Tjsechië twijfelt tussen zakendoen en mensenrechten

Premier Petr Necas deed de uitspraken op een handelsbeurs in de stad Brno, waar Russische en Chinese firma’s aanwezig waren. “We moeten sommige trendy politieke verklaringen vermijden, die objectief gezien onze export schaden”, zei hij. Necas brak voorts een lans voor “één China” en zei dat de steun voor de Dalai Lama geen steun inhoudt voor vrijheid of democratie. Een Tibetaans regime zou “een half feodaal, theocratisch karakter hebben met sterk autoritaire elementen”, besloot de premier.

Verontwaardiging

De toespraak leidde tot heel wat ophef in het land waar steun voor dissidenten sinds de val van de Sovjetunie een van de pilaren van het buitenlands beleid is. Ook binnen de regering was er onenigheid. Minister van Buitenlandse Zaken Karol Schwarzenberg doemde de woorden van zijn premier “verschrikkelijk.” Zijn ministerie zond een verklaring uit waarin stond dat mensenrechten een kwestie van principe zijn en “niet te koop” zijn.

“Een principiële positie op het vlak van mensenrechten kan niet ingewisseld worden voor economische handel”, zegt ook Jakub Klepal van Forum2000, een mensenrechtenorganisatie die nog werd opgericht door de bekende Tsjechische dissident Vaclav Havel. “Wat de eerste minister zei, was gewoon verkeerd. Bovendien zou een ander regeringsstandpunt rond mensenrechten geen enkel effect hebben op het economische beleid van landen als China en Rusland. Dergelijke grote landen gaan hun economische plannen niet afstemmen op de opinies van een klein land met een bevolking van 10 miljoen inwoners. “

Een land als China heeft al decennia lang goede handelsrelaties met Tsjechië, ondanks het principiële beleid van het land, zegt Klepal, en dus is er geen reden om dat te veranderen.

De voormalige premier Jan Fischer zei in de lokale pers dat “de promotie van Tsjechiës economische belangen een van de taken van de regering is, maar dat de zorg om mensenrechten daar niet voor opgeofferd mag worden. Handelsbelangen mogen vrijheid niet in de weg staan.”

5 procent van export

Amper 5 procent van de Tsjechische export is bestemd voor China en Rusland, maar de woorden van de premier vonden bij het bedrijfsleven een luisterend oor. Jan Kohout, hoofd van de Tsjechisch-Chinese Kamer, zag in de toespraak “het begin van een vitaal publiek debat over de relatie tussen buitenlands en economisch beleid om de recessie terug te dringen.”

Ook Martin Kuba, minister van Economie en lid van dezelfde partij als Necas, vindt dat de regering “snel en ernstig moet debatteren over de relatie die Tsjechië met sommige landen heeft.”