"Vrede Soedan onmogelijk zonder oliedeal"

Ambassadeur James Morgan, die Soedan in Indonesië vertegenwoordigde tot vorige maand, pleit voor een snelle oplossing van het olievraagstuk. “Er is nu al een week geen olie in Zuid-Soedan, omdat het Noorden de pijpleiding heeft geblokkeerd voordat Abyei werd gebombardeerd. President Omar al-Bashir blijft hameren op een 50/50-verdeling, maar wij willen gewoon huur betalen voor de pijpleiding en het gebruik van de haven voor de export”, zegt Morgan.

Zuid-Soedan produceert 85 procent van de olie in Soedan. De regio wordt op 9 juli onafhankelijk als nieuwe natie. Er komt een voorlopige grondwet en de nieuwe president Salva Kiir zal de eed afleggen als president. Maar terwijl Zuid-Soedan zich voorbereidt op de heugelijke gebeurtenis, blijft het olievraagstuk voor conflict zorgen.

Transparantie

Volgens de organisatie Global Witness is er grotere transparantie nodig over de olie-inkomsten om de vrede te helpen bewaren. “De belangrijkste vraag bij de onafhankelijkheid van het Zuiden is wat er zal gebeuren met de olie-inkomsten”, zegt Rosie Sharpe van Global Witness. “Zonder een nieuwe, eerlijke oliedeal tussen het Noorden en het Zuiden is het moeilijk te zien hoe het proces vreedzaam kan verlopen.”

Volgens een rapport van Global Witness is een overeenkomst nodig om een oorlog te vermijden. Soedanese burgers weten momenteel niet hoeveel olie hun land produceert en kunnen dus niet nagaan of de olie eerlijk verdeeld wordt, staat in het rapport.

Volgens het vredesakkoord uit 2005 krijgen Noord- en Zuid-Soedan elk de helft van de olie-inkomsten, maar analisten schatten dat driekwart van de productie uit het Zuiden komt.

Olie-afhankelijkheid

Zeker is dat de Noord-Soedanese economie klappen zal krijgen door de onafhankelijkheid van het Zuiden. Olie is goed voor de helft van het nationale inkomen en 93 procent van de export. Nu al stijgen de voedselprijzen omdat de overheid subsidies afbouwt die ze zich niet langer kan veroorloven.

Maar ook voor het Zuiden is die afhankelijkheid van de olie-export een probleem. Sinds de ondertekening van de akkoorden in 2005 heeft Zuid-Soedan ongeveer 10 miljard dollar verdient aan de olie. Maar weinig inwoners hebben iets gezien van dat geld, en de regio blijft een van de armste ter wereld.

Als de olieproductie stopt, klapt de Zuid-Soedanese economie in elkaar. Vijfentachtig procent van de bevolking is afhankelijk van landbouw en zal daar niet direct hinder van ondervinden, maar de overheid is dan niet langer in staat om soldaten te betalen en instabiliteit zou onvermijdelijk volgen.

Diversifiëren

Het is dus voor beide landen van belang dat de olie blijft vloeien na de scheiding. Maar op termijn zullen de landen hun economie moeten diversifiëren. “We schatten dat de productie zal pieken in 2011-2012, en dan geleidelijk zal verminderen om over twintig of dertig jaar op te houden”, zegt Dirk-Jan Omtzigt, economisch adviseur van Zuid-Soedan.

Ingenieur Leonard Moss is blij met de onafhankelijkheid, omdat Zuid-Soedanezen nu de vruchten kunnen plukken van hun natuurlijke rijkdommen. “We hebben veel nationale parken en goede neerslag, we kunnen het goed doen als iedereen zijn steentje bijdraagt”, zegt hij.

Maar Noord-Soedanezen met winkeltjes in de hoofdstad Juba zijn minder zeker over de toekomst. Ze vrezen dat ze uit het nieuwe land verdreven zullen worden. “We zijn bang voor vergelding en een gedwongen terugkeer naar Khartoem, ” zegt winkelier Abu Masri.