Ook hoogste gletsjers ter wereld smelten weg

De klimaatverandering spaart ook de ijsvlakten in de Himalaya en de Hindoekoesj niet meer, de hoogste gebergten op aarde. Binnen twintig tot dertig jaar kunnen die machtige voorraden van sneeuw en ijs verdwenen zijn, zeggen wetenschappers. Meer dan een miljard mensen zouden daardoor watergebrek gaan lijden.
“De gletsjers in de regio krimpen super snel”, zegt de Amerikaanse astronoom en fysicus Charles Kennel van het Sustainability Solutions Institute in San Diego.
Hij nam samen met experts uit Nepal, India, China en Singapore deel aan een workshop over het probleem in San Diego die eerder deze week werd afgerond. Ook de Sierra Nevada in Californië raakt stilaan zijn ijskappen kwijt.

Dambreuken en droogte

Volgens Kennel worden bijna alle 20.000 gletsjers in de Himalaya en de Hindoekoesj – een gebergte met toppen hoger dan 7000 meter dat zich uitstrekt over Pakistan en Afghanistan – kleiner. De Internationale Commissie over Sneeuw en IJs in Kathmandu zegt zelfs dat de gletsjers nergens ter wereld zo snel verdwijnen. Ook de sneeuwval neemt bijna overal in de regio af.
Het smeltwater van sommige ijsvlakten heeft enorme meren gevormd achter natuurlijke puindammen. Vroeg of later moeten die het begeven, met catastrofale gevolgen voor het leven in de valleien. Volgens het Wereldnatuurfonds staan er van de 2000 gletsjermeren in Nepal ongeveer 20 op barsten. Dergelijke dambreuken hebben de voorbije twintig jaar al voor grote overstromingen gezorgd in Nepal en Tibet.
Nog veel groter zijn de gevolgen verder stroomafwaarts. De Himalaya en de Hindokoesj zijn samen met de aangrenzende Tibetaanse Hoogvlakte de watertorens van Azië. Smeltwater voedt alle grote rivieren in de regio: de Gele en de Blauwe rivier, de Mekong, de Salween, de Indus, de Ganges en de Brahmaputra.

Drie oorzaken

De grote dooi is aan drie samenlopende omstandigheden te wijten, legt Kennel uit. Net als op de Noordpool stijgen de temperaturen in het Aziatische hooggebergte veel sneller dan op andere plaatsen. De voorbije dertig jaar is het er al gemiddeld een graad Celsius warmer geworden, en Chinese klimaatwetenschappers denken dat daar tegen 2050 nog eens 2 tot 2,6 graden bovenop komen.
Ten tweede zit er veel roet in de lucht. Die donkere deeltjes absorberen hitte van de zon en maken de sneeuw grijs, waardoor die minder zonlicht weerkaatst. Omdat de sneeuwdeken sneller verdwijnt, kan de grond daaronder ook meer warmte opnemen.
De derde en meest onrustwekkende factor is dat de Aziatische moesson minder sterk en grilliger wordt. Daardoor valt er in de bergen minder sneeuw.
“We weten wat er aan het gebeuren is, de uitdaging is nu daarop te reageren”, zegt Kennel. Dat de workshop over dat probleem in San Diego plaatsvond, is geen toeval. Wetenschappers gaan ervan uit dat er in de Sierra Nevada, het waterreservoir van Californië, tegen het einde van deze eeuw bijna geen ijs of sneeuw meer zal over zijn. Deze lente ligt er in de bergen maar 60 procent van de normale hoeveelheid sneeuw. Dat wil zeggen dat Californië het water deze zomer moet rantsoeneren, met grote gevolgen voor de landbouw.
Californië bouwt nu onder meer nieuwe opvangbekkens om meer water vast te houden. De zeventien landen die getroffen worden door de dooi in de Himalaya of de Hindoekoesj, moeten hetzelfde doen, oordeelt Kennel. Ze zullen ook moeten leren de watervoorraden die er zijn, duurzaam te gebruiken. De investeringen in onderzoek en aanpassingsmaatregelen die zich opdringen, zullen waarschijnlijk alleen met buitenlandse hulp kunnen worden gefinancierd.