Navo komt beloftes Afghanistan niet na - verkiezingen in gevaar

Irak heeft Afghanistan naar de achtergrond verdrongen. Dat werd vorige week pijnlijk duidelijk toen de Afghaanse president Hamid Karzai nauwelijks media-aandacht kreeg tijdens zijn bezoek aan de Verenigde Staten. Karzai zweeg tijdens de persconferentie, terwijl president Bush vragen beantwoordde over de binnenlandse economie en de marteling van gevangenen in Irak en Afghanistan door Amerikaanse militairen.

Dat Afghanistan onveilig is, bleek ook de afgelopen dagen. De gouverneur van de provincie Ghor werd uit zijn hoofdstad verjaagd na conflicten tussen het hoofd van het provinciaal leger en een rivaliserende militie, die minstens tien mensen het leven gekost zouden hebben. Het was de derde keer binnen een aantal maanden dat gouverneur zijn plek moest ontvluchten.

Ook is het aantal Amerikaanse gesneuvelde militairen is toegenomen, zelfs nadat Washington meer troepen inzette langs de grens met Pakistan. Bovendien zijn de laatste tijd vaker dan ooit hulpverleners gedood sinds de val van de Taliban. Veel hulpverleningsorganisaties, waaronder Artsen Zonder Grenzen, hebben daarom hun personeel teruggetrokken, waardoor wederopbouw stagneert.

Volgens John Stuart Blackton, een oproerspecialist die aan het hoofd staat van de Strategic Advisory Services, een militaire adviesgroep, zijn de recente gebeurtenissen in Ghor symbolisch voor het instorten van de macht van de centrale regering. Op de vraag wie de strijd moet aangaan met de milities om de macht van Kabul te vergroten, antwoordde hij dat het Afghaans Nationaal Leger nog te klein en onervaren is zo lang het niet onder NAVO-mandaat valt. De Verenigde Staten geven voorrang aan het verjagen van al Qaeda en Taliban, ondanks aandringen van ngo’s en mensenrechtengroeperingen, voegde hij toe.

Behalve de Amerikaanse troepen – zo’n 20.000 – zitten er zo’n 6500 vredesbewakers van de NAVO in Afghanistan, als onderdeel van de International Security Assistance Force (ISAF). Deze zijn echter allemaal beperkt tot Kaboel. Zo’n 250 troepen onder Duitse leiding vormen een provinciaal reconstructieteam (PRT) in Kunduz, een vrij rustige stad in het noorden. De NAVO heeft plechtig beloofd de instrumenten en troepen te zullen leveren om nog eens vier reconstructieteams te vormen voor strategische plaatsen in het hele land. Op die manier moet Karzai’s macht worden uitgebreid naar het platteland. Snelle interventiemachten moeten de situatie verder stabiliseren. Deze zijn er echter nog steeds niet – tot grote frustratie van zowel de Verenigde Staten als de Afgaanse president.

Mark Schneider, directeur in Washington van de International Crisis Group, een in Brussel gebaseerde denktank voor conflictoplossing, voorspelt dat de verkiezingen niet eerlijk zullen verlopen door het tekortschieten van de NAVO. ‘‘Tenzij de machten buiten Kabul worden uitgebreid, zie ik niet in hoe er internationale observanten moeten komen’’, zei hij. Hij wijst erop dat drie verkiezingsmedewerkers van de Verenigde Naties, onder wie twee Britse veiligheidsexperts, de afgelopen maand gedood zijn, vermoedelijk door de Taliban. De ontwapening en demobilisatie van minstens 100.000 militievechters loopt hopeloos achter, aldus Schneider. ‘‘Politieke partijen zonder militaire vleugel kunnen simpelweg niet zonder angst deelnemen aan de verkiezingen.’’

Volgens Schneider en Blackton is de zwijgzaamheid van de NAVO te wijten aan een aantal factoren. Zo waren de Verenigde Staten tot afgelopen zomer nog tegen een uitbreiding van ISAF op het platteland, uit angst dat de vredesbewakers zich zouden mengen in Amerikaanse militaire operaties. Ook eiste de invasie van Irak veel tijd en aandacht op van de VS.

Schneider zei dat noch de VS noch de NAVO en ISAF de opiumproductie aanpakt. Verwacht wordt dat de drugteelt dit jaar het hoogste punt ooit bereikt en zelfs de helft van het bruto binnenlands product zou kunnen uitmaken. Een groot deel van de opbrengst gaat volgens Schneider naar milities, waarvan sommige hebben samengewerkt met Amerikaanse troepen.

Officieel is Washington Afghanistan niet vergeten. Ambassadeur William Taylor, coördinator voor Afghanistan bij het State Department, benadrukte deze week dat VN-ambtenaren tot nu toe vier miljoen stemmers hebben geregistreerd en dat het aantal dagelijks groeit. Het totale aantal stemgerechtigden in Afghanistan wordt geschat op iets meer dan tien miljoen. Het streefgetal is zes miljoen. Tegelijkertijd gaf hij toe dat de veiligheidssituatie veel te wensen overlaat. Het is te verwachten dat stemmers geïntimideerd zullen worden door plaatselijke milities. De verkiezingen bepalen het presidentschap en het lagerhuis van het parlement. (KS/ADR)