotografen. De foto van een Venezolaanse demonstrant die in brand staat, die in 2018 de World Press Photo Award won, is één beeld van vijf die op zowat tien seconden gemaakt werden. Daar is dus niet veel bij nagedacht. Natuurlijk moet je bij elke foto weten dat er een fotograaf tussen werkelijkheid en beeld zit, iemand die het kader bepaalt en op het knopje drukt. Het beeld is de werkelijkheid niet, dat is evident.

Bij documentaire fotografie wordt de snelle en bijna instinctieve reactie toch vervangen door de inhoudelijke en vormelijke keuzes van de fotograaf?

Sanne Schim van der Loeff: Dat zou je inderdaad meer kunnen duiden op een moment dat zo’n documentaire serie getoond wordt. Niet alleen kijken naar esthetiek en inhoud, maar ook naar de subjectieve keuzes van de maker. Alleen is de vraag: zit de kijker te wachten op dat soort informatie wanneer hij een serie of een tentoonstelling bekijkt?

***

Over de foto hierboven: Eternal (2015), een beeld uit de serie Skin door Jefrim Rothuizen, een van de veertien fotografen in Nieuwe gezichten. Jefrim Rothuizen fotografeert iedere zomer (2014-heden) op een boulevard van het strandje Nesselande, gelegen aan de uiterste rand van Rotterdam. Dit kunstmatige strandje is vanwege een metroverbinding bereikbaar voor menig jongelui vanuit alle stadsdelen van Rotterdam. Rothuizen onderzoekt thema’s als de vergankelijkheid en hanteert de stelling van Grayson Perry als motto: originality is for people with short memories. Hij wil niet origineel zijn, want alles is al eens gedaan en getoond, maar authentiek en geloofwaardig: ‘Documentair fotograferend op straat zet ik nooit iets in scène. Alle momenten zijn keihard gestolen en het ontstane beeld geeft ‘iets’ wat je nooit zou kunnen verzinnen. De imperfectie. Kleine, organische foutjes; een oog nog half dicht.’

Nieuwe gezichten – documentaire fotografie uit Vlaanderen en Nederland is te bezoeken van 13 september tot 24 oktober in De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel. Open van dinsdag t.e.m. zondag van 12u tot 18 uur. De toegang is gratis. Organisatie: Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek 

Dit artikel werd geschreven voor het herfstnummer van MO*magazine. Voor slechts €28 kan u hier een jaarabonnement nemen!

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.