De kern van elke gemeente is de gemeenschap

Er waart een zachte revolutie door de wereld, schrijft onderzoekster en activiste Satoko Kishimoto in MO*magazine 129. Haar poëtische enthousiasme slaat op de vaststelling dat wereldwijd – maar vooral in Europa – lokale overheden terugkomen van de hype van tien, twintig jaar geleden, toen zoveel mogelijk diensten uit publieke handen overgedragen werden aan privébedrijven.

^{Uit de reeks:}
Meer gemeenschap in de gemeente


De burger doet meer dan kiezen
_{In oktober gaan we weer stemmen om onze vertegenwoordigers in gemeente- en provincieraden aan te wijzen. Zullen de verkozenen het oor lenen aan hun almaar actievere burgers?}

George Monbiot: ‘Iedereen politicus!’
_{Groot interview met de Britse milieujournalist en schrijver George Monbiot. ‘We hebben meer, niet minder politiek nodig. Meer en directe democratie, niet minder.’}

‘Je schrijft water, je leest democratie’
_{Reportage over de strijd in Italië om “gemeenschapsgoederen” aan de gemeenschap terug te geven.  Dit is een verhaal van lokaal verzet van burgers en burgemeesters, priesters en juristen tegen “het dictaat van de onzichtbare financiële markten”.} 

Vijf redenen waarom gemeenten privatisering terugschroeven of afwijzen
_{Internationaal is er een opvallende tendens: gemeenten lopen voorop in de terugkeer naar publieke verantwoordelijkheid, na decennia van privatisering van openbare diensten.} 

Hoe we wonen weer betaalbaar kunnen maken
_{Hoe kunnen steden zich wapenen tegen de wereldwijde vastgoedspeculatie die gebouwen, straten en pleinen alleen maar ziet als een middel om winst te maken?} 

België loopt in dit soort dingen gelukkig enkele jaren achter op de Angelsaksische aanjagers, maar steeds vaker hoor je ook bij ons het argument dat de privé de dingen efficiënter kan en dat de overheid slanker moet. Met de gemeente- en provincieraadsverkiezingen voor de deur, leek het ons daarom van groot belang om burgers en politici nu al te informeren dat gemeengoed privatiseren, om het dan later noodgedwongen opnieuw onder openbare verantwoordelijkheid te moeten brengen, een kostbare operatie is, waar privé-aandeelhouders misschien wel bij varen, maar publieke financiën zeker niet.

De realiteit waarin Kishimoto’s “zachte revolutie” plaatsvindt, is behoorlijk grimmig. Twee berichten uit Groot-Brittannië illustreren dat meteen.

In The Guardian schreef Owen Jones begin augustus een column onder de donkere titel Austerity Kills. Jones becommentarieerde cijfers over de letterlijke dodentol van het besparingsbeleid onder de conservatieve regeringen sinds 2010. De toename van de levensverwachting is zo goed als stilgevallen in Groot-Brittannië en volgens het British Medical Journal zouden er tussen 2010 en 2017 zo’n 120.000 extra overlijdens geweest zijn als gevolg van het strenge besparingsbeleid van David Cameron en Theresa May.

The New York Times bracht op 20 augustus een uitgebreide reportage uit Northamptonshire in Engeland, onder de al even dreigende titel Squeezed to Death. Het artikel focuste ook op dat besparingsbeleid, en wel in een behoorlijk welvarend district dat al jarenlang door conservatieven bestuurd wordt, maar dat zich als gevolg van het nationale besparingsbeleid nu al twee keer failliet heeft moeten laten verklaren.

De bestuurders waren het in de beginjaren ideologisch eens met Londen en begonnen gedreven te besparen, af te slanken, uit te besteden en te privatiseren. Een experiment met de privatisering van de volwassenenzorg faalde en ging de gemeenschapskas nog miljoenen pond sterling meer kosten, terwijl er veel minder dienstverlening voor terugkwam – een bijna voorspelbare uitkomst, zo blijkt ook uit het onderzoek van Kishimoto.

Britse conservatieven vragen nu, samen met Labour, hogere belastingen om noodzakelijke diensten voor alle inwoners te kunnen verzorgen.

Toen onlangs ook 21 van de 36 bibliotheken van het district gesloten werden, was de maat ook voor een aantal conservatieve verkozenen vol. Zij vragen nu, samen met Labour, hogere belastingen om noodzakelijke diensten voor alle inwoners te kunnen verzorgen.

Dat diepe tegenstellingen kunnen samengaan met het ontstaan van creatieve en structurele oplossingen, blijkt uit de ervaring van Barcelona en de aantrekkingskracht van het Fearless Cities initiatief dat daar ontstond, maar ook verschillende steden in Italië. Het is ook geen toeval dat George Monbiot zijn ideeën voor het herstel van democratie als voorwaarde voor een echt klimaatbeleid ontwikkelt op de ruïnes die het Britse neoliberale beleid creëert.

Gemeentelijk beleid moet de noden, belangen en krachten van de gemeenschap centraal stellen, niet een ideologisch besparingsbeleid. Dat sommige stedelijke en gemeentelijke overheden dat inzien en de klok van privatisering en uitbesteding terugdraaien biedt kansen op echt gemeenschapsbeleid. Dat is waar van Italië tot Peru, van Oeganda tot Vlaanderen. Maar het is niet vanzelfsprekend en het wordt geen rimpelloze revolutie.

Dit artikel werd geschreven voor het herfstnummer van MO*magazine. Voor slechts €28 kan u hier een jaarabonnement nemen!