VS blokkeren Egpytisch voorstel voor Soedanese confederatie

Zonder onverwachte wendingen spreken de inwoners van Zuid-Soedan zich op 9 januari in een referendum uit over de toekomst van hun regio. Een grote meerderheid van de Zuid-Soedanese bevolking is voor onafhankelijkheid.

Het referendum maakt deel uit van het vredesakkoord dat in 2005 werd getekend tussen het regime in Khartoem en de Zuid-Soedanese afscheidingsbeweging SPLM. Dat akkoord maakte een einde aan een burgeroorlog tussen het noorden en het zuiden die in de jaren vijftig begon en steeds weer opflakkerde. Het verdrag, dat de steun kreeg van de VS en de Afrikaanse Unie, voorziet in twee referenda. Zuid-Soedan kan zich uitspreken over onafhankelijkheid, en de inwoners van de olierijke regio Abyei in het centrum van het land moeten beslissen of ze bij het zuiden of het noorden willen horen.

Nijl

Egypte vindt de opdeling van Soedan maar niets. In de toekomst zou het dan ook met Zuid-Soedan moeten onderhandelen over de verdeling van het water van de Nijl. Die rivier stroomt immers door heel Soedan vooraleer het water Egypte binnenkomt.

Sinds 2005 investeerde Egypte al 67 miljoen euro in ziekenhuizen, scholen en elektriciteitscentrales in Zuid-Soedan in de hoop de bevolking te winnen voor het voortbestaan van Soedan in zijn huidige vorm. Cairo voerde ook zijn diplomatieke contacten met de autonome regio Zuid-Sudan op.

Volgens de Egyptische buitenlandminister Ahmed Aboul-Gheit bestaan er nog veel onopgeloste conflicten tussen noord en zuid – over het precieze verloop van de grenzen, de verdeling van de olievoorraden, de migratiestromen en de toekomst van Abyei. Die kunnen volgens hem tot nieuw geweld leiden.

Egypte pleit daarom voor een confederatie tussen Noord- en Zuid-Soedan. “Dat wil zeggen dat het twee onafhankelijke landen worden, maar wel met een gemeenschappelijke munt en één buitenlands beleid”, zegt minister Aboul-Gheit.

Egypte verwijst ook naar een recente studie door de internationale organisaties Frontier en Aegis. Daarin wordt gewaarschuwd voor een nieuwe burgeroorlog als de geschillen tussen noord en zuiden niet opgelost raken. Dat conflict zou Soedan meer dan 100 miljard dollar kunnen kosten, en Egypte meer dan 7 miljard dollar per jaar.

Amerikaanse basis

Maar de Verenigde Staten reageerden meteen afwijzend op het Egyptische voorstel. De Amerikaanse regering blijft bij het standpunt dat het de bevolking van Zuid-Soedan is die moet beslissen over de toekomst van de regio.

Volgens Egyptische experts wordt die Amerikaanse houding meer ingegeven door eigenbelang dan door een oprechte bekommernis over het lot van de Zuid-Soedanezen. “Een onafhankelijk Zuid-Soedan kan de VS helpen hun politieke doelstellingen in Afrika te verwezenlijken”, zegt Hani Raslan, een Soedan-expert van het Al-Ahram Centrum voor Politieke en Strategische Studies. Raslan gelooft dat de Amerikanen in Zuid-Soedan een grote militaire basis willen bouwen om van daaruit militaire operaties in Afrika te kunnen uitvoeren. “Met een sterke militaire aanwezigheid in het nieuwe land hoopt de VS ook het uitgesproken islamitische Noord-Soedan in te dammen.”

Helmy Shaarawi, de directeur van het Arabisch-Afrikaans Onderzoekscentrum in Cairo, ziet het ook zo. Hij wijst op het verschil tussen de Amerikaanse steun voor het referendum over de toekomst van Zuid-Soedan en de houding van de VS tegenover een veel ouder voorstel om een volksraadpleging te houden over de toekomst van het door India bestuurde deel van Kasjmir. “Het is een voorstel van de Verenigde Naties, en de meeste inwoners van Kasjmir zijn ervoor gewonnen, maar de VS en ander westerse landen blijven er doof voor.”

Egypte beseft de kans nu wel heel klein wordt om het referendum in Zuid-Soedan nog tegen te houden. De registratie van de kiezers is al twee weken bezig. “De afscheiding lijkt een voldongen feit”, zegt Raslan. “Het referendum is alleen nog een formaliteit.”