Zuid-Soedanese oliepijplijn doet gemoederen oplaaien

De olieconnectie

Sinds de onafhankelijkheid in 2011 beschikt Zuid-Soedan over driekwart van de olievoorraden van de oude eenheidsstaat. De raffinaderijen, de pijplijnen en de exportinfrastructuur die noodzakelijk zijn om de olie van het ingesloten land te exporteren, zijn echter in het bezit van Soedan. Olie-inkomsten maken een groot deel uit van het budget van beide naties, die hierdoor gedwongen worden tot samenwerking. Deze samenwerking verloopt bijzonder stroef. Een duidelijk akkoord over compensatie voor het gebruik van de Soedanese infrastructuur werd nooit bereikt. Ook wordt de olietransport met regelmaat door beide naties gegijzeld tijdens hun vele conflicten – in de twee jaar sinds Zuid-Soedan onafhankelijk is, vloeide er gedurende 15 maanden geen olie. Zo ook deze maand. Sinds 9 juni is de Soedanese olie-infrastructuur niet toegankelijk voor de Zuid-Soedanese olie, omdat Zuid-Soedan rebellen in Soedan zou steunen.

Voor de splitsing haalde Soedan de helft van haar inkomsten uit de olie-industrie, erna bleef twee derde van de Soedanese export uit olie komen. Voor Zuid-Soedan is er dan weer weinig anders – tot 98 procent van de Zuid-Soedanese inkomsten komt uit de olieproductie. Elke stop zorgt dan ook voor grote economische schade in beide landen.

Dat Soedan op 9 juni besloot de olietransport stil te leggen, is weinig verwonderlijk. Een week eerder kondigde de Zuid-Soedanese president Kiir aan dat er een akkoord is met het Japanse Toyota Company om een alternatieve pijplijn naar de Keniaanse haven Lamu aan te leggen. Over deze pijpleiding zou Soedan geen controle hebben, waardoor Zuid-Soedan vrij zou zijn olie te exporteren zonder Soedan een deel van de inkomsten te geven. De constructie van deze oliepijplijn (en haven) werd al in maart 2012 besproken door Ethiopië, Kenia en Zuid-Soedan. De tussenkomst van het Japanse bedrijf zou echter een concrete stap in de richting van het uitvoeren en financieren van dit project zijn.

Buitenlandse kapers op de kust

Japan is niet het enige land dat het olieconflict in de regio met argusogen volgt. Zo neemt China een bemiddelaarsrol in tijdens de onderhandelingen. China investeert zwaar in beide staten, maar heeft vooral belang in het behoud van de huidige regeling. Het Chinese staatsoliebedrijf bezit 40 procent van de Greater Nile Petroleum Operating Company (GNPOC). Dit bedrijf controleert de oliestroom uit Zuid-Soedan. China heeft zwaar geïnvesteerd in de infrastructuur van dit Soedanese oliebedrijf. Ook gaat twee derde van de olie-exporten van Soedan naar China.

Maar er zijn kapers op de kust. Sinds de ramp in Fukushima is de vraag naar olie in Japan fenomenaal gestegen. Soedan is voor de Japanners een belangrijke leverancier. In tegenstelling tot andere klanten van de Soedanese olie, bezit Japan echter geen deel van de GNPOC. Door Zuid-Soedan een nieuwe pijplijn te geven, onttrekt Japan de olie niet zozeer aan de controle van Soedan, maar aan de controle van China, India en Maleisië. Ook de Verenigde Staten liggen op de loer. Volgens de Amerikaanse ambassadeur in Zuid-Soedan, Susan Page, zijn verschillende Amerikaanse bedrijven geïnteresseerd in de Zuid-Soedanese olie.

Indien de Japanse pijplijn er komt, zal de economische afhankelijkheid tussen Zuid-Soedan en Soedan verbroken zijn. Soedan zal dit groot economisch verlies niet zonder meer aanvaarden. Dit kan de spanning enkel maar opdrijven in een regio waar deze al jaren te snijden is.