Te veel klimaat tijdens Belgisch ministerbezoek aan Senegal

De Senegalese hoofdstad Dakar kende in 2009 alweer massale overstromingen, tot grote ergernis van de armste inwoners, die niet zelden op ongeschikte terreinen wonen. De getroffen stadsdelen werden echter te gevaarlijk bevonden voor hoogwaardigheidsbekleders en dus toog minister Michel naar de kusten van Dakar, waar de zee elk jaar gemiddeld 1,3 meter strand afknabbelt.

Ngo’s en Michel

Michel was in Dakar om met Senegal het nieuwe meerjarenprogramma te tekenen waarin de Belgische regering voor de komende vier jaren 52,5 miljoen euro ontwikkelingsgeld belooft: een stijging met 60 % tegenover het vorige Belgisch-Senegalese “Indicatief Samenwerkingsprogramma” (ISP 2007-2009).
Ook nieuw is dat de Belgische coöperatie in Senegal voortaan ook aan de slag gaat in het plateau van Thiès, waar reeds 10 van de 15 Belgische ngo’s actief in Senegal, opereren. Zoiets opent ruimte voor synergieën tussen gouvernementele ontwikkelingssamenwerking en ngo’s. Die worden sinds dit jaar ook doelbewust nagestreefd en ook daarover was overleg tijdens het bezoek van minister Michel.

Klimaat is niet boosdoener

Maar vooral het klimaat was niet weg te slaan uit Michels discours. Hij wou wat graag zijn wagonnetje aan Kopenhagen haken, dat sinds begin december alle media beheerst. Alleen werd daarmee de werkelijkheid enigszins geweld aangedaan. Charles Michel bezocht een kuststrook in Rufisque, een ‘stad’ binnen het grote Dakar, waar vissersdorpen bedreigd worden door het oprukkende water.
Het zeeniveau is er gestegen als gevolg van de opwarming van het klimaat, klonk het. Maar studies van de Senegalese professor Isabelle Niang wijzen uit dat het klimaat voor amper 25 % verantwoordelijk is voor de terugwijkende kustlijn van Dakar. ‘De rest is te wijten aan menselijke activiteiten en een slechte – of geen – visie op de ontwikkeling van de hoofdstad.’

Zanddieven

’s Morgens komen in het geniep vrachtwagens zand pikken van de stranden om dat te gebruiken op de vele bouwwerven die de skyline van het overbevolkte Dakar uitmaken. Dakar is overbevolkt, want al decennia een aantrekkingspool voor de landbouwbevolking die bij gebrek aan regelmatige regenval, zeker tijdens de droogtes in de jaren ‘70, maar ook wegens een mank landbouwbeleid naar de steden is getrokken.

Fouten onder klimaatmat

De kust van Rufisque, waar de Belgische samenwerking weliswaar niet actief is, illustreert hoe riskant het is om alles op het conto van klimaat te schrijven. Donoren hebben er al beschermingsmuren gebouwd rond de dorpen, die bij gebrek aan volledige financiering al deels zijn omgevallen. Om de problemen aan te pakken is echter meer nodig dan dijken en muren, weet Niang. ‘De vissers vertellen dat zij wel willen verhuizen, als zij gecompenseerd worden of elders een huis krijgen. Maar er is ook transport of openbaar vervoer nodig waarmee ze naar de kust kunnen komen om te vissen’.

Zeespiegel niet de oorzaak

Het klimaat heeft de problemen hier niet veroorzaakt, besluit professor Niang. ‘Het heeft ze alleen erger gemaakt’. Het primaat van het klimaat maakt het beleidsmakers net iets te makkelijk om fouten uit het verleden van zich af te schuiven, in dit geval een gebrekkig landbouwbeleid, te weinig jobs, een ad-hoc urbanisatie (of helemaal geen) en een gebrekkige controle en sensibilisatie van de bevolking voor het ecosysteem aan de kusten van Dakar. Als daaraan niet gewerkt wordt, zullen ook dijken en muren niet baten.